Nhà nghiên cứu sọ người

Xung quanh tôi toàn là sọ người. Căn phòng này có đến 500 hộp sọ được thu thập về đây trong những thập kỷ đầu thế kỷ 19. Mỗi hộp sọ đều được quét một lớp véc ni trong, phần xương trán được đánh số bằng mực đen. Các vòng tròn được vẽ tay khéo léo để đánh dấu những khu vực nào của hộp sọ có liên quan đến tính tình hay những phẩm chất cụ thể, như “lòng nhân từ” và “sự tôn kính”.

Một số hộp sọ có phần miêu tả được viết hoa, những từ như “NGƯỜI HÀ LAN”, “NGƯỜI PERU CHỦNG INCA”, hay “NGƯỜI MẤT TRÍ”. Mỗi cái đều được nhà nghiên cứu sọ người Mỹ Samuel Morton cân nhắc, đo lường, và dán nhãn cẩn thận. Morton là một bác sĩ, nhà sử học tự nhiên và là thành viên của Viện Hàn lâm Khoa học Tự nhiên Philadelphia.

Ảnh minh họa. Nguồn: BBC.

Ông thu thập những sọ người này từ khắp nơi trên thế giới bằng cách giao dịch với một mạng lưới các nhà khoa học cũng như thợ săn hộp sọ, những người đã mang mẫu vật về cho các thí nghiệm của ông, đôi khi bằng cách cướp mộ. Đến lúc qua đời năm 1851, Morton đã tích lũy được hơn một nghìn hộp sọ, bộ sưu tập lớn nhất thế giới vào thời điểm đó. Phần lớn kho lưu trữ này hiện cất tại Phòng Nhân chủng học Cơ thể của Bảo tàng Penn tại Philadelphia.

Morton không phải một nhà não tướng học hay đúng hơn là sọ tướng học theo nghĩa cổ điển ở chỗ ông không tin rằng tính cách con người có thể được đọc vị qua hình dạng đầu, mà đúng hơn, mục tiêu của ông là phân loại và xếp hạng các chủng tộc loài người một cách “khách quan” bằng cách so sánh các đặc điểm thể chất của hộp sọ.

Ông đã thực hiện điều này bằng cách chia những hộp sọ này thành năm “chủng tộc” chính trên thế giới: châu Phi, bản địa Mỹ, Caucasian (người da trắng), Mã Lai và Mông Cổ - một phân loại điển hình thời bấy giờ và phản ánh tâm lý thực dân đang thống trị nền địa chính trị.

Đây chính là quan điểm của thuyết đa nguồn gốc (polygenism) - cho rằng các chủng tộc riêng biệt của loài người đã tiến hóa riêng rẽ theo từng thời điểm khác nhau - được các học giả da trắng châu Âu và Mỹ hợp thức hóa và được những nhà thám hiểm thuộc địa ca ngợi như một sự biện minh cho bạo lực và chiếm đoạt.

Phép đo sọ não trở thành một trong những công cụ hàng đầu trong tay họ vì phương pháp này được cho là có thể đánh giá chính xác những khác biệt và phẩm chất của con người.

Kate Crawford/NXB Trẻ