Người Việt cần cải thiện chế độ ăn rau và quả thế nào theo khuyến nghị của WHO

Ảnh minh họa.

Khuyến nghị dựa trên bằng chứng khoa học

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến nghị mỗi người nên tiêu thụ ít nhất 400 gram rau và trái cây mỗi ngày. Con số này tương đương với 5 khẩu phần, mỗi khẩu phần khoảng 80 gram, thí dụ như nửa bát nhỏ rau luộc hoặc một quả chuối cỡ nhỏ. Mức tiêu thụ này được xem là rất quan trọng để giúp duy trì sức khỏe tốt và phòng ngừa các bệnh không lây nhiễm.

Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng Đại diện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam cho hay, những khuyến nghị của WHO tại Việt Nam dựa trên các nghiên cứu và điều tra có kết quả cụ thể.

Tại Việt Nam, Tổng điều tra Dinh dưỡng quốc gia 2020 cho thấy những tiến bộ đáng khích lệ trong thập kỷ qua. Mức tiêu thụ trung bình hằng ngày của người dân đã tăng từ 190 gram rau và 60,9 gram trái cây/người/ngày vào năm 2010 lên 230 gram rau và 127 gram trái cây/người/ngày vào năm 2020. Tổng lượng tiêu thụ 357 gram/người/ngày này đạt khoảng 90% mức khuyến nghị hằng ngày của WHO.

Điều tra STEPS (Điều tra quốc gia yếu tố nguy cơ bệnh không lây nhiễm) năm 2020 cho thấy kết quả tương tự, lượng tiêu thụ rau và trái cây trung bình là 4,7 khẩu phần mỗi ngày, tương đương hơn 90% mức khuyến nghị là 5 khẩu phần (mỗi khẩu phần 80 gram, tổng cộng 400 gram) mỗi ngày.

Tuy nhiên, 1/4 số người tham gia khảo sát chỉ tiêu thụ từ 1-2 khẩu phần mỗi ngày, và gần 1/3 chỉ ăn từ 3-4 khẩu phần, cho thấy một bộ phận lớn dân số vào thời điểm đó chưa tiêu thụ đạt mức khuyến nghị.

Tiến sĨ Angela Pratt, Trưởng Đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam.

Tại Việt Nam, rau và trái cây được tiêu thụ hằng ngày và được xem là thành phần quen thuộc trong bữa ăn truyền thống. Là một quốc gia nhiệt đới, Việt Nam có nguồn rau và trái cây phong phú, sẵn có và giá cả phải chăng, nên nhiều người thường cho rằng mức tiêu thụ của mình đã đủ. Tuy nhiên, cũng như ở nhiều quốc gia khác, không phải ai cũng biết về khuyến nghị của WHO - ít nhất 400 gram rau và trái cây mỗi ngày.

"Các khảo sát quốc gia, như điều tra STEPS (Điều tra quốc gia về các yếu tố nguy cơ bệnh không lây nhiễm), cho thấy hơn một nửa dân số vẫn chưa đạt mức tiêu thụ được khuyến nghị, với 57,2% người được hỏi vào năm 2015 và 59% vào năm 2020 cho biết họ ăn dưới 5 khẩu phần rau quả mỗi ngày. Khoảng cách giữa quan niệm và thực tế này có thể là nguyên nhân khiến thông tin trên gây phản hồi trong dư luận. Đây là điều dễ hiểu, vì rau luôn là một phần quan trọng trong chế độ ăn của người Việt", Tiến sĩ Angela Pratt bày tỏ.

Trưởng Đại diện WHO tại Việt Nam cũng nhấn mạnh, Tổng điều tra Dinh dưỡng quốc gia này được thực hiện cách đây 5 năm, và cuộc khảo sát tiếp theo dự kiến sẽ được tiến hành vào năm tới. Vì vậy, mức tiêu thụ rau và trái cây của người dân có thể đã thay đổi trong những năm gần đây so với thời điểm khảo sát.

Cần cải thiện hơn nữa mức tiêu thụ rau và trái cây

Tiến sĩ Angela Pratt chia sẻ, rau và trái cây là thành phần thiết yếu của chế độ ăn lành mạnh, và việc tiêu thụ không đủ sẽ gây ảnh hưởng tới sức khỏe và góp phần gia tăng nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm.

Do đó, điều quan trọng mọi người cần nhớ là không chỉ cần ăn thường xuyên, mà chúng ta cần bảo đảm đủ số lượng khuyến nghị, để giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đột quỵ, một số loại ung thư, đồng thời hỗ trợ phòng tránh béo phì và tiểu đường tuýp 2.

Tiến sĩ Angela Pratt chia sẻ, để cải thiện hơn nữa mức tiêu thụ rau và trái cây, việc nâng cao nhận thức cộng đồng là yếu tố then chốt. Bộ Y tế đã và đang thực hiện nhiều sáng kiến quan trọng, như Chương trình Sức khỏe Việt Nam (bắt đầu từ năm 2018 với sự hỗ trợ của WHO) và Kế hoạch Hành động quốc gia về dinh dưỡng, nhằm cải thiện chế độ ăn lành mạnh trong đó có chỉ số liên quan đến mức tiêu thụ đủ rau và trái cây mỗi ngày.

Các chiến dịch truyền thông quốc gia đóng vai trò quan trọng trong việc truyền thông cho mọi người về lợi ích của rau và trái cây, nguy cơ của việc tiêu thụ ít rau quả, và mức khuyến nghị 400 gram mỗi ngày, cũng như khuyến khích thói quen ăn uống lành mạnh hơn.

Những chiến dịch này đã giúp nâng cao nhận thức và góp phần tăng lượng tiêu thụ trong vài năm qua, tuy nhiên vẫn cần tiếp tục nỗ lực nhiều hơn nữa.

Bên cạnh đó, các can thiệp thay đổi hành vi cũng có thể giúp thay đổi mô hình dinh dưỡng lâu dài - chẳng hạn như lồng ghép giáo dục dinh dưỡng trong chương trình trường học, khuyến khích lựa chọn thực phẩm lành mạnh tại nơi làm việc, và thúc đẩy các gia đình tăng cường bổ sung rau và trái cây vào bữa ăn hằng ngày.

Việc tạo ra môi trường thuận lợi, nơi các lựa chọn lành mạnh trở nên dễ dàng và sẵn có, sẽ giúp hình thành thói quen bền vững cho cả trẻ em và người lớn, từ đó cải thiện sức khỏe cộng đồng nói chung.

"Việt Nam đang đạt được những tiến bộ đáng kể về nhiều chỉ số sức khỏe quan trọng. Tuy nhiên, tỷ lệ mắc các bệnh có thể phòng tránh được vẫn đang gia tăng. Duy trì chế độ ăn với đủ lượng rau và trái cây theo khuyến nghị mỗi ngày như một phần quan trọng của chế độ ăn hợp lý, kết hợp với lối sống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên, sẽ giúp mỗi cá nhân, gia đình và cộng đồng Việt Nam ngày càng khỏe mạnh và vững vàng hơn", Tiến sĩ Angela Pratt nói.

THIÊN LAM