Nhạc kịch sẽ là máy in tiền?

Khắp nơi ca hát

Sau giai đoạn đóng băng do đại dịch, năm 2022 trở thành cột mốc mở màn cho làn sóng nhạc kịch bùng nổ tại Việt Nam. Nhà hát Tuổi Trẻ phất cờ tiên phong liên tiếp đưa lên sân khấu các vở như Trại hoa vàng, Rồi tôi sẽ lớn, Sóng. Điển hình là Sóng, lấy cảm hứng từ thơ Xuân Quỳnh, đã thu hút đông đảo khán giả, tạo nên một sự hưng phấn mới cho bức tranh sân khấu không lấy gì làm rực rỡ trong suốt nhiều năm qua.

Mặc dù đi sau nhưng Nhà hát Nhạc Vũ Kịch Việt Nam lại đào sâu hơn các phiên bản kinh điển như Những người khốn khổ, Mùa xuân thiêng liêng... với sự hỗ trợ của công nghệ hiện đại. Chưa hết, nhiều đơn vị tư nhân như Buffalo và Idecaf cũng nhanh nhẹn bắt trend, dựng Chicago, High School Musical, Tuyết Sài Gòn, Tiên Nga… tập trung hướng đến khán giả trẻ. Sự xuất hiện đều đặn của các CLB nhạc kịch tại trường học khẳng định nhu cầu thưởng thức thể loại này đang dần lan tỏa rộng rãi.

“Giấc mơ Chí Phèo” được coi là nhạc kịch Broadway đầu tiên của Việt Nam.

Dấu ấn vang dội nhất của nhạc kịch thương hiệu Việt đến vào khoảng 6 tháng cuối năm 2024 có tên là Giấc mơ Chí Phèo, tác phẩm được gọi là “Broadway Việt Nam” do Nhà hát Ca múa nhạc Thăng Long thực hiện. Với kịch bản của Đinh Tiến Dũng, âm nhạc của Dương Cầm, chỉ đạo nghệ thuật Phùng Tiến Minh và NSND Tấn Minh, tác phẩm được ví như ai đó mang trọn bộ thoại, nhạc, múa và đèn sân khấu bỏ vào máy xay, bấm nút Broadway, và thế là ra đời một buổi tối vừa choáng vừa cuốn.

Chỉ sau gần nửa năm công diễn từ tháng 12/2024 đến giữa 2025, vở đã “cháy” vé nhiều đêm và trở thành “cơn sốt vé” ở Hà Nội. Các đêm diễn tại Nhà hát Hồ Gươm ngày 6-7/6/2025 tiếp tục hút lượng khán giả đông đảo. Theo chính đơn vị sản xuất DuongCamART, vở liên tục đạt tỷ lệ lấp đầy gần như tuyệt đối, trong khi các clip “nhá hàng” trên mạng xã hội thu hút hàng triệu lượt xem và bình luận tích cực

Theo nhà sản xuất Dương Cầm, đây là dấu mốc mở đường để thương hiệu nhạc kịch Việt vươn ra thế giới. Thành công bán vé, cùng giải thưởng “Xuất sắc” và hàng loạt Huy chương vàng/bạc tại Liên hoan Ca múa nhạc toàn quốc đã phần nào khẳng định hướng đi “hợp thời” của Giấc mơ Chí Phèo.

Ứng với câu “đã nở là rộ”, được đà, nhạc kịch Việt đã mở rộng chủ đề sang hầu khắp lĩnh vực. Trước đó, các vở Khát vọng Đỏ (tôn vinh Bộ đội Cụ Hồ) và Người cầm lái (Chủ tịch Hồ Chí Minh) khai thác đề tài lịch sử, đậm yếu tố “chính luận” nhưng vẫn ứng dụng công nghệ âm thanh, hình ảnh bắt mắt cũng tạo ra những sự chú ý đáng kể với công chúng. Thị trường thiếu nhi không muốn bị bỏ lại phía sau đã liên tiếp tung ra: Ông lão đánh cá và con cá mập, Zorba - chú mèo thám tử, Bữa tiệc của Elsa, Chuyện Trọng Thủy - Mỵ Châu…, góp thêm một lựa chọn giải trí khác cho khán giả nhí.

Công nghiệp giải trí trỗi dậy?

Nhạc kịch thiếu nhi “Ông lão đánh cá và con cá mập”.

Không phải đến Giấc mơ Chí Phèo nhiều người mới đặt kỳ vọng vào nhạc kịch Việt. Trước đó, từ năm 2013, hai vở diễn Góc phố danh vọng và Đêm hè sau cuối của đạo diễn trẻ Nguyễn Phi Phi Anh đã xới lên mảnh đất ngủ yên mang tên nhạc kịch ở Việt Nam. Sự thành công của Phi Anh còn khiến nhiều người dự đoán “không lâu nữa” nhạc kịch Việt có thể tìm đường lưu diễn thế giới. Tất nhiên, dự đoán ấy chưa thành, vì cái mốc “không lâu nữa” kéo dài đến nay đã hơn một thập kỷ.

Mô hình nhạc kịch chuyên nghiệp yêu cầu đầu tư lớn: biên kịch, nhạc sĩ, biên đạo múa, ánh sáng, âm thanh, vũ công… Trong khi đó, mặt bằng hạ tầng như Nhà hát Hồ Gươm, Nhạc Vũ Kịch Việt Nam đang căng sức. Nhiều người lo ngại nếu không đạt lượng vé đủ ổn định, thể loại này dễ rơi vào bẫy “gồng lỗ”. Một số vở diễn dù chất lượng nghệ thuật tốt vẫn chịu áp lực doanh thu.

Đánh giá về tương lai của nhạc kịch, tác giả Chu Thơm lạc quan: “Nhạc kịch thu hút khán giả chứ không còn là thể loại hàn lâm, nhờ phát triển công nghệ sân khấu và thay đổi thị hiếu, đặc biệt lớp trẻ chấp nhận nhạc kịch thuần Việt”.

Trong một buổi nói chuyện với sinh viên Việt Nam, Đại sứ Văn hóa của Bộ Ngoại Giao Hoa kỳ, Michael Parks Masterson nhận định: “Khi nhạc kịch Broadway được dựng tại các nước châu Á (Nhật, Hàn, Thái…), chúng đã thành công; nhạc kịch Việt nếu có định hướng đúng sẽ tạo nên sản phẩm chất lượng quốc tế và phục vụ tốt khán giả trong nước”.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Khoa cho rằng, nhạc kịch Việt đang đi đúng hướng khi thu hút khán giả trẻ và mạnh dạn đổi mới về hình thức. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh: “Nếu chỉ dừng ở việc làm mới hình thức mà né tránh các đề tài đương đại, sân khấu vẫn sẽ thiếu chiều sâu và không thực sự tạo được bản sắc”. Theo ông, hướng đi bền vững cho nhạc kịch Việt là kết hợp tinh thần hiện đại với các chất liệu đời sống đương thời, phản ánh được những vấn đề nóng bỏng đang tác động lên xã hội.

Đồng quan điểm, đạo diễn Phùng Tiến Minh cho rằng, nhạc kịch Việt sẽ không thể đi đường dài nếu chỉ chạy theo hiệu ứng thị trường. “Muốn có khán giả trung thành, muốn dựng được một ngành nghề, phải tạo ra được sản phẩm vừa chạm được cảm xúc người Việt, vừa đủ sức bước ra khu vực,” anh nói. Theo Phùng Tiến Minh, tương lai của nhạc kịch Việt sẽ nằm ở các tác phẩm gắn với văn hóa Việt, nhưng được xử lý bằng ngôn ngữ hiện đại và công nghệ biểu diễn mới, thay vì rập khuôn Broadway.

Hạnh Đỗ