Nhầm lỗ thành lãi trước khi phát hành 1.800 tỷ đồng trái phiếu, điều gì diễn ra?

VietNamNet vừa có bài phản ánh về việc Công ty Cổ phần Nhiệt điện Thăng Long - thành viên Tập đoàn Geleximco, có công văn gửi Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) xin đính chính thông tin công bố ngày 27/3/2024 về báo cáo tài chính năm 2023.

Theo đó, Nhiệt điện Thăng Long đã nhầm cột “kỳ trước” thành “kỳ báo cáo” và ngược lại.

Điều này đồng nghĩa với việc kỳ báo cáo năm 2023 của doanh nghiệp, trên thực tế lỗ hơn 528 tỷ đồng nhưng lại nhầm thành con số lãi gần 122 tỷ đồng của năm 2022.

Đáng nói, sự nhầm lẫn này diễn ra ngay trước khi Nhiệt điện Thăng Long phát hành 2 lô trái phiếu mới, tổng cộng gần 1.800 tỷ đồng cho thị trường trong nước.

Loạt hệ lụy

Chia sẻ với PV VietNamNet, ông Nguyễn Quang Huy, Giám đốc điều hành Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi, cho rằng, khi doanh nghiệp công bố số liệu tài chính có sai số do nhầm kỳ báo cáo, trong khi thực tế kết quả kinh doanh năm 2023 và 6 tháng đầu năm 2024 chưa có lãi, có thể khiến nhà đầu tư cân nhắc kỹ hơn trong việc đánh giá tình hình tài chính.

“Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp đã minh bạch điều chỉnh và các tài liệu công bố kèm theo phản ánh đúng thực tế, thì đây có thể chỉ là một sơ xuất kỹ thuật trong quá trình tổng hợp số liệu, hơn là ảnh hưởng đến bản chất hoạt động.

Nhà đầu tư, bên cạnh việc xem xét lợi nhuận, cũng cần đánh giá lịch sử tài chính, uy tín doanh nghiệp và mức độ tuân thủ nghĩa vụ tài chính để có cái nhìn toàn diện trước khi đưa ra quyết định”, ông Huy lưu ý.

Sau gần 1 năm, Nhiệt điện Thăng Long xin đính chính báo cáo tài chính năm 2023 (công bố hôm 27/3/2024). Nguồn: HNX

Trong khi đó, Luật sư Lê Thị Thủy, Luật sư điều hành Công ty Luật TNHH Lawlink Việt Nam, cho hay, do đã từng xảy ra trong quá khứ nên bà đặt việc này trong bối cảnh chung, không nói đến doanh nghiệp cụ thể.

Theo luật sư, nếu một doanh nghiệp cố ý biến lỗ thành lãi, đặc biệt ngay trước khi phát hành trái phiếu hay thực hiện bất kỳ một hình thức huy động vốn nào khác, sẽ gây ra nhiều hệ lụy ở mức độ nghiêm trọng.

Việc cố ý làm như vậy nhằm phục vụ một chiến dịch về phát hành trái phiếu và thu hút vốn sẽ ảnh hưởng đến nhà đầu tư, thị trường tài chính và bản thân doanh nghiệp.

“Nhà đầu tư sẽ bị đánh lừa bởi những báo cáo tài chính sai lệch, từ đó dẫn đến những quyết định mua trái phiếu hoặc đầu tư dựa trên những thông tin không chính xác, báo cáo tài chính không trung thực. Các tổ chức xếp hạng tín nhiệm có thể dựa trên các báo cáo tài chính này để đánh giá sai mức độ rủi ro của doanh nghiệp, từ đó dẫn đến việc xếp hạng tín nhiệm luôn cao hơn thực tế”, bà Thủy nói.

Chưa kể, khi doanh nghiệp không thực sự có lãi, chỉ làm đẹp sổ sách thì dòng tiền thực tế để trả lãi và gốc trái phiếu khi đến hạn không có. Nếu không có đủ nguồn thu để trả nợ, doanh nghiệp có thể vỡ nợ bất kỳ lúc nào và gây thiệt hại lớn cho nhà đầu tư.

Những năm gần đây, thị trường tài chính, đặc biệt là thị trường chứng khoán, đã có nhiều vụ vi phạm. Khi sự việc tiếp tục tái diễn, niềm tin của nhà đầu tư vào thị trường trái phiếu vốn dĩ đã thấp, giờ sụt giảm tiếp và sẽ gây khó khăn cho các doanh nghiệp khác trong việc huy động vốn trong tương lai.

Khi vi phạm xảy ra liên tục và lặp lại, các cơ quan quản lý sẽ có biện pháp thắt chặt hơn các quy định về phát hành trái phiếu nói riêng và quy định về huy động vốn nói chung. Điều này sẽ khiến thị trường tài chính kém linh hoạt hơn, bà Thủy phân tích.

Đặc biệt, khi gian lận bị phanh phui, giá cổ phiếu ở các công ty gian lận có thể bị giảm mạnh và gây thiệt hại trực tiếp cho cổ đông. Các đối tác kinh doanh và ngân hàng có thể ngưng hợp tác, siết chặt các điều kiện tín dụng khiến doanh nghiệp càng khó khăn hơn.

Trách nhiệm các bên ra sao?

Luật sư Lê Thị Thủy cho rằng, khi thực hiện hành vi cố tình gian lận, bản thân doanh nghiệp đó và các cá nhân liên quan có thể phải chịu trách nhiệm, từ trách nhiệm hành chính đến trách nhiệm dân sự, thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu bị phát hiện và kết tội làm giả báo cáo tài chính để thực hiện vào các mục đích huy động vốn hay trục lợi.

Theo đó, ban điều hành và cá nhân, như người đại diện pháp luật của doanh nghiệp, kế toán trưởng, giám đốc tài chính, kiểm toán viên nội bộ... sẽ phải chịu trách nhiệm chính vì họ trực tiếp thực hiện và công bố các báo cáo tài chính.

Nhà máy nhiệt điện của Geleximco. Ảnh: Lương Bằng

Nếu cố ý làm sai, vi phạm các quy định của Luật Kế toán, Luật Chứng khoán, như: cấm giả mạo, khai man về chứng từ kế toán hoặc các tài liệu khác; cấm trực tiếp hoặc gián tiếp thực hiện các hành vi gian lận, lừa đảo làm giả tài liệu hay tạo dựng thông tin sai sự thật; công bố thông tin sai sự thật... sẽ đối diện với trách nhiệm lớn hơn, bao gồm xử phạt hành chính, tạm ngừng hoạt động hay rút giấy phép hoạt động.

Cá nhân liên quan có thể phải chịu trách nhiệm hình sự. Trường hợp vi phạm nguy hiểm nhất có thể phải chịu mức án 20 năm tù.

Ngoài ra, vị luật sư cũng cho biết, trong Luật Doanh nghiệp năm 2020, hội đồng quản trị (HĐQT) cũng có trách nhiệm, nghĩa vụ lớn trong việc xét duyệt các báo cáo tài chính hàng năm, trước khi trình lên đại hội đồng cổ đông.

“Khi chức năng, nhiệm vụ này không được thực hiện đúng và đủ; hoặc biết nhưng cố ý cho qua hay có hành vi cố ý làm trái cùng ban điều hành thì các thành viên HĐQT liên quan trong việc thiết lập và công bố báo cáo tài chính, phát hành trái phiếu dựa trên các kết quả như vậy cũng phải chịu trách nhiệm về hậu quả của hành vi gian lận. Trong đó, bao gồm cả trách nhiệm bồi thường cho các bên bị thiệt hại có liên quan”, bà Thủy nói.

Bên cạnh đó, quy định bắt buộc báo cáo tài chính phải được kiểm toán. Theo đó, nếu kiểm toán viên hoặc các công ty kiểm toán độc lập không phát hiện được các hành vi thao túng số liệu do thiếu sót trong quá trình kiểm toán, họ có thể phải chịu trách về mặt đạo đức nghề nghiệp hay xử phạt hành chính.

Trường hợp nghiêm trọng, kiểm toán viên hay công ty kiểm toán độc lập nếu phát hiện ra sai phạm mà không cảnh báo, cố tình bỏ qua hoặc báo cáo kiểm toán không ghi chú bất kỳ vấn đề gì, tức là có dấu hiệu che giấu thông tin thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Với việc đính chính kết quả kinh doanh từ lỗ thành lãi sau gần một năm công bố thông tin của Công ty CP Nhiệt điện Thăng Long, Luật sư Lê Thị Thủy cho rằng cơ quan chức năng nên xem xét nguyên nhân của việc công bố sai lệch thông tin.

“Việc kiểm tra, làm rõ ràng thông tin để các nhà đầu tư biết được doanh nghiệp vô ý, vô tình hay thiếu sót về mặt nghiệp vụ mà làm sai hoặc cố ý làm sai. Việc này có ý nghĩa quan trọng với nhà đầu tư, đồng thời làm minh bạch thị trường tài chính”, vị luật sư cho hay.

Nguyễn Lê