Nguyễn Thị Định, nữ anh hùng của Việt Nam và Cuba

Nữ anh hùng Nguyễn Thị Định trò chuyện với Yolanda Ferrer và Tania Maceira (phó trưởng Ban Đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Cubavà sau này là đại sứ Cuba tại Việt Nam) trong Đại hội VII Đảng Cộng sản Việt Nam vào năm1991.

Nhân chứng về mối quan hệ thân thiết giữa nữ anh hùng Nguyễn Thị Định và nhân dân Cuba

Yolanda Ferrer Gómez

Tôi vinh dự được gặp gỡ đồng chí Nguyễn Thị Định vào năm 1974, khi tôi tham dự Đại hội Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam với tư cách là thành viên của đoàn đại biểu Hội Liên hiệp Phụ nữ Cuba.

Dĩ nhiên, tôi đã biết về lịch sử của bà, vai trò quan trọng của bà trong cuộc chiến chống chủ nghĩa thực dân Pháp trước đây và chống lại những kẻ xâm lược tàn bạo Mỹ trong những năm tháng chiến đấu. Lúc đó, bà đã là Phó Tổng Tư lệnh Quân Giải phóng Miền Nam Việt Nam.

Tôi vô cùng ấn tượng với sự xuất hiện của bà tại sự kiện, dẫn đầu đoàn đại biểu các chiến sỹ miền Nam, lần đầu tiên tham dự Đại hội Hội Liên hiệp Phụ nữ miền Bắc, như chúng tôi được cho biết,

Những tràng pháo tay nồng nhiệt và đầy xúc động đã chào đón bà từ các đại biểu, những người cũng là nhân vật chính trong những chiến công hàng ngày; sự ngưỡng mộ dành cho bà thật khó tả, và sự chú ý lắng nghe những lời bà nói, truyền tải niềm tin tuyệt đối vào chiến thắng.

Tôi đã có thể ôm bà trong một buổi nghỉ giải lao. Bà nói với chúng tôi với rất nhiều tình cảm và sự ngưỡng mộ về Cuba. Tôi nhớ những lời bà nói về lòng biết ơn của toàn dân tộc bà đối với sự đoàn kết của nhân dân chúng tôi.

Tôi còn giữ nhiều bức ảnh từ những cuộc gặp gỡ đó, với chiếc khăn quàng trắng đen của một nữ du kích, quần áo tối màu như những người nông dân, và mái tóc búi cao.

Năm 1965, khi đã là Phó Tổng Tư lệnh, bà đã nhận được lời mời đầu tiên đến thăm Cuba thông qua Marta Rojas và Rául Valdés Vivó, những phóng viên chiến trường đang đi xuyên miền Nam Việt Nam.

Yolanda Ferrer cùng với nữ anh hùng NguyễnThị Định trong một cuộc gặp gỡ tại Đại hội VIIĐảng Cộng sản Việt Nam vào năm 1991.

Bà đã chấp nhận ngay lập tức, bày tỏ ý nghĩa to lớn khi được gặp Fidel, Rául, nhưng bà cũng nói rõ rằng chuyến đi chỉ có thể thực hiện khi lãnh đạo Phong trào cho phép và nhiệm vụ của bà cho phép. Lúc đó, bà nói rằng bà xúc động khi nghĩ rằng nhân dân Cuba coi các chiến sỹ Việt Nam như những anh hùng của chính mình

Với niềm vui lớn, nhân dân Cuba đã đón tiếp bà vào tháng 7/1974 trong dịp kỷ niệm 21 năm cuộc tấn công trại lính Moncada vinh quang.

Trong dịp đó, Tổng Tư lệnh của chúng tôi, trong bài phát biểu tại tỉnh Matanzas, nơi tổ chức sự kiện trung tâm, đã coi sự hiện diện của đoàn đại biểu nhân dân miền Nam Việt Nam, đại diện là đồng chí Nguyễn Thị Định, cùng một nhóm nữ anh hùng và những người yêu nước miền Nam, là một vinh dự lớn, và nhấn mạnh sự ngưỡng mộ của người Cuba đối với tinh thần anh hùng và cuộc chiến đấu phi thường của nhân dân Việt Nam chống kẻ thù chung, chủ nghĩa đế quốc Mỹ.

Fidel cũng nhấn mạnh rằng đồng chí Định và các nữ chiến sỹ đi cùng là một ví dụ về tầm quan trọng của vai trò phụ nữ, phẩm chất và tinh thần anh hùng của họ trong cuộc đấu tranh giải phóng.

Cuộc gặp gỡ tại Hội Liên hiệp Phụ nữ trong chuyến thăm tới Việt Nam của Vilma Espín, Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ Cuba vào năm 1980.

Trong chuyến thăm, bà đã được trao tặng Huân chương Playa Girón, trong một buổi lễ long trọng có sự hiện diện của lãnh tụ lịch sử của Cách mạng Cuba. Sau đó, Hội Liên hiệp Phụ nữ Cuba đã trao tặng bà Huân chương Ana Betancourt.

Cuộc gặp gỡ không thể quên của bà với đồng chí Vilma Espín Guillois, nữ chiến sỹ huyền thoại của phong trào biệt động và du kích Mặt trận II và là Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Cuba, cùng với các nữ lãnh đạo và thành viên khác của tổ chức.

Cũng rất xúc động là cuộc gặp gỡ của bà với nữ anh hùng Moncada Melba Hernández Rodríguez del Rey, lúc đó là Chủ tịch Ủy ban Đoàn kết Cuba, một sự kiện có ý nghĩa đặc biệt đối với đội ngũ chiến đấu của chúng tôi, những người đã dành nhiều năm thúc đẩy và mở rộng sự ủng hộ cho sự nghiệp Việt Nam trong và ngoài nước.

Cuộc gặp gỡ của Nguyễn Thị Định với các chiến sỹ của Trung đoàn Pháo phòng không Cuba.

Trong chương trình hoạt động của mình, bà Định đã chứng kiến tình yêu vô hạn của người Cuba dành cho Tổ quốc, cho phụ nữ Việt Nam và cho bản thân bà, một biểu tượng của cuộc chiến đấu vĩ đại đã chứng minh cho thế giới thấy rằng không gì và không ai có thể khuất phục ý chí sắt đá của một dân tộc quyết tâm giành tự do và độc lập bằng bất cứ giá nào.

Bà trở lại Cuba một lần nữa vào năm 1978 với tư cách là khách mời đặc biệt tại Đại hội Thanh niên và Sinh viên Thế giới lần thứ XI, được tổ chức tại La Habana từ ngày 28/7 đến ngày 5/8.

Sau đó, vào năm 1980, tôi vinh dự được cùng Vilma yêu quý của chúng tôi đến thăm Việt Nam trong chuyến thăm thứ hai của bà đến đất nước anh em này. Đó là một cuộc gặp gỡ lịch sử giữa hai nữ anh hùng phi thường.

Bà Định đã cùng chúng tôi tham gia nhiều hoạt động, luôn quan tâm đến đất nước chúng tôi, vai trò của phụ nữ Cuba, cuộc đối đầu với các cuộc tấn công của đế quốc và lệnh cấm vận.

Bà đã nói với chúng tôi rất nhiều về cuộc chiến đấu chống Mỹ vì sự nghiệp cứu nước, về những chiến công của phụ nữ, về "Đội quân tóc dài" và sự kiên định của nhân dân trước những thách thức lớn, khi đất nước đã thống nhất và bắt đầu công cuộc tái thiết. Với sự tự tin và bình tĩnh, bà khẳng định rằng họ sẽ đạt được từng mục tiêu.

Nữ anh hùng Nguyễn Thị Định cùng với Fidel tại Đại hội V Liên hiệp Phụ nữ Cuba (FMC) vào năm1990. Nữ anh hùng Nguyễn Thị Định đeo Huân chương Mariana Grajales trên ngực.

Nguyễn Thị Định đã giữ chức Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam từ năm 1982 đến năm 1992. Khi chúng tôi gặp nhau tại các sự kiện quốc tế, chúng tôi luôn dành thời gian để trao đổi ý kiến, cập nhật về các ưu tiên của mỗi bên và phối hợp hành động.

Năm 1990, chúng tôi lại đón tiếp bà tại Cuba, khi bà được trao tặng Huân chương Mariana Grajales, theo quyết định của Hội đồng Nhà nước, theo đề nghị của Hội Liên hiệp Phụ nữ Cuba, trong buổi lễ có sự chủ trì của Fidel và Vilma, với sự hiện diện của Bộ Chính trị.

Những cuộc trao đổi mà bà đã có với các cán bộ, phụ nữ và nhân dân chúng tôi thật sự quý giá. Tôi trân trọng ghi nhớ cuộc gặp gỡ của bà với Trung đoàn Pháo cao xạ nữ đầu tiên của La Habana, với sự tham gia của Đại úy Isabel Rielo, chỉ huy Đội Mariana Grajales trên núi Sierra Maestra. Đồng chí Định đã chia sẻ với họ những kinh nghiệm chiến đấu và bày tỏ niềm tin vào tài năng, sự chuẩn bị và lòng dũng cảm của các nữ chiến sỹ.

Năm sau đó, tôi vinh dự được chỉ định đại diện Bộ Chính trị Đảng chúng tôi, với tư cách là ủy viên dự khuyết, tham dự Đại hội VII Đảng Cộng sản Việt Nam. Đó là lần cuối cùng tôi may mắn được ôm bà Định, người đã dành thời gian giữa các phiên họp để tiếp đoàn đại biểu Cuba.

Nguyễn Thị Định cũng là Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt Nam - Cuba (1983-1992). Sự quan tâm của bà đối với các vấn đề của chúng tôi và việc tìm cách giúp đỡ chúng tôi giữa những khó khăn, truyền tải thông điệp ủng hộ từ nhân dân dũng cảm của bà, là điều mà chúng tôi đánh giá cao, không bao giờ quên và luôn biết ơn.

Năm 1988, bà được trao tặng Huân chương Đoàn kết, do Hội đồng Nhà nước trao tặng theo đề nghị của Viện Hữu nghị Cuba với các Dân tộc.

Khi biết về lịch sử của bà, những hy sinh cá nhân mà bà phải chịu đựng khi tham gia cuộc chiến từ năm 11 tuổi, những nỗi đau khi bị bắt giam và bị tách khỏi con trai 6 tháng tuổi, khi biết chồng bị bắt, tra tấn và giết hại trong những đau khổ tột cùng, cũng như đứa con trai qua đời ở miền Bắc vì một căn bệnh mắc phải trong rừng, ta càng thấy rõ hơn tấm gương dũng cảm, kiên định và trung thành với các nguyên tắc cách mạng của bà.

Lòng dũng cảm phi thường của bà đã được chứng minh trong cuộc chiến chống Pháp cũng như trong trận chiến không khoan nhượng chống quân xâm lược Mỹ, khi bà lãnh đạo cuộc nổi dậy đầu tiên ở Bến Tre, hay khi bà ra Bắc báo cáo với Bác Hồ về tình hình chiến sự ở miền Nam và trở về trong cơn bão dữ dội trên một chiếc thuyền, không gì khác ngoài 10 tấn vũ khí để bắt đầu cuộc kháng chiến.

Luôn bị truy đuổi, quấy rối, hầu như không có gì để ăn, nhưng vẫn chiến đấu, nói chuyện với nhân dân, thuyết phục, động viên, huy động...

Một người phụ nữ thông minh, kiên trì, táo bạo, người đã thể hiện xuất sắc trong vai trò lãnh đạo quân đội, trong công tác chính trị - tư tưởng và tổ chức, không còn nghi ngờ gì nữa, bà xứng đáng được tôn vinh.

Thêm vào đó là sự khiêm tốn và giản dị vô hạn, sự bình tĩnh, dịu dàng và kiên định, niềm tin tuyệt đối vào sự chính nghĩa của cuộc đấu tranh của nhân dân, lòng trung thành với Đảng và di sản của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Trong rất nhiều cuộc gặp gỡ, chúng tôi hiếm khi có thể khiến bà nhớ lại những đóng góp cá nhân của mình.

Cuộc gặp gỡ tại Hội Liên hiệp Phụ nữ trong chuyến thăm tới Việt Nam của Vilma Espín, Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ Cuba vào năm 1980.

Bà nói với niềm tin rằng những công lao được trao tặng thực sự thuộc về phụ nữ Việt Nam, toàn thể nhân dân, những người đã dạy bà trở thành một nhà cách mạng, vì nhiều lần họ đã cứu bà khi bị kẻ thù truy đuổi quyết tâm giết hại. Bà khẳng định rằng bà chỉ là một trong số những người phụ nữ Việt Nam.

Là nữ anh hùng của Quân đội Nhân dân trong một dân tộc anh hùng, giữa một trong những cuộc chiến khốc liệt nhất trong lịch sử nhân loại, là một kỳ tích chưa từng có. Chủ tịch Hồ Chí Minh tự hào về bà và đã bày tỏ điều đó khi bà được phong quân hàm Thiếu tướng và Phó Tổng Tư lệnh.

Bà đã đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng, trong đó có Phó Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, điều này cho thấy sự tin tưởng mà nhân dân dành cho bà, nhân dân mà bà không bao giờ làm thất vọng.

Chúng tôi coi Nguyễn Thị Định như một nữ anh hùng của chúng tôi, được người Cuba ngưỡng mộ và yêu quý, người mà chúng tôi có một tấm gương bất diệt.

Để vinh danh bà và tỉnh anh hùng của bà, một xã ở huyện Bauta, tỉnh Artemisa, mang tên Bến Tre và vào năm 2025 này sẽ kỷ niệm 50 năm ngày Thủ tướng Phạm Văn Đồng khánh thành.

Một quần thể điêu khắc đẹp, được tạo bởi nghệ sỹ nổi tiếng Rita Longa, thành viên Ủy ban Đoàn kết Cuba, và một ngôi nhà theo phong cách Việt Nam đã được xây dựng tại địa phương đặc biệt này.

Tôi xúc động khi thăm tỉnh Bến Tre vào tháng 9 năm 2023 và đi qua lăng mộ tưởng niệm Nguyễn Thị Định tại quê hương bà.

Tôi là thành viên của đoàn đại biểu do Chủ tịch Quốc hội Esteban Lazo Hernández, Ủy viên Bộ Chính trị Đảng chúng tôi dẫn đầu, tham gia các hoạt động kỷ niệm chuyến thăm của Tổng Tư lệnh Fidel đến vùng giải phóng miền Nam Việt Nam tại vĩ tuyến 17.

Chúng tôi đã đến thăm làng Moncada, được thành lập theo sáng kiến của đồng chí Định, để mang Cuba đến gần hơn với Việt Nam.

Tại đó, chúng tôi đã dành những phút giây xúc động để tưởng nhớ bà.
Bà sẽ mãi mãi sống trong lòng dân tộc Việt Nam như một nữ anh hùng của Tổ quốc, và cũng sẽ mãi mãi ở trong trái tim chúng tôi.

(Vietnam+)