Nhận diện khó khăn để đáp ứng tốt hơn nguyện vọng nhân dân

Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ cơ sở là một trong giải pháp quan trọng bảo đảm chính quyền địa phương hai cấp hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Trong ảnh: Giải quyết thủ tục hành chính cho người dân tại Điểm phục vụ hành chính công phường Dương Nội. Ảnh: Quang Thái

1. Tính ưu việt dễ thấy nhất khi chính quyền địa phương hai cấp đi vào hoạt động từ ngày 1-7 đến nay đó là, cấp cơ sở được tăng quyền hạn và bộ máy hành chính gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân tốt hơn. Hình ảnh cán bộ cơ sở nhập cuộc với tâm thế mới đã trở nên rõ ràng và sinh động hơn bao giờ hết.

Cơn bão số 5 vừa qua đã gây thiệt hại không nhỏ cho một số địa phương. Tuy vậy, với sự vào cuộc tích cực, chủ động của cả hệ thống chính trị từ Trung ương đến cơ sở đã góp phần giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra. Điều đáng chú ý là ngay trong lúc “nước sôi, lửa bỏng”, các chỉ đạo quyết liệt từ sớm, từ xa của Ban Bí thư Trung ương Đảng và Thủ tướng Chính phủ đã được chính quyền cấp tỉnh, cấp xã triển khai ngay trên thực địa, từ đó nhanh chóng giúp đỡ người dân vượt qua cơn hoạn nạn.

Những hình ảnh khiến chúng ta ấm lòng là đội ngũ cán bộ cơ sở đã lăn xả vào những vùng ngập lụt, sạt lở để hỗ trợ và vận chuyển nhu yếu phẩm tiếp tế cho người dân bị cô lập. Trong lúc gian nan, khó khăn nhất, lực lượng chức năng ở cơ sở đã bám đất, bám làng, không quản ngại gian khổ để trở thành điểm tựa vững chắc cho nhân dân.

Một câu chuyện xúc động lay động con tim người Việt Nam trong dịp Quốc khánh là món quà Tết Độc lập của Nhà nước dành tặng người dân. Bên cạnh ý nghĩa sâu sắc của chính sách nhân văn, chúng ta phải ghi nhận sự vào cuộc tích cực, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ xã, phường, đặc khu và thôn, tổ dân phố trên khắp cả nước để món quà Tết Độc lập của Nhà nước kịp đến tay người dân đúng ngày Quốc khánh 2-9. Nghe qua công việc tưởng chừng đơn giản, nhưng thực tế là một thử thách lớn cho đội ngũ cán bộ cơ sở, bởi yêu cầu trong thời gian rất ngắn món quà phải được chuyển đến tận tay từng người dân. Không nề hà nhiệm vụ khó trong những ngày nghỉ lễ, đội ngũ cán bộ đã “làm ngày, làm đêm”, quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ để nhân dân cả nước vui đón Tết Độc lập trọn vẹn.

Dẫn ra hai việc để thấy, chính quyền gần dân, sát dân và cán bộ thấu hiểu tình hình cơ sở là mấu chốt để phát huy tính chủ động, sáng tạo, tự chịu trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền địa phương. Đặc biệt, khi đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức ở cơ sở thấy rõ trách nhiệm trong thực thi nhiệm vụ, từ đó tự giác nâng cao trình độ chuyên môn, xử lý kịp thời các vụ việc. Nói cách khác, khi tầng nấc trung gian cắt giảm, đội ngũ tinh gọn, mọi trách nhiệm tập trung về một mối, cán bộ, công chức, viên chức không thể ỷ lại, đùn đẩy, mà buộc phải chủ động, linh hoạt và chịu trách nhiệm đến cùng với nhiệm vụ được giao.

Trên một tâm thế mới, vị thế mới, chính quyền cấp xã, phường, đặc khu đang mang đến một bầu không khí tích cực, năng động, sáng tạo cho mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Dù là mô hình lần đầu thực hiện ở nước ta, nhưng việc vận hành không bị gián đoạn, thủ tục hành chính thông suốt, tinh thần phục vụ được đề cao và quan trọng nhất là người dân cảm nhận được sự thay đổi tích cực.

Điểm nổi bật là đến nay, 32/34 tỉnh, thành phố đã thành lập 3.139 trung tâm phục vụ hành chính công cấp xã; Hà Nội và tỉnh Quảng Ninh vận hành theo mô hình trung tâm phục vụ hành chính công một cấp và tổ chức các chi nhánh hoặc điểm phục vụ hành chính công. Theo thống kê từ ngày 1-7 đến 19-8-2025, cả nước đã tiếp nhận và giải quyết tổng cộng gần 4,4 triệu hồ sơ, trong đó 74,7% hồ sơ nộp trực tuyến. Việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào hỗ trợ giải quyết các công việc, đặc biệt là tiếp nhận thủ tục hành chính phi địa giới hành chính đã giúp chất lượng phục vụ người dân tăng lên rõ rệt.

Cùng với các hoạt động nêu trên, về cơ bản đến nay, chính quyền địa phương hai cấp đã ổn định về tổ chức, cán bộ và quy trình vận hành, cơ chế phân cấp, phân quyền. Các địa phương đã hoàn thành sắp xếp, kiện toàn HĐND, UBND cấp tỉnh, cấp xã; đã thành lập 465 cơ quan chuyên môn thuộc UBND 34 tỉnh, thành phố và 9.916 phòng chuyên môn thuộc UBND 3.321 xã, phường, đặc khu.

Theo Bộ Nội vụ, đến ngày 21-8-2025, trên cơ sở 30 nghị định của Chính phủ về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong các lĩnh vực, các bộ, cơ quan ngang bộ đã ban hành 66 thông tư để tiếp tục phân cấp, phân định thẩm quyền và hướng dẫn các nội dung thuộc thẩm quyền quản lý nhà nước về tổ chức chính quyền địa phương hai cấp trong lĩnh vực chuyên ngành giúp bộ máy chính quyền địa phương hai cấp đi vào vận hành ngay.

2. Việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, nhất là đối với cấp xã thực sự đã mang đến những thay đổi lớn. Tuy vậy, đây là mô hình mới lần đầu thực hiện ở nước ta nên không tránh khỏi những lúng túng ban đầu.

Qua thực tế hoạt động của chính quyền địa phương hai cấp, khó khăn nổi lên là việc thực hiện giải quyết công việc theo phân cấp, phân quyền. Số lượng, chất lượng cán bộ, công chức, viên chức chưa đồng đều, nhiều đơn vị thiếu cán bộ chuyên môn, nhất là trong những lĩnh vực đòi hỏi chuyên môn sâu như tài chính, quy hoạch, giáo dục - đào tạo, y tế... Hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt là hạ tầng dành cho chuyển đổi số ở một số địa phương vùng sâu, vùng xa, vùng miền núi còn yếu. Việc ứng dụng công nghệ thông tin, lưu trữ hồ sơ, số hóa tài liệu… chưa đồng bộ; công tác tài chính, ngân sách còn vướng mắc trong bàn giao hồ sơ, số liệu…

Đặc biệt, đến nay nhìn chung, chính quyền địa phương cấp xã mới tập trung sắp xếp, tổ chức vận hành theo mô hình mới và giải quyết thủ tục hành chính; chưa khai thác tốt không gian mới và chưa thể hiện rõ kiến tạo phát triển… Đáng chú ý, vẫn còn 601/3.321 đơn vị hành chính cấp xã chưa đáp ứng về mặt chất lượng máy móc, thiết bị phục vụ nhiệm vụ chính trị ở địa phương...

Nhận diện rõ những khó khăn, thách thức, trong Kết luận số 186-KL/TƯ (ngày 29-8-2025) về tình hình, kết quả hoạt động của bộ máy hệ thống chính trị và chính quyền địa phương hai cấp, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã chỉ đạo thực hiện các nhiệm vụ quan trọng để bảo đảm bộ máy hệ thống chính trị và chính quyền địa phương hai cấp hoạt động thông suốt, hiệu quả trong thời gian tới.

Một trong những nhiệm vụ được Bộ Chính trị, Ban Bí thư đặc biệt lưu ý là tiếp tục triển khai các tổ công tác, cử cán bộ xuống địa phương để nắm tình hình, đôn đốc hướng dẫn, hỗ trợ kịp thời trong quá trình vận hành chính quyền địa phương hai cấp. Các cơ quan có thẩm quyền tiếp tục phối hợp sát sao, chặt chẽ với các tỉnh, thành phố trong vận hành chính quyền địa phương hai cấp để kịp thời tháo gỡ khó khăn, nhất là đối với các dự án, chương trình phát triển kinh tế - xã hội, thực hiện tốt các mục tiêu, chỉ tiêu tăng trưởng của địa phương trong năm 2025.

Bộ Chính trị, Ban Bí thư cũng yêu cầu đẩy nhanh việc tích hợp, kết nối hệ thống phần mềm quản lý ngành dọc với hệ thống dùng chung của địa phương, bảo đảm đồng bộ, liên thông, tránh chồng chéo, gián đoạn thông tin trong vận hành thực tế; tiếp tục rà soát, cắt giảm thành phần hồ sơ không cần thiết trên nguyên tắc khai thác tối đa các dữ liệu sẵn có... Ngoài ra, các cơ quan chức năng tiếp tục rà soát, tham mưu, hoàn thiện hệ thống pháp luật về tổ chức, hoạt động của chính quyền địa phương hai cấp, tạo hành lang pháp lý thuận lợi để các địa phương triển khai thực hiện; hướng dẫn, hỗ trợ địa phương triển khai các nhiệm vụ được phân cấp, phân quyền trong giai đoạn hiện nay...

Rõ ràng, trong giai đoạn khởi đầu, việc nhận diện kịp thời những khó khăn, vướng mắc để sớm đưa ra giải pháp phù hợp cho bộ máy chính quyền địa phương hai cấp hoạt động trơn tru, hiệu quả là việc rất quan trọng. Vấn đề cốt yếu là phải tiếp tục nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ cấp xã - những người bám trụ tuyến đầu, họ chính là trung tâm trong việc hiện thực hóa bộ máy hành chính mới bằng chính tinh thần trách nhiệm và sự thích nghi linh hoạt, chủ động, sáng tạo.

Cùng với không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả vận hành, chính quyền địa phương hai cấp cần triệt để lắng nghe các vấn đề phát sinh từ thực tiễn hoạt động. Theo đó, chính quyền cấp xã - nơi gần dân nhất, cần mở các kênh tiếp nhận phản hồi từ công dân để biết việc đã làm tốt thì tiếp tục phát huy, việc chưa làm tốt thì cần sớm có giải pháp khắc phục. Còn giữa các cấp chính quyền, đặc biệt là chính quyền cấp tỉnh cần lắng nghe chính quyền cấp xã để kịp thời hướng dẫn, tháo gỡ vướng mắc trên thực tế.

Tựu trung, hoạt động của chính quyền địa phương hai cấp phải bảo đảm mục tiêu cao nhất là phục vụ ngày càng tốt hơn người dân và doanh nghiệp. Làm sao để người dân thấy hài lòng nhất khi tương tác với chính quyền và cán bộ, công chức, viên chức ở cơ sở. Chỉ có như vậy mới hiện thực được tính ưu việt của chính quyền địa phương hai cấp với mục tiêu tối thượng đặt người dân là trung tâm, là chủ thể, là nguồn lực chủ yếu và là mục tiêu của quá trình đổi mới, phát triển.

Chí Kiên