Người Mông ở Sơn La rộn ràng đón Tết

Khác biệt so với Tết Nguyên đán của cả nước, Tết của người Mông ở Sơn La thường bắt đầu sớm hơn một tháng. Đêm giao thừa của của người Mông diễn ra vào đêm 30 tháng 11 âm lịch hàng năm. Và Tết của người Mông bắt đầu từ ngày mùng 1 tháng Chạp hàng năm. Tuy Tết cũng chỉ kéo dài 3 ngày tới 7 ngày, nhưng trước đó cả tháng, khắp các bản trên, bản dưới ở các xã vùng cao của người Mông đã nhộn nhịp không khí đón Xuân. Đây là thời điểm mùa vụ cũng đã thu hoạch xong, thời tiết thuận lợi.

Ngày Tết, nhà nào cũng mổ lợn một phần để dâng cúng, một phần đem sấy treo gác bếp, thịt mỡ ngâm muối làm thực phẩm giữ được lâu, một phần mời anh em họ hàng đến ăn mừng cùng gia đình

Đồng bào dân tộc Mông ở đây có nhiều phong tục tập quán phong phú, đặc sắc. Một trong những nét đặc trưng của Tết người Mông là việc chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi Tết đến. Người dân sẽ dọn dẹp nhà cửa, phơi phóng quần áo và cất gọn gàng những vật dụng cá nhân. Hành động này không chỉ giúp làm sạch không gian sống, mà còn mang ý nghĩa cầu mong một năm mới an lành, may mắn.

Từ ngày 25 Tết (tức là 25 tháng 11 âm lịch), các gia đình bắt đầu mổ lợn để làm lễ tạ ơn tổ tiên, trời đất đã phù hộ cho dân bản có sức khỏe tốt, mùa màng bội thu và mọi điều may mắn: một phần để dâng cúng, một phần đem sấy treo gác bếp, thịt mỡ ngâm muối làm thực phẩm giữ được lâu, một phần mời anh em họ hàng đến ăn mừng cùng gia đình.

Mâm cỗ của người Mông đơn giản nhưng rất ấm cúng

Bên cạnh đó, người Mông còn rửa sạch sẽ các dụng cụ lao động như cuốc, xẻng, ủng… và mang vào xếp gọn trong góc nhà để những ngày Tết sẽ cúng để tạ ơn những vật dụng này đã giúp họ có một năm lao động hiệu quả, mùa màng bội thu.

Cũng như người Kinh, người Mông rất coi trọng việc thờ cúng tổ tiên. Đêm giao thừa, mỗi gia đình đều chuẩn bị mâm cơm cúng đầy đủ để tỏ lòng thành kính với ông bà, tổ tiên. Bàn thờ được đặt trang trọng ở vị trí trung tâm của nhà, trên bàn thờ có đầy đủ hương hoa, trái cây và các món ăn truyền thống.

Bánh dày được dã tay, có thể cắt ra, rán giòn mỗi khi có khách đến ăn tết

Ngoài ra, trong mâm cúng không thể thiếu bánh dày (tượng trưng cho mặt trăng, mặt trời, là vũ trụ, là nguồn gốc sinh ra con người và muôn loài trên trái đất) được làm từ gạo nếp nương. Bánh dày còn được dùng làm quà biếu nhau trong dịp đầu năm mới.

Để làm ra những chiếc bánh dày dẻo thơm, người dân cùng nhau giã gạo trong không khí vui tươi, đầm ấm. Còn rượu ngô, được xem như “nước thần”, mang đến sự ấm áp và may mắn cho gia đình.

Theo tập tục của người Mông, trong ngày Tết đàn ông sẽ cùng uống rượu trên nhà...

Qua giao thừa hoặc sáng sớm mùng 1 Tết, người Mông thường ra mó gánh nước mới về với quan niệm rằng, người nào gánh nước trước sẽ gặp nhiều may mắn trong năm mới.

... còn phụ nữ và trẻ em cùng nhau ăn cơm ở mâm riêng

Tết cổ truyền của đồng bào Mông còn lưu giữ nhiều tập tục, lễ nghi thể hiện văn hóa truyền thống độc đáo khác như thắp hương cúng thần, cúng tổ tiên, tự làm giấy dó để trang trí nhà cửa, dán lên ban thờ gia tiên. Trong ba ngày Tết, người H'Mông kiêng kỵ nhiều việc như không gọi tên nhau vào sáng sớm, không ăn cơm chan canh, không dùng miệng thổi bếp... Những tục lệ này thể hiện sự tôn trọng đối với các vị thần linh và mong muốn được ban phước lành.

Trong những ngày Tết cũng diễn ra nhiều hoạt động vui chơi, như múa khèn, thổi sáo, đàn môi, hát ống, ném pa pao, tu lu, cầu lông gà... các chàng trai, cô gái Mông mặc những bộ quần áo mới đầy màu sắc, đi chơi, giao lưu, trai gái được tự do tìm hiểu nhau, tạo sự gắn kết và thống nhất trong cộng đồng.

Hà Kim