Người đang bị tạm giam được chuyển giao tạm thời để hỗ trợ các quốc gia trong giải quyết vụ án hình sự

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên họp

Điều chỉnh các nguyên tắc thực hiện tương trợ tư pháp về hình sự giữa Việt Nam với nước ngoài

Tờ trình dự án Luật Tương trợ tư pháp về hình sự do Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến trình bày cho biết, Dự án Luật này nhằm điều chỉnh các nguyên tắc, thẩm quyền, trình tự, thủ tục thực hiện tương trợ tư pháp về hình sự giữa Việt Nam với nước ngoài; Quy định trách nhiệm của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong quá trình yêu cầu và thực hiện yêu cầu tương trợ. Đồng thời luật cũng bao quát các đối tượng là tổ chức, cá nhân Việt Nam và nước ngoài có liên quan.

Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến

Dự thảo lần này nhằm cụ thể hóa các chính sách xây dựng luật đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt; tương thích, đồng bộ với các văn bản quy phạm pháp luật trong nước và 3 dự án Luật được tách ra từ Luật Tương trợ tư pháp đang được xây dựng cùng với dự án Luật này; đồng thời phù hợp với các Hiệp định tương trợ tư pháp về hình sự, các điều ước quốc tế có điều khoản về tương trợ tư pháp về hình sự mà Việt Nam tham gia; tham khảo, tiếp thu kinh nghiệm một số quốc gia trên thế giới.

Bên cạnh việc kế thừa các quy định của Luật Tương trợ tư pháp hiện hành, Dự thảo bổ sung quy định mới như: Lấy lời khai trực tiếp hoặc trực tuyến; Cho phép người tiến hành tố tụng của nước yêu cầu có mặt trong quá trình thực hiện TTTP tại nước được yêu cầu, VKSND tối cao với tư cách là cơ quan Trung ương - chịu trách nhiệm chủ trì đánh giá, quyết định tiếp nhận hay từ chối yêu cầu tương trợ của nước ngoài trên nguyên tắc “có đi có lại”, trong trường hợp cần thiết, VKSND tối cao lấy ý kiến của Bộ Ngoại giao và các cơ quan có liên quan để thống nhất trước khi ra quyết định cuối cùng.

Trong nội dung quy định về yêu cầu tương trợ tư pháp hình sự của Việt Nam gửi ra nước ngoài tại chương II, Dự thảo quy định rõ quy trình tiếp nhận, giải quyết yêu cầu, bổ sung cơ chế khi không nhận được phản hồi của nước ngoài, VKSND tối cao phối hợp với cơ quan lập yêu cầu và các cơ quan có liên quan để thống nhất việc kết thúc tương trợ.

Chương III liên quan đến yêu cầu tương trợ tư pháp về hình sự của nước ngoài gửi đến Việt Nam, Dự thảo nêu cụ thể quy trình tiếp nhận, giải quyết các yêu cầu, căn cứ để từ chối hoặc hoãn thực hiện các yêu cầu; bổ sung một số căn cứ phù hợp với các điều ước quốc tế như bắt buộc từ chối nếu yêu cầu liên quan đến tội phạm có liên quan đến chính trị hoặc lĩnh vực quân sự; hoặc có thể từ chối nếu hành vi của đối tượng nêu trong yêu cầu tương trợ không cấu thành tội phạm theo pháp luật hình sự Việt Nam.

Thời hạn chuyển giao người đang bị tạm giam ở Việt Nam sang nước ngoài để hỗ trợ điều tra không được quá thời hạn tạm giam

Báo cáo thẩm tra do Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày nêu rõ, Ủy ban tán thành sự cần thiết ban hành Luật Tương trợ tư pháp về hình sự.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng

Dự thảo Luật bổ sung quy định về việc xem xét yêu cầu liên quan đến hình phạt tử hình so với quy định của Luật Tương trợ tư pháp hiện hành. Ủy ban cơ bản tán thành việc bổ sung cơ chế này nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc thời gian qua. Tuy nhiên, có ý kiến đề nghị cân nhắc kỹ nội dung này vì có thể ảnh hưởng đến nguyên tắc độc lập xét xử của Tòa án đã được quy định trong Hiến pháp.

Ủy ban cũng tán thành quy định của dự thảo Luật về VKSNDTC là Cơ quan trung ương trong tương trợ tư pháp về hình sự. Tuy nhiên, về các nhiệm vụ cụ thể của Cơ quan trung ương trong tương trợ tư pháp về hình sự, Ủy ban đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát, điều chỉnh để bảo đảm phù hợp với vai trò là cơ quan được giao nhiệm vụ “đầu mối” trong lĩnh vực này.

Về chuyển giao tạm thời người đang bị tạm giam hoặc đang chấp hành án phạt tù ở Việt Nam sang nước ngoài để hỗ trợ điều tra, cung cấp chứng cứ theo yêu cầu của nước ngoài (Điều 35), Ủy ban cơ bản tán thành việc tiếp tục kế thừa quy định này của Luật Tương trợ tư pháp hiện hành, đồng thời tán thành việc bổ sung đối tượng chuyển giao gồm cả người đang bị tạm giam để tăng cường sự hỗ trợ giữa các quốc gia trong giải quyết vụ án hình sự. Tuy nhiên, đề nghị cân nhắc bổ sung thêm điều kiện để bảo đảm đó là “nếu thời hạn chuyển giao tạm thời này không quá thời hạn tạm giam hoặc thời hạn chấp hành hình phạt tù của người đó”. Đồng thời, bổ sung quy định chi tiết về văn bản cam kết.

Để tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật, Ủy ban đề nghị VKSNDTC tiếp tục phối hợp với các cơ quan chủ trì soạn thảo các dự án Luật Tương trợ tư pháp về dân sự, Luật Dẫn độ, Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù là những Luật được tách ra từ Luật Tương trợ tư pháp năm 2007 và các dự án luật về tổ chức bộ máy của các cơ quan tư pháp, tố tụng tư pháp đang trong quá trình sửa đổi, bổ sung trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9 nhằm bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật./.

Lê Yến - Cao Hoàng - Thế Anh