Nhân lực - rào cản cho sự hồi sinh ngành sản xuất tại Mỹ

Người lao động đăng ký tìm việc tại hội chợ việc làm ở Sunrise, bang Florida (Mỹ). (Ảnh: Getty Images/TTXVN)

Chính sách thương mại của Tổng thống Mỹ Donald Trump có một mục tiêu cốt lõi là đưa việc làm và hoạt động sản xuất từ các nước khác về Mỹ. Công cụ được ông lựa chọn là thuế quan – đánh thuế mạnh lên hàng nhập khẩu để buộc các ngành công nghiệp sản xuất quay trở lại nước Mỹ.

Tuy nhiên, theo các nhà kinh tế, kế hoạch này có một lỗ hổng nghiêm trọng: nền kinh tế Mỹ hiện không đủ khả năng để xây dựng và vận hành đủ nhà máy nhằm biến giấc mơ “hồi sinh sản xuất” thành hiện thực.

Bà Frances Donald, nhà kinh tế trưởng của RBC, nhận định: “Vấn đề then chốt ở đây là thiếu lao động. Mỹ không cần thêm việc làm, mà cần thêm người lao động.”

Tỷ lệ thất nghiệp của Mỹ hiện chỉ ở mức 4,6%, thấp so với mức tiêu chuẩn lịch sử, cho thấy không có sẵn một lượng lớn người đang tìm việc để các nhà máy tại Mỹ tuyển dụng.

Dân số Mỹ cũng đang già đi nhanh chóng, khiến số lao động nghỉ hưu ngày càng tăng. Bà Donald gọi đây là “tình trạng thiếu hụt lao động giống như thời kỳ COVID.”

Mỹ hiện có tỷ lệ người trên 65 tuổi cao nhất từ trước đến nay – tương đương gần 22% dân số, sự thay đổi nhân khẩu học này đã tăng tốc đáng kể trong ba năm qua. Mỗi tháng, số người Mỹ nghỉ hưu lại nhiều hơn tháng trước. Cứ ba người nghỉ hưu thì chỉ có một người mới gia nhập thị trường lao động.

Khoảng 75% dân số trong độ tuổi lao động tại Mỹ hiện đang tham gia vào thị trường lao động - hoặc đang làm việc, hoặc đang tìm việc. Đây là tỷ lệ cao nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính, cho thấy không còn nhiều người sẵn sàng nhảy vào các dây chuyền sản xuất.

Ba Donald nói: “Dù người ta nói nhiều về việc đưa sản xuất trở lại Mỹ, điều đó là không thể nếu thiếu lao động.”

Theo bà Shay Luo, chuyên gia tại hãng tư vấn Kearney, phần lớn lao động trẻ hiện không mặn mà với công việc trong nhà máy. Họ nhận thấy công việc sản xuất không hấp dẫn. Vất vả, mất nhiều năm mới thành thạo, môi trường làm việc lại không tốt. Trong khi đó, làm nhân viên bán lẻ như thu ngân lại lương cao hơn - nên nhiều người trẻ chọn hướng đó.

Ngay cả khi doanh nghiệp tìm được lao động, chi phí thuê người ở Mỹ vẫn cao hơn nhiều so với nước ngoài. Theo Hiệp hội Sản xuất Quốc gia Mỹ, chi phí trung bình để thuê một công nhân nhà máy là gần 103.000 USD/năm – cao hơn nhiều so với châu Á hay phần lớn châu Âu.

Ông James Knightley, chuyên gia kinh tế tại ING, nhận định việc đưa sản xuất trở lại Mỹ chỉ hợp lý với các ngành có giá trị gia tăng cao và mức độ tự động hóa lớn – như công nghệ và dược phẩm – đặc biệt khi có các mối lo về an ninh chuỗi cung ứng và sở hữu trí tuệ.

Một số tập đoàn đã cam kết mở rộng sản xuất tại Mỹ, như Apple, IBM, Novartis, Stellantis và Kraft Heinz. Nhưng theo ông Paul Ashworth tại Capital Economics, những dự án này không phải lúc nào cũng là minh chứng cho thành công của chính sách thuế quan.

Chẳng hạn, các nhà máy ôtô sẽ phải chịu mức thuế lên tới 50% với thép và nhôm nhập khẩu – đẩy chi phí vận hành tại Mỹ tăng vọt.

Ông Peter Berezin, chiến lược gia trưởng tại BCA Research, cảnh báo việc liên tục thay đổi các chính sách trợ cấp và thuế khiến doanh nghiệp thiếu lòng tin. Do đó, nhiều công ty sẽ chọn đứng ngoài và chờ xem cuộc chiến thương mại đi về đâu./.

(TTXVN/Vietnam+)