Ngụy trang đất hiếm để bán ra nước ngoài

Như Báo SGGP đã thông tin, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an vừa ban hành bản kết luận điều tra vụ án khai thác trái phép đất hiếm tại tỉnh Yên Bái, đồng thời đề nghị truy tố 27 người liên quan, trong đó có những cựu quan chức của Bộ TN-MT, Sở TN-MT tỉnh Yên Bái…

Theo kết luận điều tra, người đàn ông nước ngoài tên Lưu Đức Hoa đã mua 2.160 tấn quặng đất hiếm hàm lượng 14-17% (chưa được chế biến sâu) của Đoàn Văn Huấn (Chủ tịch HĐQT Công ty Thái Dương). Sau đó, Lưu Đức Hoa chỉ đạo bị can Nguyễn Thanh Đoàn (Phó Giám đốc Công ty cổ phần thương binh Trường Sơn) vận chuyển số hàng này từ mỏ Yên Phú (tỉnh Yên Bái) về các xưởng chế biến.

Bị can Nguyễn Thanh Đoàn làm thủ tục thuê công nhân, gồm cả người Việt Nam và Trung Quốc để tổ chức sản xuất tại Hải Phòng. Qua đây, quặng được mua từ Huấn sẽ được tinh chế, nâng hàm lượng đất hiếm lên 20-30%.

Mỏ đất hiếm xã Yên Phú (tỉnh Yên Bái). Ảnh: BÁO DÂN TRÍ

Do nguồn gốc quặng của Đoàn Văn Huấn không hợp pháp và hàm lượng 30% cũng không được phép xuất khẩu nên Lưu Đức Hoa đã chỉ đạo nhân viên pha trộn thêm các hóa chất và phụ gia. Đất hiếm sau đó được đóng gói trong các bao có sẵn nhãn hiệu "BẢO KHANG RICE, chuẩn cơm mẹ nấu, cơm dẻo mềm thơm đặc trưng. NET WEIGHT: 50kg". Việc này nhằm ngụy trang, che giấu quặng đất hiếm.

Lưu Đức Hoa cũng thuê Khâu Vỹ Bung (Giám đốc Công ty GUANGZHOU, trụ sở tại Trung Quốc) làm thủ tục xuất khẩu hàng hóa, khai báo là "hỗn hợp chất Oxalate" nhưng thực chất là đất hiếm, từ Việt Nam sang Trung Quốc. Khâu Vỹ Bung liên hệ và thuê bị can Trần Đức (Giám đốc Công ty Dương Liễu) làm thủ tục xuất khẩu mặt hàng "hỗn hợp chất Oxalate" theo yêu cầu của Lưu Đức Hoa.

Cơ quan điều tra cáo buộc, trong quá trình làm thủ tục xuất khẩu, do hàng hóa không có giấy tờ chứng minh nguồn gốc xuất xứ nên bị can Trần Đức sử dụng pháp nhân Công ty Dương Liễu, khai báo là chủ hàng, lập các hóa đơn thương mại hợp thức hóa nguồn gốc cho hàng hóa mở tờ khai xuất khẩu.

Với thủ đoạn nêu trên, từ ngày 5-5-2023 đến ngày 2-9-2023, bị can Trần Đức đã mở 8 tờ khai tại Chi cục Hải quan cảng Đình Vũ (thuộc TP Hải Phòng), khai báo xuất khẩu mặt hàng là "hỗn hợp chất Oxalate", tổng khối lượng hơn 200 tấn, trị giá hơn 501.000 USD. Thực tế, số hàng hóa trên là đất hiếm đã được Lưu Đức Hoa pha trộn, ngụy trang để xuất khẩu trái phép. Tính theo đơn giá quặng đất hiếm hàm lượng TREO 14-20%, Cơ quan Cảnh sát điều tra cáo buộc Lưu Đức Hoa buôn lậu hơn 200 tấn với trị giá hơn 341.000 USD.

Kết luận điều tra nêu, do Lưu Đức Hoa xuất cảnh về Trung Quốc vào ngày 24-9-2023 nên cơ quan điều tra có văn bản gửi Cục Đối ngoại Bộ Công an, đề nghị phối hợp với Đại sứ quán Trung Quốc xác minh lý lịch, quá trình chấp hành pháp luật của Lưu Đức Hoa nhưng chưa có kết quả. Ngày 14-12-2024, Bộ Công an ra quyết định truy nã trong nước và đề nghị truy nã quốc tế với Lưu Đức Hoa về tội "Buôn lậu".

Trong vụ án trên, Đoàn Văn Huấn không chỉ “làm ăn” với Lưu Đức Hoa mà còn có nguồn khách hàng khác là Lưu Vũ (người Trung Quốc, Giám đốc Công ty HUYHUANG). Bộ Công an xác định, năm 2018, Lưu Vũ tới Việt Nam tìm nguồn mua quặng đất hiếm chuyển về Trung Quốc bán cho các cơ sở chế biến.

Trong quá trình đó, Lưu Vũ gặp, thỏa thuận hợp tác cùng Đoàn Văn Huấn xây dựng nhà máy thủy luyện. Trong quá trình hợp tác, Đoàn Văn Huấn đã cho Lưu Vũ xem, dịch cho Lưu Vũ biết nội dung giấy phép khai thác khoáng sản của Công ty Thái Dương.

Do vậy, Lưu Vũ biết rõ đất hiếm tại mỏ Yên Phú của Công ty Thái Dương chưa tinh chế đủ tới điều kiện xuất khẩu. Bản thân Đoàn Văn Huấn cũng trao đổi rõ nếu Lưu Vũ mua quặng, việc mua bán không thể ký hợp đồng, xuất hóa đơn do quặng chưa được phép bán; việc mua bán là vi phạm pháp luật.

Mặc dù vậy, từ tháng 5-2020 đến tháng 6-2021, Lưu Vũ vẫn mua tổng số 1.953 tấn đất hiếm với tổng giá trị hơn 70 tỷ đồng của Đoàn Văn Huấn, đã thanh toán hơn 59 tỷ đồng. Bị can Lưu Vũ hiện bị tạm giam tại trại T16, với cáo buộc về tội "Tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có".

ĐỖ TRUNG