Nhà nước bảo đảm kinh phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư với dự án đường sắt vốn ngoài nhà nước

Đại biểu Quốc hội tham dự phiên họp. (Ảnh: DUY LINH)

Sáng 27/6, theo chương trình , Quốc hội tiến hành biểu quyết thông qua Luật Đường sắt (sửa đổi).

Kết quả biểu quyết điện tử cho thấy, đa số các đại biểu Quốc hội tham gia biểu quyết tán thành thông qua luật này (với tỷ lệ 89,12%).

Trước khi các đại biểu Quốc hội bấm nút thông qua luật, Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý .

Theo ông Minh, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật sau tiếp thu, chỉnh lý gồm 4 chương, 59 điều, giảm 25 điều so với dự thảo Chính phủ đã trình. Các chính sách đặc thù được quy định riêng tại Mục 2, Chương II của dự thảo và chỉ áp dụng cho các dự án quan trọng quốc gia, dự án do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư.

Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh. (Ảnh: DUY LINH)

Về chính sách ưu đãi, hỗ trợ của Nhà nước về phát triển đường sắt, tiếp thu ý kiến của đại biểu, trên cơ sở kế thừa và hoàn thiện các chính sách ưu đãi, hỗ trợ nhằm thu hút nguồn lực đầu tư, phát triển hạ tầng và công nghiệp đường sắt, nâng cao vai trò chủ đạo của đường sắt trong hệ thống giao thông vận tải quốc gia, dự thảo luật đã được chỉnh lý theo hướng minh bạch, rõ ràng và khả thi hơn.

Về đầu tư dự án đường sắt bằng nguồn vốn ngoài nhà nước, Bộ trưởng Xây dựng nêu rõ, để thể chế hóa kịp thời chủ trương đường lối quan trọng của Đảng về phát triển kinh tế tư nhân tại Nghị quyết số 68-NQ/TW, dự thảo luật đã có quy định về đầu tư dự án đường sắt bằng nguồn vốn ngoài nhà nước.

Trong đó, để khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp theo phương thức đối tác công-tư (PPP) hoặc đầu tư trực tiếp, dự thảo đã quy định các dự án này được nhà nước bảo đảm kinh phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư, và phần kinh phí này không tính vào tỷ lệ vốn nhà nước tham gia vào dự án khi thực hiện theo phương thức PPP.

Tiếp thu ý kiến của đại biểu, Điều 24 dự thảo luật đã được chỉnh lý theo hướng bổ sung các điều kiện ràng buộc, kiểm soát chuyển nhượng dự án đầu tư nhằm bảo đảm quản lý chặt chẽ, tránh thất thoát tài sản, bảo đảm quốc phòng an ninh.

Bên cạnh đó, quy định rõ vai trò quản lý nhà nước thông qua việc tham gia của cơ quan nhà nước trong kiểm soát các bước sau chủ trương đầu tư như: Kiểm tra công tác nghiệm thu, chấp thuận danh mục tiêu chuẩn áp dụng cho dự án do các dự án đường sắt thường có quy mô lớn, kỹ thuật cao, công nghệ phức tạp và đòi hỏi cao về an toàn.

Về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi nhà nước thu hồi đất, để bảo đảm chặt chẽ không áp dụng phổ quát cho tất cả các dự án, Điều 57 của dự thảo luật đã chỉ rõ quy định này chỉ áp dụng đối với dự án đường sắt quan trọng quốc gia, dự án đường sắt do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư.

Điều 34 của dự thảo quy định cho phép Ủy ban nhân dân cấp tỉnh được quyết định việc tách dự án bồi thường, hỗ trợ tái định cư thành dự án độc lập và được chỉ định thầu đối với công tác này.

Quy định này tương tự với quy định tại Luật Đầu tư công và Luật Đấu thầu, chỉ khác về thời điểm quyết định tách dự án là sau khi đã được cấp có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư. Đây là một trong những nội dung quan trọng, nhằm tháo gỡ “điểm nghẽn” về giải phóng mặt bằng, nguyên nhân chủ yếu gây chậm tiến độ, đội vốn.

Về hiệu lực thi hành và quy định chuyển tiếp, tiếp thu ý kiến của đại biểu, Chính phủ đã rà soát và chỉnh lý các quy định có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 và những quy định có hiệu lực từ ngày 1/1/2026 của dự thảo để bảo đảm tính khả thi của các quy định có hiệu lực sớm.

Bên cạnh đó, để bảo đảm không gián đoạn các hoạt động đường sắt, đặc biệt là các hoạt động về đầu tư xây dựng, Chính phủ đã chỉ đạo rà soát kỹ lưỡng các trường hợp cần xử lý chuyển tiếp đối với dự án đã được quyết định chủ trương đầu tư trước ngày luật này có hiệu lực và quy định chuyển tiếp đối với việc đánh giá an toàn hệ thống.

TRUNG HƯNG