Nhân tố mới trong chính sách của Mỹ ở Trung Đông: 'Thuyền lên, nước lên'

Nếu tận dụng được cơ hội, Sudan sẽ nhận được sự quan tâm chính sách từ Tổng thống Mỹ Donald Trump bởi có sự phù hợp về lợi ích chiến lược. (Nguồn: UN)

Tia hy vọng từ câu chuyện của Syria

Sudan đã không tận dụng được các cơ hội trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Mỹ Donald Trump, nhưng nước này có thể nắm bắt được cơ hội mới nếu có các động thái chính trị phù hợp với các lợi ích chiến lược của Washington.

Mặc dù trọng tâm chính của chuyến công du vùng Vịnh của Tổng thống Donald Trump hồi giữa tháng 5 vừa qua là kinh tế, Syria là trường hợp chính trị đặc biệt trong chính sách đối ngoại của Mỹ.

Sau cuộc gặp với Tổng thống lâm thời Syria Ahmad Al-Sharaa tại thủ đô Riyadh của Saudi Arabia, ông Trump đưa ra quyết định bất ngờ khi tuyên bố dỡ bỏ các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với quốc gia Trung Đông này. Động thái của ông được đánh giá sẽ mang lại cơ hội lịch sử để chính phủ Syria trở lại sân khấu quốc tế sau nhiều năm bị cô lập.

Quyết định của ông Trump đánh dấu sự thay đổi lớn trong chính sách của Washington đối với Damascus. Diễn biến mới nhất trong quan hệ Mỹ-Syria phần lớn là nhờ các nỗ lực ngoại giao do Saudi Arabia dẫn đầu.

Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman cam kết ủng hộ các nỗ lực của Syria nhằm tái hòa nhập vào môi trường khu vực và thế giới.

Tình hình của Syria tương tự như trường hợp của Sudan, khi Mỹ dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với Khartoum trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump sau khi Sudan tham gia các Hiệp định Abraham.

Vào tháng 10/2020, Sudan đã đạt được bước đột phá khi chính quyền Tổng thống Trump xóa tên nước này khỏi danh sách các quốc gia tài trợ khủng bố.

Sudan đã chịu các biện pháp trừng phạt của Mỹ trong nhiều năm do quốc gia Đông Bắc Phi này từng hỗ trợ các nhóm cực đoan như Al-Qaeda vào những năm 1990. Quyết định của Mỹ được đưa ra sau khi Sudan đồng ý bồi thường cho các nạn nhân khủng bố và bình thường hóa quan hệ với Israel.

Nhưng Sudan đã không được hưởng lợi hoàn toàn từ cơ hội đó khi Tổng thống Joe Biden nhậm chức vào tháng 1/2021 và chính quyền Tổng thống Biden không có chính sách rõ ràng nào về Sudan.

Cuối cùng, Sudan lại rơi vào một kiểu cô lập mới với cuộc khủng hoảng nhân đạo ngày càng tồi tệ.

Ngược lại, cơ hội của Syria xuất hiện vào đầu nhiệm kỳ hai của ông Trump, mang đến một giai đoạn ổn định chính sách dài hơn so với Sudan trước đây.

"Chìa khóa" trong tay Sudan

Sudan vẫn còn cơ hội cải thiện quan hệ với Mỹ, dù từng bỏ lỡ một số thời điểm thuận lợi trong quá khứ. Washington hiện theo dõi chặt chẽ các động thái của Sudan, đặc biệt khi chúng liên quan đến các ưu tiên an ninh và chiến lược của Mỹ tại khu vực.

Với vị trí địa lý chiến lược bên cạnh Ai Cập, Saudi Arabia và Biển Đỏ, Sudan có tầm quan trọng đáng kể, nhưng không phải lúc nào cũng là ưu tiên trong chính sách của Mỹ. Quan hệ quân sự với Iran và khả năng cho phép Nga lập căn cứ hải quân ở Port Sudan khiến Washington dè dặt, nhất là trong bối cảnh lo ngại về an ninh Biển Đỏ.

Từ góc nhìn của Mỹ, những quốc gia sẵn sàng hợp tác trong khuôn khổ ổn định khu vực sẽ được coi là đối tác tiềm năng, trong khi các nước nghiêng về các đối thủ của Mỹ thường gặp sự hoài nghi.

Ngoài ra, vai trò của các nước như Saudi Arabia, UAE, Qatar và Ai Cập – những bên có ảnh hưởng lớn với Sudan và có quan hệ chặt chẽ với Washington – cũng góp phần định hình chính sách Mỹ đối với Sudan.

Tương lai quan hệ Sudan – Mỹ vì thế phụ thuộc nhiều vào định hướng đối nội, đối ngoại của Khartoum và mức độ sẵn sàng nắm bắt cơ hội mới.

Ngay cả trong bối cảnh khủng hoảng, một quốc gia vẫn có thể thu hút sự chú ý của Mỹ nếu lợi ích của họ gắn với các ưu tiên chiến lược mới của Washington, như bảo vệ tuyến hàng hải Biển Đỏ, chống khủng bố, buôn lậu vũ khí và đối phó với ảnh hưởng gia tăng của Iran, Nga và Trung Quốc tại châu Phi.

Cách Sudan định vị mình trong bức tranh đó sẽ là yếu tố then chốt định hình chính sách của Mỹ đối với nước này.

(theo Arab News)

Vy Anh