Nhà thơ Hữu Thỉnh viết về nửa thế kỷ hoàng kim văn chương Việt Nam

Nhà thơ Hữu Thỉnh tại sự kiện ra mắt sách.

Nhà thơ Hữu Thỉnh nhìn nhận: “Văn học ta sau nửa thế kỷ kết thúc chiến tranh tiến lên ghê quá, khiến người ta có thể nghĩ đến nửa thế kỷ hoàng kim của văn chương Việt. Những gì được gọi là cảm nghĩ, là phẩm bình do việc đọc sách đem lại trong 5 năm qua, tôi tập hợp lại thành cuốn Ám ảnh chữ”.

Chân dung tác giả và tác phẩm từ những nhân vật đồ sộ thời kỳ văn học kháng chiến như: Tố Hữu, Chế Lan Viên, Nguyễn Đình Thi, Trần Dần, Hữu Mai, Nguyễn Bính… đến những tác giả trẻ, trưởng thành sau chiến tranh như Phùng Văn Khai, Như Bình… đều được nhà thơ Hữu Thỉnh lựa chọn.

“Tôi xuýt xoa trước những tác phẩm hay giống như sự run rẩy trước một người phụ nữ có nhan sắc. Đối với cái đẹp, không thể nói một lời là xong đâu. Do đó, tôi không hề có sự phân biệt trẻ hay già trong khi làm tập sách này. Tôi chỉ có một sự lựa chọn là nói với bạn đọc cái tài năng văn chương đang sánh vai trong sứ mệnh làm giàu cho con người, cho tình đời”, nhà thơ Hữu Thỉnh nói.

Ở Ám ảnh chữ, nhà thơ Hữu Thỉnh xuất hiện với tư cách một nhà lý luận phê bình sắc sảo và mẫn cảm với chữ. Đó là lĩnh vực mà Hữu Thỉnh khiêm nhường tự cho rằng ông là dân “ngoại đạo”. Tuy nhiên, những vấn đề ông đặt ra trong cuốn sách cho độc giả thấy rõ bút lực dồi dào, sức đọc sâu rộng của nhà thơ Hữu Thỉnh ở tuổi bát thập cổ lai hy.

Có thể nói đây là một tác phẩm khá đồ sộ cả về số lượng chữ, hàm lượng văn chương trong những phẩm mà nhà thơ Hữu Thỉnh đã từng đọc, nghiên cứu. Đọc ông càng thấy trí tuệ, tấm lòng, tình cảm và tài năng của Hữu Thỉnh đối với văn chương.

Tại sự kiện giới thiệu Ám ảnh chữ ngày 28/5 tại Nhà xuất bản Hội Nhà văn (Hà Nội), Giáo sư Phong Lê khâm phục sức đọc và sức viết của nhà thơ Hữu Thỉnh ở tuổi nghỉ hưu.

“Bài khái quát của nhà thơ Hữu Thỉnh ở phần đầu góp thêm góc nhìn hơn một nửa thế kỷ văn học Việt Nam khiến tôi thấy ngợp về các tên sách, tên người, thơ, văn... để không bỏ sót bất cứ một đóng góp nào. Cuốn sách công phu và kỹ lưỡng, từ các bộ tiểu thuyết hoành tráng về lịch sử của Hoàng Quốc Hải, về Hồ Chí Minh của Hoàng Quảng Uyên hay thể hiện sự tinh tế, đằm thắm với sự nghiệp thơ của Chế Lan Viên, Trần Dần, Bằng Việt, Vũ Quần Phương… nhà thơ Hữu Thỉnh không bỏ qua hay bỏ sót cả những tên tuổi mới.

Ám ảnh chữ xứng đáng là một trong số ít những công trình phê bình nghệ thuật tiêu biểu giai đoạn 2020-2025 của một người viết có vẻ như không chuyên nhưng rất đáng tin cậy”, theo Giáo sư Phong Lê.

Giáo sư cũng cho hay: “Ở tuổi nghỉ hưu, Hữu Thỉnh vẫn tiếp tục lao động nghề nghiệp bằng sự song hành giữa sáng tác thơ và viết tiểu luận phê bình. Tôi khâm phục sức đọc và sức viết của nhà thơ Hữu Thỉnh. Ám ảnh chữ của anh khiến tôi nhớ tới từ "phu chữ" của Lê Đạt. Tôi thích cả hai cách nói này, đó là giản dị hóa, bình dân hóa định nghĩa văn học là nghệ thuật của ngôn từ”.

Nhà thơ Trần Đăng Khoa

Nhà thơ Trần Đăng Khoa nhận định: “Hữu Thỉnh là một nhà thơ, nhà văn viết rất hay, đồng thời là một nhà phê bình sắc sảo. Mỗi nhà phê bình là một nhà khoa học và Hữu Thỉnh là một nhà khoa học với rất nhiều phát kiến. Hữu Thỉnh có năng khiếu phê bình “trời cho” chứ không học mà thành được. Anh phát hiện nhiều cái hay cái đẹp của văn chương.

Không chỉ là người có tài quản lý, Hữu Thỉnh còn là người luôn tận tụy với anh em đồng nghiệp. Anh không quên một ai, không riêng những người đang sống mà còn cả những người đã khuất, với nhà văn, nhà thơ, nhà lý luận phê bình… Hữu Thỉnh càng viết càng hay. Ai anh cũng tìm ra được những điều đặc biệt, xuất sắc để tôn vinh họ”.

Nhà văn Hoàng Quốc Hải nhấn mạnh: “Ám ảnh chữ là cái tình của Hữu Thỉnh với các thế hệ nhà văn nhà thơ, kể cả các bậc tiền bối không còn nữa, Hữu Thỉnh cũng không bỏ qua. Để có gần 600 trang sách, Hữu Thỉnh đọc không dưới 1 triệu trang sách trong 5-6 năm (thông thường một người cần đọc trong vòng 20 năm).

Hữu Thỉnh có cái tình với 5 thế hệ nhà văn, trải qua gần 100 năm văn đàn Việt Nam. Nói vậy để biết Hữu Thỉnh bỏ thì giờ như thế nào cho công việc này. Cái tình của anh thể hiện ở việc đọc công phu, viết công phu. Mọi sự qua đi chỉ còn cái tình đọng lại, đó là tình cảm lớn mà Hữu Thỉnh dành cho các bạn văn".

Nhà thơ Hữu Thỉnh 84 tuổi, tốt nghiệp Trường viết văn Nguyễn Du khóa đầu. Ông tham gia ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam từ khóa 3 đến khóa 8, giữ chức Chủ tịch Hội 4 nhiệm kỳ liên tiếp từ năm 2000-2020. Ông cũng là Đại biểu Quốc hội khóa 10 và 11. Ngoài ra, nhà thơ từng là Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam.

Ông viết thơ, truyện ký, tiểu luận phê bình nhưng thành công nhất ở mảng thơ với gần 20 tập. Các tác phẩm nổi tiếng của ông có thể kể đến: Sang thu, trường ca Đường tới thành phố (1979), Trường ca biển (1994), Sức bền của đất (2004), Trăng Tân Trào (2016), Giao hưởng Điện Biên (2025)...

Trước Ám ảnh chữ, tác giả Hữu Thỉnh đã từng xuất bản hai cuốn sách cùng thể loại này là Lý do của hy vọng (2010) và Bến văn và những vòng sóng (2020).

Tùng Huy