Nguồn vốn tín dụng chính sách hết hạn: Cần xử lý minh bạch, hiệu quả

Các đại biểu đánh giá cao những nỗ lực của Ngân hàng Chính sách Xã hội trong suốt chặng đường phát triển hơn 22 năm. (Ảnh: CTV/Vietnam+)

Ngày 24/6, Quốc hội đã nghe Tờ trình của Chính phủ, báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và thảo luận về việc xử lý nguồn vốn thu hồi từ các chương trình tín dụng chính sách do ngân sách Nhà nước cấp đã hết thời gian thực hiện tại Ngân hàng Chính sách Xã hội (VBSP).

Tại phiên thảo luận, Đại biểu Trần Hoàng Ngân (Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh) bày tỏ sự thống nhất với Tờ trình của Chính phủ và đặc biệt với báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế. Ông đánh giá cao những nỗ lực của Ngân hàng Chính sách Xã hội trong suốt chặng đường phát triển hơn 22 năm, qua đó đã chứng minh vai trò không thể thiếu và khẳng định VBSP rất cần sự quan tâm, hỗ trợ nhiều hơn từ nguồn vốn ngân sách Nhà nước.

Đi vào các chương trình cụ thể, ông Ngân nhắc lại nguồn vốn được triển khai từ giai đoạn 2008-2017 với tổng giá trị 6.068 tỷ đồng để thực hiện 3 nhóm chương trình an sinh xã hội. Ông ghi nhận hiệu quả của các chương trình, điển hình là chương trình hỗ trợ cho đồng bào dân tộc thiểu số, đồng bào miền núi vay vốn sản xuất kinh doanh cũng như hỗ trợ về nhà ở. Đại biểu dẫn số liệu từ báo cáo của Chính phủ và báo cáo thẩm tra cho thấy đến nay đã thu hồi được 3.144 tỷ đồng, tương đương khoảng 52%. Số tiền còn lại sẽ tiếp tục được thu hồi do chưa đến hạn.

Từ thực tế này, Đại biểu Trần Hoàng Ngân đề xuất Chính phủ xem xét và Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội nên quyết toán số tiền thực tế đã thu hồi được là 3.144 tỷ đồng, thay vì giao trọn gói 6.068 tỷ đồng như dự kiến ban đầu. Ông lo ngại về sự thiếu rạch ròi nếu giao toàn bộ số vốn ban đầu trong khi một phần chưa thu hồi được, đặc biệt khi nguồn vốn này có thể được sử dụng cho các đối tượng khác với 3 nhóm chương trình ban đầu.

Đồng tình với những phân tích trên, Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) nhấn mạnh tính nhân văn và hiệu quả thiết thực của các chương trình tín dụng chính sách mà Quốc hội đã thông qua để VBSP triển khai. Tuy nhiên, ông chia sẻ thực tế một bộ phận không nhỏ người dân vẫn có tâm lý coi khoản vay này là tiền “từ thiện.” Mặc dù tỷ lệ nợ quá hạn được báo cáo dưới 3%, nhưng thực tế việc đáo hạn để vay lại vẫn diễn ra và một số người vay chỉ trả lãi mà không có khả năng trả vốn.

Do đó, ông Hòa đề nghị VBSP cần có giải pháp để người dân hiểu rõ đây là nguồn tiền vay để phát triển sản xuất, không phải tiền từ thiện. Bên cạnh đó, ông cũng chỉ ra một số trường hợp sử dụng vốn vay sai mục đích và đề nghị VBSP cần có những đề xuất, kiến nghị để khắc phục tình trạng này.

Giải trình các ý kiến của đại biểu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết phần còn lại của nguồn vốn (2.924 tỷ đồng) sẽ được Ngân hàng Chính sách tiếp tục thu hồi, dự kiến đến năm 2035 mới thu hồi hết. Theo báo cáo của VBSP, toàn bộ khoản vốn gốc hơn 6.000 tỷ đồng được đảm bảo thu hồi 100%, nói cách khác là không có thất thoát vốn ngân sách.

Bộ trưởng Thắng giải thích thêm, tỷ lệ nợ xấu của các chương trình này hiện là 2,68% trên tổng dư nợ. Đây là một tỷ lệ nợ xấu chấp nhận được đối với hoạt động ngân hàng (dưới 3%). Quan trọng hơn, toàn bộ khoản nợ xấu này đã được trích lập dự phòng rủi ro. Do đó, việc quyết toán riêng phần đã thu hồi sẽ khiến Quốc hội phải thực hiện thêm một quy trình nữa sau này, điều này là không cần thiết khi toàn bộ vốn gốc được đảm bảo.

Liên quan đến việc có nên tiếp tục gia hạn cho 3 chương trình tín dụng cũ không, Bộ trưởng Thắng thừa nhận ý nghĩa xã hội to lớn của chúng nhưng cũng chỉ ra những lý do cần phải kết thúc. Cụ thể, ông dẫn chứng sự thay đổi trong mô hình tổ chức chính quyền địa phương (việc sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp huyện, giảm số tỉnh từ 63 xuống 34 theo đề án) khiến chương trình cho vay hỗ trợ các huyện nghèo không còn phù hợp. Đối với chương trình cho vay nhà ở, mục tiêu cơ bản đã đạt được, dự kiến đến tháng 10 năm nay, 100% hộ nghèo, hộ cận nghèo sẽ có nhà ở. Do đó, việc tạm dừng và thu hồi vốn để xây dựng các chương trình mới, phù hợp hơn với tình hình sáp nhập địa giới hành chính và việc xác định lại các địa bàn khó khăn, là cần thiết.

Về việc sử dụng khoản tiền hơn 6.000 tỷ đồng, Bộ trưởng Bộ Tài chính giải thích, theo nguyên tắc, khi chương trình kết thúc, tiền phải nộp về ngân sách, sau đó Chính phủ lại làm Tờ trình xin Quốc hội cấp lại, quy trình này sẽ "mất rất nhiều thời gian." Trong khi đó, VBSP hiện có 3 chương trình đã được phê duyệt triển khai nhưng chưa được bố trí đủ vốn. Vì vậy, việc bổ sung thêm hơn 6.000 tỷ đồng này cho các chương trình đó là hết sức có ý nghĩa.

Bộ trưởng cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bổ sung nguồn lực cho VBSP, khi phần vốn Nhà nước trong tổng dư nợ của VBSP còn khiêm tốn, chỉ chiếm khoảng 23%. Về hiệu quả cho vay và vấn đề trả nợ, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết hiện nay dư nợ quá hạn của VBSP ở mức rất thấp. Ông khẳng định công tác cho vay được thực hiện rất chặt chẽ, có sự phối hợp với chính quyền địa phương và các tổ chức hội, đoàn thể. Người dân cũng rất có ý thức trách nhiệm trong việc sử dụng nguồn vốn đó. Các mô hình sản xuất, kinh doanh, nuôi trồng đều cụ thể và có sự giám sát chặt chẽ.

"Hiện nay, Ngân hàng Chính sách đang là một trong những ngân hàng làm hộ (hỗ trợ cho người dân) để thực hiện các chính sách của Nhà nước rất tốt và hiệu quả," Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nói và bày tỏ mong muốn các đại biểu Quốc hội ủng hộ việc bổ sung vốn cho VBSP nhằm tiết giảm thủ tục hành chính, đưa nguồn vốn nhanh chóng vào cuộc sống./.

(Vietnam+)