Con đường trở thành triệu phú đôla của một giáo sư đại học

Giáo sư Ion Stoica sở hữu khối tài sản ước tính 2,5 tỷ USD sau khi cùng sinh viên và đồng nghiệp khởi nghiệp thành công bốn công ty, trong đó có hai “kỳ lân” Databricks và Anyscale.

Điều đặc biệt, dù đã thành tỷ phú, ông vẫn gắn bó với giảng đường, trực tiếp đứng lớp dạy cử nhân. “Trong tim, tôi vẫn coi mình là một nhà học thuật. Tiền chưa bao giờ là mục tiêu của tôi. Quan trọng là tạo ra điều gì có ý nghĩa”, ông nói.

Từ phòng lab ra thương trường

Giáo sư Stoica sinh ra ở Romania, sang Mỹ cuối thập niên 1990, bảo vệ tiến sĩ tại Carnegie Mellon rồi về Đại học UC Berkeley giảng dạy từ năm 2000. Các dự án nghiên cứu của ông thường nhanh chóng được thương mại hóa.

Conviva, công ty khởi nghiệp đầu tiên năm 2006 của giáo sư Stoica, phát triển công nghệ tối ưu truyền hình trực tuyến, nay vẫn hoạt động với những khách hàng như Fox hay Peacock. Thành công vang dội nhất trong số các công ty khởi nghiệp của giáo sư Stoica là Databricks (2013), cung cấp nền tảng phân tích dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo, hiện được định giá 62 tỷ USD và có doanh thu hàng tỷ USD mỗi năm.

Giáo sư Ion Stoica (ngồi giữa) cùng 2 đồng sáng lập Anyscale, đều là các học trò của ông. Ảnh: Anyscale

Theo Forbes, năm 2019, giáo sư Ion Stoica cùng học trò sáng lập Anyscale, phát triển nền tảng Ray giúp lập trình viên dễ dàng mở rộng ứng dụng AI. Công ty này đã gọi vốn hàng trăm triệu USD, trở thành “kỳ lân” chỉ sau ba năm.

Mới đây, từ một trò chơi so sánh chatbot, Stoica và nhóm nghiên cứu phát triển ChatBot Arena (nay là LMArena). Đây là nền tảng đánh giá mô hình AI được các "ông lớn" như OpenAI, Google sử dụng. Dự án đã kêu gọi thành công 100 triệu USD vốn đầu tư, định giá 600 triệu USD.

Vị giáo sư - triệu phú vẫn chọn ở lại giảng đường

Điểm chung của các công ty giáo sư Stoica tham gia sáng lập là đều bắt đầu từ nghiên cứu học thuật, được phát triển theo hướng mã nguồn mở để cộng đồng cùng hưởng lợi.

Dù từng giữ chức CEO Databricks, ông nhanh chóng quay về trường đại học. “Nếu ở lại lâu hơn, tôi phải rời trường. Tôi đã chọn sinh viên”, ông chia sẻ. Theo ông, chính sự sáng tạo và tinh thần dám nghĩ dám làm của người trẻ đã giúp nhiều ý tưởng vốn tưởng như “không thể” trở thành sản phẩm thực sự.

Dù sự nghiệp kinh doanh gặt hái nhiều thành công, giáo sư Stoica vẫn chọn gắn bó với giảng đường. Ảnh: Brandon Vallejo/Columbia Engineering

Là một trong những giáo sư uy tín nhất tại Berkeley, Stoica còn tham gia dẫn dắt nhiều sáng kiến gọi vốn tư nhân để hỗ trợ nghiên cứu trong bối cảnh ngân sách bị cắt giảm. Hơn 80 nghiên cứu sinh của ông đã thành công trong cả học thuật lẫn khởi nghiệp, trong đó có nhiều người hiện làm việc tại Databricks.

Dù thừa nhận AI đang khiến thị trường việc làm công nghệ biến động, Stoica khuyên sinh viên đón nhận thay vì lo ngại. “AI là công cụ giúp tăng tốc sự tiến hóa của loài người và sẽ mở đường cho nền văn minh liên hành tinh”, ông tin tưởng chia sẻ với học trò.

Hoàng Linh