Nhận diện và tháo gỡ những vướng mắc trong vận hành chính quyền địa phương hai cấp

PGS.TS Nguyễn Bá Chiến, Giám đốc Học viện và GS.TS Nguyễn Quốc Sửu, Phó Giám đốc Học viện đồng chủ trì Tọa đàm. Tham dự Tọa đàm còn có hơn 100 cán bộ, công chức cấp xã của TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, tỉnh Cà Mau. Tọa đàm được trực tuyến tới các điểm cầu tại TP Hồ Chí Minh, TP Đà Nẵng, tỉnh Đắk Lắk và các cán bộ, công chức địa phương quan tâm.

Nhiều khó khăn, bất cập cần tháo gỡ

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, PGS.TS. Nguyễn Bá Chiến, Bí thư Đảng ủy, Giám đốc Học viện khẳng định, sau hơn một tháng vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Tổng Bí thư, Bộ Chính trị, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nội vụ đều ghi nhận mô hình được vận hành thông suốt, không gián đoạn, không có những vấn đề vướng mắc phát sinh quá lớn, cơ bản đạt được mục tiêu ban đầu là tinh gọn.

Mặc dù hệ thống chính trị, chính quyền đã nỗ lực chuyển đổi đồng bộ, nhanh chóng trên phạm vi toàn quốc; các văn bản pháp luật, quy định hướng dẫn đã nhanh chóng được ban hành để đảm bảo hành lang pháp lý cho sự vận hành của mô hình mới. Tuy nhiên, việc tắc nghẽn, gián đoạn dịch vụ công và quá tải ở cấp xã là hiện hữu.

Sự thiếu hụt về năng lực của một bộ phận cán bộ, công chức; nguồn lực cơ sở vật chất, công nghệ thông tin hay sự chồng chéo trong phân cấp, phân quyền, cơ chế phối hợp đều có thể dẫn đến những hệ lụy tiêu cực, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân và doanh nghiệp, làm suy giảm niềm tin vào các chủ trương của Đảng và Nhà nước.

Do đó, việc nhận diện kịp thời những khó khăn, vướng mắc, rào cản và có những giải pháp tháo gỡ với cách làm cụ thể là vô cùng cần thiết và cấp bách trong giai đoạn hiện nay.

PGS.TS Nguyễn Bá Chiến, Bí thư Đảng ủy, Giám đốc Học viện phát biểu khai mạc Tọa đàm. Ảnh: Như Ngọc

Chia sẻ tại Tọa đàm, các ý kiến đến từ các địa phương cho rằng, mặc dù nhận thức của đội ngũ cán bộ, công chức tương đối tốt, nhưng các văn bản còn thiếu thống nhất và việc vận hành chưa đồng bộ. Đặc biệt là việc nhiều cán bộ, đảng viên chưa hiểu rõ vai trò của chính quyền cấp xã hiện nay (một phần vai trò cấp xã và một phần cấp huyện cũ); khối lượng công việc tăng; năng lực của một bộ phận cán bộ, công chức khi nhận vị trí mới có sự chênh lệch, nhất là các kỹ năng cơ bản còn hạn chế… Việc xây dựng vị trí việc làm chưa chính xác và bao quát, việc áp dụng mô hình thôn và tổ dân phố còn bất cập.

Các ý kiến cũng phản ánh sự quá tải công việc khi tinh giản phòng, ban nhưng khối lượng công việc không giảm. Cùng với đó, cán bộ cấp xã thiếu chuyên môn để xử lý các thủ tục hành chính phức tạp và hạ tầng chuyển đổi số chưa đáp ứng được nhu cầu của người dân sau sáp nhập.

Chỉ ra những khó khăn trong việc bố trí cán bộ, công chức không đúng nhu cầu và sự lúng túng trong triển khai văn bản, ông Trịnh Việt Khái, Phó Chủ tịch UBND xã Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau cũng phản ánh những vấn đề tồn tại khi khối lượng thủ tục hành chính khổng lồ tại Trung tâm dịch vụ hành chính công và sự khó khăn của người dân nông thôn trong việc sử dụng dịch vụ công trực tuyến. Ông đề xuất ủy quyền một số nhiệm vụ cho các cấp để giảm tải cho cấp phó chủ tịch, đồng thời bổ sung nguồn lực cho các bộ phận chuyên môn và tăng cường hỗ trợ người dân sử dụng dịch vụ số.

Từ những bất cập trên, các ý kiến đề xuất cần có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng, đẩy mạnh ý thức tự học của đội ngũ cán bộ, công chức; xác định vị trí việc làm chính xác hơn, có chế độ tiền lương phù hợp và tăng số lượng vị trí cấp phó để giảm tải công việc; cần đồng bộ hạ tầng, nâng cấp phần mềm và liên kết với Cổng dịch vụ công quốc gia. Ngoài ra, ban hành các văn bản hướng dẫn cụ thể, rõ ràng hơn, đồng thời sớm triển khai mô hình thôn, tổ dân phố …

TS Nguyễn Sỹ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội phát biểu. Ảnh: Như Ngọc

TS Nguyễn Sỹ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cũng cho rằng, hiện nay mới có sự ủy quyền chứ chưa thực sự có sự phân quyền, do đó, ông đề xuất cần cải cách hệ thống pháp luật, tổ chức bộ máy tương ứng với các dịch vụ công và nghiên cứu các mô hình phân quyền của các nước như Đức, Nhật Bản… để áp dụng.

Đánh giá lại sự hợp lý của việc phân công nhiệm vụ

Trên cơ sở các ý kiến của đại biểu tham dự Tọa đàm, ông Phan Trung Tuấn, Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương, Bộ Nội vụ cho biết, hiện nay, việc vận hành chính quyền địa phương hai cấp đã có những bất cập, xoay quanh các vấn đề như: thể chế, chính sách, pháp luật chưa đồng bộ; khối lượng công việc lớn với hơn 1000 thủ tục và nghiệp vụ hành chính; năng lực, chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu; bất cập trong việc tổ chức bộ máy, nhân sự, bố trí vị trí việc làm; hạ tầng công nghệ, chuyển đổi số phục vụ công việc trên môi trường mạng chưa đáp ứng… Cho rằng việc bố trí cấp phó và xác định vị trí việc làm còn nhiều bất cập, ông Phan Trung Tuấn cho biết Bộ Nội vụ đang xây dựng báo cáo trình Bộ Chính trị để bổ sung cấp phó và xây dựng Nghị định thay thế Nghị định 33 để thiết lập lại hoạt động của tổ dân phố.

Phát biểu kết luận Tọa đàm, GS.TS Nguyễn Quốc Sửu, Phó Giám đốc Học viện khẳng định, để giải quyết những vấn đề đặt ra, Học viện Hành chính và Quản trị công sẽ chủ động tham mưu, đề xuất với Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và các cơ quan liên quan xây dựng chương trình đào tạo, bồi dưỡng hỗ trợ các địa phương trong trường hợp có khó khăn khi triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Về mặt chính sách, cần phân biệt rõ các nhiệm vụ thuộc thẩm quyền của chính quyền và nhiệm vụ hành chính công vụ. Quá trình tham mưu chính sách cần thể hiện tinh thần không can thiệp sâu, đề cao sự chủ động và sáng tạo. Bên cạnh đó, cần đánh giá lại sự hợp lý của việc phân công nhiệm vụ; Học viện sẽ nghiên cứu sâu hơn mô hình chính quyền ở cấp tỉnh để làm rõ vai trò của cấp này trong quá trình tổ chức thực hiện.

Trân trọng cám ơn các ý kiến góp ý tại tọa đàm, GS.TS Nguyễn Quốc Sửu nhấn mạnh, những ý kiến này sẽ là cơ sở để Học viện tổng hợp, báo cáo với cơ quan có thẩm quyền tham mưu cho Đảng và Nhà nước tiếp tục hoàn thiện chính sách, pháp luật về vận hành hiệu quả mô hình chính quyền địa phương hai cấp trong thời gian tới./.

Vân Thanh