'Nhà báo 5 trong 1': Câu chuyện của thời đại số

Phóng viên Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Thanh Hóa tác nghiệp tại hiện trường. Ảnh: Việt Hương

“Đa nhiệm” là “bình thường mới”

Trăm năm nhìn lại, báo chí cách mạng Việt Nam đã đi từ những trang in đơn sơ, mang nặng sứ mệnh đấu tranh tư tưởng, đến những bản tin điện tử, bản tin video lan truyền “chóng mặt” trên mạng xã hội. Cùng với “dòng chảy” ấy, phong cách người làm báo cũng thay đổi. Nếu như trước đây, tòa soạn cần nhiều vị trí tham gia 1 tác phẩm, từ người viết, người chụp ảnh, biên tập, kỹ thuật dựng hình đến lồng tiếng... thì nay, trong nhiều trường hợp, tất cả có thể hội tụ trong một người: “Nhà báo 5 trong 1”.

“Mỗi lần đi cơ sở, tôi luôn sẵn sàng với các thiết bị: Máy ảnh, điện thoại, micro cài áo, laptop. Gặp sự việc “nóng”, cần kíp, tôi có thể tự quay, viết, dựng và nhập lên CMS ngay tại hiện trường. Tuy có những thời điểm áp lực, nhưng rất hào hứng khi thông tin được lan tỏa kịp thời trên “đa nền tảng” của Báo Thanh Hóa, tiếp cận nhiều lượt xem”, phóng viên Lê Hợi, Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Thanh Hóa, chia sẻ.

Cũng công tác tại Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Thanh Hóa, Việt Hương là phóng viên theo dõi mảng pháp luật. Luôn có mặt sớm tại hiện trường khi có vụ việc bạn đọc phản ánh, từ tranh chấp đất đai đến khiếu nại dân sự phức tạp, không chỉ tác nghiệp đưa thông tin nhanh, chị thường xuyên linh hoạt phương thức tác nghiệp để chuyển tải câu chuyện qua nhiều hình thức. Bên cạnh bài viết sắc sảo, Việt Hương còn sản xuất các video ngắn để phát trên Báo điện tử và các nền tảng số của báo, giúp người xem tiếp cận vụ việc một cách trực quan và sinh động.

“Có những sự việc pháp lý khá khô khan, khi mình kể lại bằng hình ảnh, clip, sơ đồ pháp lý... người dân sẽ dễ hiểu và cảm nhận được bản chất vấn đề. Đồng thời, sự lan tỏa nhanh của các nền tảng mạng xã hội cũng giúp các cơ quan quản lý Nhà nước tiếp cận và xử lý kịp thời. Đây là cách làm mới đề tài pháp luật vốn khô cứng trở nên gần gũi, hấp dẫn và lan tỏa tốt hơn”.

Trên báo Thanh Hóa điện tử và chuyên Trang điện tử Văn hóa đời sống hôm nay, mỗi ngày đăng, phát hàng chục sản phẩm báo chí đa phương tiện, từ bản tin truyền hình, video ngắn, E-Magazine, đến các podcast điểm tin sáng, truyện ngắn, tản văn chạm đến cảm xúc độc giả. Tại “trái tim số” của tòa soạn - đang là nơi sản xuất những nội dung số “hot” nhất hiện nay, không chỉ kỹ thuật viên mà các biên tập viên, phóng viên cũng đều chủ động thích ứng để trở thành người làm báo đa-zi-năng. Họ không chỉ viết tin mà còn trực tiếp quay tại hiện trường, dựng video, dẫn hiện trường, thu âm podcast, chuyển file về dựng bản tin 18h hoặc tự sản xuất ấn phẩm video độc lập.

Theo nhà báo Hoàng Anh Tuấn, Phó Tổng Biên tập Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Thanh Hóa, chuyển đổi số hôm nay không còn là lựa chọn, mà là con đường tất yếu mà các cơ quan báo chí buộc phải đi để khẳng định vai trò, vị thế và chiếm lĩnh thị trường thông tin trong bối cảnh truyền thông số bùng nổ và cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Việc xây dựng đội ngũ người làm báo đa năng không chỉ là yêu cầu tất yếu, mà còn là “chìa khóa” để thực hiện thành công quá trình chuyển đổi số báo chí.

Nhận thức rõ yêu cầu đổi mới, trong nhiều năm qua các cơ quan báo chí trong tỉnh đã tích cực triển khai chuyển đổi số đến toàn thể cán bộ, phóng viên, kỹ thuật viên, đồng thời đổi mới mạnh mẽ mô hình tòa soạn hội tụ, thường xuyên tổ chức các lớp bồi dưỡng, tập huấn kỹ năng làm báo hiện đại, đa phương tiện, đa nền tảng; xây dựng đội ngũ am hiểu và sử dụng thành thạo công nghệ trong sáng tạo báo chí.

“Hiện nay có nhiều phóng viên đã sử dụng thành thạo các kỹ năng xử lý nội dung như: Chụp ảnh, quay và dựng các video clip, xử lý thông tin đồ họa, khai thác dữ liệu số, tương tác với bạn đọc thông qua nền tảng số... Nói cách khác, nhiều phóng viên đã có thể độc lập sáng tạo các tác phẩm báo chí đa phương tiện, một minh chứng cho thấy đã có sự thay đổi tác nghiệp truyền thống sang tác nghiệp đa kỹ năng. Từ đây, mang lại ưu thế vượt trội cho các tác phẩm báo chí không chỉ trên phương diện chất lượng tác phẩm mà còn ở khả năng tiếp cận bạn đọc, phân phối nội dung và nhận phản hồi từ độc giả”, nhà báo Hoàng Anh Tuấn, Phó Tổng Biên tập Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Thanh Hóa bày tỏ.

“Gánh” áp lực - giữ đam mê

Để làm báo đa năng, công nghệ ngày nay có thể hỗ trợ rất nhiều, từ phần mềm dựng clip, chỉnh ảnh, công cụ AI, ứng dụng phân tích dữ liệu... đều trong tầm tay. Nhưng với người làm báo chuyên nghiệp, công nghệ chỉ là phương tiện - còn “tâm” với nghề mới là cốt lõi. Làm nhanh nhưng không dễ dãi, làm “số” nhưng không bị cuốn theo xu hướng. Và bài toán “nhà báo 5 trong 1” vì thế không chỉ là thử thách về kỹ năng, mà còn là thước đo của một hệ sinh thái nghề nghiệp - nơi có đào tạo bài bản, đãi ngộ xứng đáng và môi trường truyền cảm hứng.

Phóng viên Lê Hợi, Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Thanh Hóa thao tác xử lý tin bài trên đỉnh đồi bản Sài Khao, xã Mường Lý (Mường Lát). Ảnh: PV cung cấp

“Vốn quen viết bài, chụp ảnh, giờ phải kiêm cả quay video, dựng clip, hướng dẫn nhân vật trả lời ngắn gọn, cắt ghép hậu kỳ... nhiều khâu khiến chúng tôi không khỏi bỡ ngỡ. Cường độ công việc cao, áp lực thời gian trong khi kỹ năng quay dựng chưa chuyên sâu khiến sản phẩm đôi khi chưa đạt chất lượng hình ảnh như kỳ vọng. Cơ chế đãi ngộ cho sản phẩm đa phương tiện hiện vẫn chưa thực sự hấp dẫn để phóng viên mạnh dạn đầu tư. Theo tôi, cần một kế hoạch dài hơi, tổ chức nhóm tác nghiệp hợp lý, phát huy thế mạnh từng phóng viên; đồng thời, nên có bộ phận chuyên hỗ trợ kỹ thuật, kỹ thuật hậu kỳ để nâng chất lượng tác phẩm. Quan trọng nhất vẫn là sự định hướng, đồng hành sát sao từ lãnh đạo tòa soạn, để phóng viên không cảm thấy đơn độc trên hành trình chuyển mình hôm nay”, phóng viên Việt Hương chia sẻ.

Cùng với đó, để có một tác phẩm báo chí đa phương tiện hấp dẫn, không chỉ đòi hỏi kỹ năng cá nhân mà còn cần tư duy tiếp cận mới và sự phối hợp nhịp nhàng trong toàn bộ quy trình sản xuất.

Theo phóng viên Minh Hải, Báo Thanh Niên, thông qua các buổi tập huấn, sinh hoạt nghiệp vụ do Chi hội Nhà báo Báo Thanh Niên tổ chức, phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên đã được hướng dẫn cách tạo nên tác phẩm báo chí đa phương tiện. Mỗi phóng viên hôm nay đang chủ động vượt ra khỏi lối tác nghiệp truyền thống, tự thu thập tư liệu đa tầng - từ hình ảnh trực quan, chi tiết hậu trường đến trích dẫn thể hiện quan điểm.

“Tôi thường tiếp cận sự việc từ nhiều phía, chụp nhiều góc độ, quay clip ngắn nếu có thể vì phần trình bày sau này rất cần chất liệu phong phú. Tuy nhiên, từ chọn đề tài đến thiết kế, trình bày là cả một chuỗi công việc, đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng, chuyên nghiệp và sự hỗ trợ kịp thời từ biên tập viên, lãnh đạo phòng, ban để hoàn thiện một tác phẩm thực sự hấp dẫn. Các phương tiện như máy ảnh, máy quay... cũng cần luôn được nâng cấp để có hình ảnh, âm thanh tốt, đáp ứng chất lượng. Tại Báo Thanh Niên có cơ chế hỗ trợ tiền (hình thức cho vay trả dần) để phóng viên đầu tư máy ảnh, máy quay kịp với xu thế, do đó đây là điểm mạnh để phóng viên luôn trang bị được thiết bị chất lượng", anh Hải chia sẻ.

Tại các hội nghị và diễn đàn về chuyển đổi số trong các cơ quan báo chí ở Việt Nam, các chuyên gia và diễn giả hàng đầu đều khẳng định chuyển đổi số là con đường phải đi, tuy nhiên sẽ không có công thức chung cho tất cả các cơ quan báo chí. Đây cũng không phải một cuộc cách mạng về công nghệ và thiết bị, mà trước tiên phải là sự thay đổi trong suy nghĩ và cách làm của người làm báo.

Phó Tổng Biên tập Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Thanh Hóa Hoàng Anh Tuấn khẳng định, trong thời gian tới, Ban Biên tập sẽ tiếp tục nâng cao nhận thức về chuyển đổi số, đồng thời xây dựng đội ngũ những người làm báo vững vàng về bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp và thành thạo các kỹ năng làm báo hiện đại. “Chúng tôi đề ra yêu cầu rõ ràng về khả năng làm chủ công nghệ đối với đội ngũ phóng viên, hướng tới hình mẫu nhà báo đa phương tiện: Có tri thức, đạo đức, ngoại ngữ, làm chủ ngôn ngữ đa nền tảng và nắm vững kỹ thuật, công nghệ làm báo hiện đại”, nhà báo Hoàng Anh Tuấn chia sẻ.

Trăm năm báo chí cách mạng Việt Nam, là trăm năm của những con người dấn thân, trung thực và bản lĩnh. Hành trình ấy đang bước sang một chương mới - nơi người làm báo không chỉ là người đưa tin, mà là chiến sĩ xung kích, dẫn dắt, định hướng trên mặt trận truyền thông!

Minh Hằng