Nhà ở xã hội: Ước mơ của hàng triệu công nhân, người lao động nghèo đô thị

Hàng triệu lao động nghèo và mơ ước có nhà giá rẻ

Sáng 24/5, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.

Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.

Tham gia phát biểu, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (đoàn Bình Dương) đã chia sẻ tới Quốc hội những lời gửi gắm của hàng triệu người lao động thu nhập thấp về nhà ở xã hội.

Bà Trân cho biết, những người lao động làm việc trong các khu công nghiệp, khu chế xuất và đô thị lớn trên cả nước đều mơ ước có một mái nhà nhỏ để an cư, nuôi dạy con cái. Dù vậy, một sự thật phũ phàng là tiền lương không tăng nhưng giá nhà, giá tiêu dùng cứ tăng liên tục nên dù chỉ là một mong muốn bình thường nhưng việc sở hữu được căn nhà vẫn chỉ là mơ ước.

"Dù nhiều chính sách được triển khai nhưng với mức thu nhập chỉ trên dưới 10 triệu đồng/tháng, người lao động phải lo toan đủ mọi khó khăn từ tiền ăn, tiền học, viện phí, tiền thuê nhà nên việc tiếp cận một căn nhà, trong đó có nhà ở xã hội là điều ngoài tầm với", bà Trân chia sẻ.

Bà Trân nói rằng, giá nhà dù đã gọi là nhà ở xã hội thì vẫn vượt quá xa khả năng người lao động: "Cùng với tiêu chí, quy trình, quy định, thủ tục được xét duyệt đưa ra, nhiều người muốn đăng ký nhưng rồi lại từ bỏ việc không đủ điều kiện hoặc không dám gánh thêm nợ trong cuộc sống vốn đã quá chật vật", bà Trân nói.

Theo nữ đại biểu, Nghị quyết thí điểm lần này nếu được xây dựng thực chất, khả thi chính là niềm hy vọng lớn nhất mà người lao động thu nhập thấp đang mong chờ.

"Họ không cần một căn hộ cao cấp, một căn nhà đầy đủ tiện nghi mà chỉ mong có được một nơi ở tươm tất để nghỉ ngơi, vui đùa cùng con cái sau những giờ làm việc cực nhọc với giá cả hợp lý để thuê hoặc sở hữu trong khả năng của mình", bà Trân phát biểu.

Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân.

Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân cho rằng, một chính sách nhân văn nếu đi vào cuộc sống sẽ không chỉ giúp người lao động an cư mà còn giúp đất nước phát triển bền vững. Bởi chỉ khi người lao động có chốn đi về ổn định thì họ mới có thể yên tâm lao động, tái tạo sức lao động và đóng góp nhiều hơn cho xã hội.

Cần những "chính sách kép" để người lao động thực sự mua được nhà ở xã hội

Cũng tham gia phát biểu, đại biểu Trần Quốc Tuấn (đoàn Trà Vinh) chia sẻ, nhu cầu về nhà ở xã hội là rất lớn và đặc biệt là tại các khu đô thị, khu công nghiệp. Tuy nhiên, nguồn cung đang rất hạn chế và thiếu hấp dẫn đối với các nhà đầu tư và hơn hết là người dân có nhu cầu thật thì khó tiếp cận được sản phẩm phù hợp.

"Công nhân, người thu nhập thấp vẫn đang phải sống trong điều kiện thuê nhà trọ kém chất lượng, không ổn định, có nơi phải trả với mức giá khá cao, ảnh hưởng đến an sinh, hiệu suất lao động và sự phát triển bền vững của đô thị", ông Tuấn nói.

Ông Tuấn đánh giá cao sự nỗ lực của Chính phủ trong việc đề xuất dự thảo Nghị quyết với nhiều nội dung mang tính đột phá, cải cách mạnh mẽ như giao đất không qua cầu, rút gọn kỹ thuật đầu tư, hình thành Quỹ nhà ở quốc gia.

Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả thực thi, ông cho rằng, dự thảo còn thiếu một "mảnh ghép" cốt lõi, đó là chính sách ưu tiên đặc biệt cho người dân mua nhà ở xã hội - là những người thụ hưởng trực tiếp và cũng là lực kéo quan trọng nhất cho thị trường nhà ở xã hội hiện nay.

Đại biểu Trần Quốc Tuấn.

Để sản phẩm nhà ở xã hội thực sự đến tận tay những người có thu nhập thấp, những công nhân lao động giúp họ an cư lập nghiệp, ông Tuấn cho rằng còn 4 điểm nghẽn lớn cần được tháo gỡ.

Một là người dân có nhu cầu thật thì lại khó tiếp cận được vốn vay, nhưng khi tiếp cận được vốn vay thì gánh nặng tài chính lại khá lớn.

"Điển hình như người mua nhà ở xã hội vay được 500 triệu đồng để mua một căn hộ trung bình với lãi suất là 4,8%/năm trong vòng 25 năm thì hàng tháng họ phải trả là 3,7 triệu đồng, trong đó tiền lãi chỉ khoảng 2 triệu đồng, chỉ còn lại 1,7 triệu đồng là tiền gốc. Nếu là công dân có mức lương đến 8 triệu đồng thì họ chỉ còn lại 4,3 triệu đồng để xoay xở chi tiêu cho cả gia đình là rất khó khăn. Do đó, họ chọn phương án thuê nhà trọ để ở thay vì mua nhà ở xã hội", ông Tuấn phân tích.

Hai là là nguồn cung nhà ở xã hội vẫn lệ thuộc vào các nhà đầu tư nhưng doanh nghiệp thì lại e ngại vì thị trường đầu ra thiếu ổn định.

Ba là quy hoạch và quỹ đất triển khai nhà ở xã hội chưa đồng bộ, thủ tục hành chính còn khá rườm rà, phức tạp để các nhà đầu tư triển khai dự án nhà ở xã hội.

Bất cập thứ 4 là các chính sách đã ban hành, chỉ thiên về hỗ trợ cho doanh nghiệp, nhà đầu tư mà ít quan tâm đến khả năng mua vào của người dân.

Đại biểu Trịnh Xuân An (đoàn Đồng Nai).

Từ đó, ông Tuấn kiến nghị bổ sung vào Nghị quyết nhóm chính sách ưu tiên, hay "chính sách kép" để hỗ trợ cho người thực sự muốn mua nhà ở xã hội.

Ông cho rằng, nên cho vay ưu đãi dài hạn từ Quỹ nhà ở quốc gia hoặc Ngân hàng Chính sách xã hội, đồng thời cấp bù lãi suất hoặc hỗ trợ giá thuê nhà, đơn giản điều kiện cho vay và có thể dùng căn hộ đó để làm tài sản đảm bảo. Chính sách này có thể triển khai ở các tỉnh, thành phố lớn có đông lực lượng công nhân lao động.

Còn theo đại biểu Trịnh Xuân An (đoàn Đồng Nai), hiện đang có hai vấn đề còn vướng liên quan đến nhà ở xã hội là thủ tục và giá.

Về thủ tục, ông An kiến nghị bổ sung cơ chế một cửa, một đầu mối trong xử lý mọi hồ sơ liên quan đến nhà ở xã hội.

"Việc này để tránh cho nhà đầu tư phải đi đến hết sở này đến sở khác để làm thủ tục", ông An nói và góp ý có thể áp dụng giao cho Sở Xây dựng tại các địa phương.

Về giá nhà, ông An cho rằng cấu phần giá thuê nhà khác giá bán, nên cần quy định riêng biệt và rõ ràng loại hình thuê nhà ở xã hội. Đồng thời, phân quyền cho chủ đầu tư được chủ động định giá và cơ quan quản lý Nhà nước sẽ thực hiện cơ chế hậu kiểm.

Bỏ nhiều quy định, rút ngắn quy trình đầu tư nhà ở xã hội

Giải trình làm rõ ý kiến các đại biểu, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cảm ơn những ý kiến đóng góp sâu sắc của các đại biểu và cho biết sẽ tiếp thu, chỉnh lý nhằm đảm bảo nội dung dự thảo Nghị quyết sẽ giải quyết được những bất cập, vướng mắc, phát triển nhà ở xã hội nhanh và bền vững.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh.

Theo Bộ trưởng Trần Hồng Minh, Đảng và Nhà nước quan tâm, xác định việc chăm lo giải quyết nhà ở cho người dân là nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Chính phủ đã có đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030".

Tuy nhiên thực tế trong 5 năm qua, trên cả nước mới có 679 dự án trong đó hoàn thành 108 dự án với 73.000 căn, tương đương 15% mục tiêu.

Riêng năm 2025, chỉ tiêu đặt ra là 100.000 căn nhưng đến nay mới hoàn thành 15.600 căn, khởi công 19.492 căn, như vậy mới đạt 44% mục tiêu.

Theo Bộ trưởng, nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là vì vướng mắc ở cơ chế, chính sách, quy trình, thủ tục.

Vì vậy, Chính phủ xây dựng dự thảo Nghị quyết để đề xuất các cơ chế chính sách tháo gỡ khó khăn. Trong đó, tập trung vào 2 nhóm vấn đề. Nhóm thứ nhất là thành lập Quỹ nhà ở quốc gia; quy định đối tượng thụ hưởng, giá mua, thuê, điều kiện được hưởng chính sách.

Nhóm thứ hai là các cơ chế, chính sách dành cho các nhà đầu tư bao gồm các trình tự, thủ tục, quy trình đầu tư dự án..., mục tiêu cao nhất là đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn tối đa quy trình, từ đó rút ngắn được thời gian thực hiện dự án.

"Theo quy định hiện hành, để giao chủ đầu tư thực hiện dự án nhà ở xã hội thông qua đấu thầu, riêng thực hiện trình tự, thủ tục có khi mất đến 300 ngày và nhiều quy định, quy trình khác rất mất thời gian.

Do đó, dự thảo Nghị quyết đã có nhiều quy định được lược giản, lồng ghép giúp giảm đáng kể thời gian làm thủ tục", Bộ trưởng Trần Hồng Minh cho biết.

Trả lời góp ý của đại biểu về giá nhà ở xã hội, đề nghị cần quy định giá sàn, Bộ trưởng cho rằng, không thể quy định theo giá sàn do phụ thuộc rất nhiều yếu tố. Tới đây, ngành chức năng sẽ có hướng dẫn cụ thể để địa phương triển khai thực hiện.

"Đơn cử, sau khi thiết kế xong mẫu nhà, Sở Xây dựng và Sở Tài chính địa phương sẽ phê duyệt giá dự toán. Giá nhà ở xã hội chỉ được chênh khoảng 10% so với dự toán. Nếu đưa ra một mức giá sàn thì khó thực hiện vì mỗi nơi có đơn giá vật liệu khác nhau, chi phí thi công cũng như nhiều yếu tố khác không địa phương nào giống địa phương nào", Bộ trưởng Trần Hồng Minh chia sẻ.

Phi Long/VOV.VN