Nhà nước chi 3-4 tỷ USD/năm cho khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo

Thông tin trên được Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng đưa ra khi phát biểu tham luận tại Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, chiều 13/10.

Ông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, nông nghiệp đã giúp Việt Nam thoát nghèo, công nghiệp đã giúp Việt Nam trở thành nước thu nhập trung bình.

Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng.

"Để trở thành nước phát triển có thu nhập cao, Việt Nam phải dựa vào khoa học - công nghệ. Chưa có quốc gia nào vượt qua bẫy thu nhập trung bình mà không chuyển sang tăng trưởng dựa vào khoa học - công nghệ", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Theo Bộ trưởng, khoa học - công nghệ của Việt Nam đi cùng với đổi mới sáng tạo và đặt trong bối cảnh chuyển đổi số. Đây là cách tiếp cận rất độc đáo của Việt Nam.

Về thể chế cho khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Bộ trưởng nhận định “Việt Nam đã thông thoáng, kiến tạo, hiện đại như quốc tế, một số cơ chế, chính sách có tính đột phá, vượt trội”.

Đặc biệt, Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học công nghệ, theo Bộ trưởng Hùng, là sự thay đổi về tư duy, tầm nhìn. Để thể chế hóa Nghị quyết 57, 10 luật thuộc lĩnh vực khoa học - công nghệ đã và sẽ được ban hành trong năm nay.

Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ thông tin, nhiệm kỳ vừa qua, nước ta đạt được một số thành tựu lớn về khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, có sự thay đổi đáng kể về thứ hạng quốc tế, đặt nền móng về thể chế, về hạ tầng, có những kết quả quan trọng ban đầu tạo niềm tin, để 5 năm tới sẽ chuyển hóa thành tăng trưởng kinh tế.

"Nhà nước sẽ chi 3-4% ngân sách, tương đương 3-4 tỷ USD mỗi năm và kích hoạt được tổng chi toàn xã hội từ 10-15 tỷ USD, để khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đóng góp ít nhất 5% tăng trưởng GDP của đất nước. Trong đó, khoa học - công nghệ 1%, đổi mới sáng tạo 2-3% và chuyển đổi số 1-2%", ông Nguyễn Mạnh Hùng nói.

Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ chịu trách nhiệm tính toán hiệu quả của chi khoa học - công nghệ và dùng hiệu quả này làm tiêu chí để phân bổ ngân sách khoa học - công nghệ cho các bộ ngành, địa phương, tổ chức khoa học công nghệ và các doanh nghiệp.

Khoa học - công nghệ sẽ tập trung vào làm chủ 11 nhóm công nghệ chiến lược, từ đó hình thành các ngành công nghiệp chiến lược của Việt Nam.

"Ngày nay, không làm chủ công nghệ sẽ đồng nghĩa với việc không thể giữ vững chủ quyền quốc gia", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, các chuyển dịch chiến lược trong nhiệm kỳ tới của khoa học - công nghệ là từ quản lý sang tạo động lực; từ phân bổ nguồn lực sang huy động nguồn lực; từ kiểm soát hành chính sang sáng tạo, dẫn dắt và tạo thị trường.

Nêu đề xuất, Bộ trưởng cho rằng Nhà nước cần có chính sách mạnh mẽ để hỗ trợ đầu ra cho các sản phẩm chiến lược, thông qua mua sắm Chính phủ và 10-20% quỹ khoa học - công nghệ.

Bên cạnh đó, cần có cơ chế phiếu hỗ trợ của Nhà nước cấp cho doanh nghiệp đổi mới công nghệ. Loại một để doanh nghiệp thuê các tổ chức nghiên cứu cải tiến quy trình, sản phẩm. Loại hai để doanh nghiệp mua, thử nghiệm công nghệ mới trong nước.

Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ cũng đề nghị Chính phủ có cơ chế giao, đặt hàng doanh nghiệp làm các nền tảng số dùng chung trên toàn quốc.

Bộ trưởng khẳng định, 5 năm tới là 5 năm phải chuyển hóa được thể chế, cơ chế, chính sách, tiềm năng thành tăng trưởng kinh tế trên 10%, thành tự chủ chiến lược.

Bộ ba khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực trung tâm của phát triển, động lực chính của tăng trưởng, động lực then chốt để nâng cao năng suất, chất lượng và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng nhấn mạnh khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không chỉ là công việc của một bộ, không chỉ là sự nghiệp của một ngành, mà là sự nghiệp chung của cả quốc gia, của toàn dân tộc.

"Sức mạnh thật sự chỉ đến khi chúng ta gắn kết tất cả lại với nhau, đi cùng với nhau một chặng đường dài. Một người đổi mới thì có một ý tưởng, một trăm triệu người đổi mới thì có cả một tương lai", Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu.

Anh Văn