Người đàn ông làm mực lá… sinh sôi!

Từ ươm mực giống…

Trở lại làng chài Phước Thể những ngày cuối tháng 5, cơn mưa đầu mùa những ngày qua không làm dịu đi cái nắng hanh hao nơi xứ biển. Đang mùa nam nên vùng biển nơi đây lặn gió, ghe thuyền các nơi về mua bán hải sản ở làng chài đông đúc, nhộn nhịp. Ngư dân Phước Thể vốn nổi tiếng làm nghề lặn, pha xúc cá cơm, đặc biệt là câu mực.

Mùa này, thương lái ngồi ở làng chài đợi sẵn, thỉnh thoảng những thúng câu tấp vào, đem theo những con mực tươi cong, lấp lánh, bóng lưỡng, bao nhiêu đều được thương lái thu mua với giá ổn định. Tuy nhiên, theo những ngư dân lâu năm nơi đây, nguồn mực câu mỗi năm càng ít dần trong khi nhu cầu tiêu thụ ngày càng lớn. Thấy được điều đó, một người con của huyện Tuy Phong đã tự nghiên cứu qua sách báo, xem các chương trình khám phá đại dương và phát hiện rằng: Con mực rất dễ nuôi và đã tiên phong thử nghiệm ươm mực giống lẫn nuôi mực thương phẩm. Anh là Mạch Văn Quang (SN 1973) ở khu phố 5 – thị trấn Liên Hương.

Khu lồng bè đang nuôi mực và cá của anh Quang.

Đưa chúng tôi tham quan 12 lồng bè đang neo tại làng chài Phước Thể, nơi anh Quang đang nuôi mực, người đàn ông có khuôn mặt rám nắng trải lòng với chúng tôi quá trình để có được như hôm nay. Từng làm trong các trại nuôi tôm giống ở xã Vĩnh Tân, anh Quang ít nhiều hiểu được kỹ thuật nuôi con giống, nhưng khi áp dụng qua con mực lại không hề đơn giản. “Năm 2021, tôi thử nghiệm lần đầu, mua trứng mực từ các ngư dân, sau đó cho vào các bể xi măng sục oxy và ấp. Khoảng 5 - 7 ngày, trứng từ từ nở ra mực con. Tưởng rằng đã thành công, nhìn những con mực bé xíu tung tăng bơi lội, tôi vui lắm. Nhưng chỉ sau 1 tháng, mực con từ từ chết dần”.

Anh Mạch Văn Quang trải lòng với chúng tôi quá trình để có được như hôm nay.

Nhớ lại khoảng thời gian khó khăn ấy, anh Quang trầm ngâm rồi kể tiếp: “Không nản lòng, tôi mày mò nghiên cứu lại tập tính của mực, tìm hiểu nguyên nhân và tự chế máy lọc nước biển loại bỏ cặn bã, tạp chất, chỉ giữ lại nguồn nước sạch để ươm trứng mực. Khi trứng nở ra con nhỏ li ti như đầu tăm, tôi bắt đầu cho ăn thực phẩm sống như artemia, tôm post sú… Đây là những loại thức ăn có hàm lượng dinh dưỡng cao, được sử dụng để làm thức ăn sống cho giáp xác giai đoạn ấu trùng. Nhờ cải tiến kỹ thuật, cách nuôi, sau 2 tháng kể từ lúc ấp trứng, mẻ mực giống đầu tiên cho ra đời những con giống khỏe mạnh”. Vừa kể, anh Quang không giấu được niềm vui trong ánh mắt đã hằn vết thời gian. Qua nhiều lần thất bại, anh đã ươm thành công mực giống và bán cho các ngư dân ở các vùng chuyên nuôi mực như Cam Ranh, Phú Yên, Bình Định… Thời gian đó anh vừa bỏ giống, vừa đến tận bè để hướng dẫn kỹ thuật nuôi mực thương phẩm cho bà con.

Anh Quang ươm trứng mực thành công sau nhiều lần thất bại.

Lứa mực con thương phẩm đang sinh trưởng, phát triển tốt.

Đến nuôi mực thương phẩm

Đến năm 2023, anh Quang đã kết hợp với 1 người bạn làm lồng bè nuôi mực trên biển đầu tiên tại Bình Thuận. Dẫn chúng tôi đến 4 ô lồng đang thả mực hơn 1 tháng tuổi, anh Quang vừa chậm rãi cho chúng ăn vừa kể tiếp: “Khi mực giống khoảng 25 - 30 ngày tuổi, tôi sẽ đưa về lồng bè nuôi trực tiếp trên biển thành mực thương phẩm. Nuôi mực quan trọng nhất là nguồn thức ăn phải dồi dào, không bị gián đoạn vì 1 ngày phải cho mực ăn 3 - 4 lần. Nếu không cung cấp đủ thức ăn, mực sẽ ăn thịt lẫn nhau, làm hao hụt nguồn giống. Đặc biệt, người nuôi cần phải kiên nhẫn khi cho mực ăn. Vì mực chỉ ăn thức ăn nổi, nếu mình vội vàng rải thức ăn nhiều, thức ăn sẽ rớt đáy, dẫn đến ô nhiễm nguồn nước mà mực lại chưa kịp ăn. Do đó, mỗi lần cho mực ăn phải mất hơn 1 giờ để đảm bảo mực ăn no, đủ dinh dưỡng”.

Nếu không cung cấp đủ thức ăn, mực sẽ ăn thịt lẫn nhau.

Sau 3 vụ nuôi thành công, anh Quang không ngần ngại chia sẻ: “Do vốn đầu tư ban đầu cao, nên nhiều người còn e ngại chuyển đổi con nuôi. Thực ra, nuôi mực lá dễ hơn so với các loại cá, tôm. Mực ít bệnh, chỉ cần chủ động nguồn thức ăn, là mực phát triển tốt. Với 500 con giống thả nuôi trong 1 lồng bè, sau 5 tháng tôi thu hoạch bình quân từ 1,7 – 1,9 tạ, lúc đó mực cái có trọng lượng từ 3 – 3,5gr/con, mực đực nặng từ 5 – 6 gr/con và đang được thương lái thu mua giá ổn định 500.000 – 600.000 đồng/ký”.

Mực ít bệnh, chỉ cần chủ động nguồn thức ăn, là mực phát triển tốt.

So với những vùng biển khác, vùng biển Bình Thuận có rất nhiều yếu tố thuận lợi để phát triển nuôi trồng thủy hải sản. Nơi đây ít gió bão, ít bị ảnh hưởng bởi nước sông, tầng đáy chủ yếu là các rạn đá, san hô nên thức ăn khi nuôi bị rơi vãi xuống sẽ bị cuốn trôi đi theo chu kỳ lên, xuống của thủy triều, rất phù hợp cho việc nuôi biển. Tuy nhiên, hầu hết các xã ven biển của huyện Tuy Phong đều là bãi ngang, nên khó khăn cho nghề nuôi hải sản lồng bè, buộc ngư dân phải mất thêm một khoản chi phí để di chuyển bè giữa 2 mùa nam – bấc. “Mùa nam, làng chài ở Phước Thể êm nên tôi đưa lồng bè trú ngụ tại đây. Đến tháng 10 ÂL mùa bấc, tôi phải kéo bè về bãi La Gàn - Bình Thạnh, vì cá hay mực nuôi lồng bè đều cần nguồn nước êm, ít sóng gió”, anh Quang giải thích thêm.

Mùa nam anh kéo lồng bè về làng chài Phước Thể, đến mùa bấc lại về biển Bình Thạnh.

Xu hướng nuôi biển bền vững

Anh cũng là ngư dân đầu tiên của huyện thử nghiệm nuôi cá dìa nâu, song song với nuôi cá bớp trước đó. “Hiện tại, tôi chỉ mời bạn bè, người quen ghé bè tham quan, câu cá dịp cuối tuần. Khi mô hình phát triển ổn định, tôi cũng muốn kết hợp đưa du khách đến trải nghiệm câu mực, câu cá tại chỗ và phục vụ ăn uống tại bè như huyện Phú Quý đang làm. Nếu xã Bình Thạnh có thêm điểm đến trải nghiệm thú vị này, sẽ kích cầu du lịch địa phương phát triển. Hơn hết, từ việc nuôi mực lá thành công, tôi muốn hướng ngư dân địa phương chuyển sang nuôi trồng thủy sản bền vững, giảm khai thác khi nguồn lợi hải sản ngày càng cạn kiệt…” - anh Quang chia sẻ về những dự định thời gian tới.

Bạn bè thường đến bè câu cá dìa, câu mực.

Những năm gần đây, tình hình nuôi biển trong tỉnh phát triển khá mạnh, tập trung ở các huyện Tuy Phong, Hàm Thuận Nam, Phú Quý, TP. Phan Thiết... Đối tượng nuôi chủ yếu là các loại cá biển như: cá bớp, cá mú, cá chim, cá bè quỵt và các loại tôm hùm, với tổng sản lượng thu hoạch hàng năm đạt khoảng 500 tấn cá tôm. Vì thế, nuôi biển sẽ trở thành xu hướng trong tương lai. Ông Nguyễn Văn Chiến - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cho rằng, tiềm năng nuôi biển của tỉnh rất lớn, đặc biệt trong bối cảnh nguồn lợi thủy sản ngày càng cạn kiệt, nguyên liệu phục vụ cho chế biến xuất khẩu phụ thuộc vào nhập khẩu từ nước ngoài... Thời gian tới, ngành thủy sản của tỉnh sẽ giảm mạnh phương tiện khai thác thủy sản vùng ven bờ, góp phần giải quyết bài toán chuyển đổi nghề từ khai thác thủy sản ven bờ sang nuôi trồng trên biển mang tính bền vững hơn. Nuôi trồng trên biển cũng chính là cơ hội lớn để phục hồi hệ sinh thái đang bị khai thác quá mức, đảm bảo sinh kế của người dân địa phương...

Nuôi trồng trên biển cũng chính là cơ hội lớn để phục hồi hệ sinh thái đang bị khai thác quá mức.

Anh Quang vui vẻ chia sẻ về những dự định trong tương lai.

Rời bè của anh Quang khi nắng đã lên đỉnh đầu, chúng tôi chợt nghĩ nếu khu lồng bè của anh đủ điều kiện đón khách như Phú Quý, chúng tôi sẽ được ngồi trên bè lộng gió, thưởng thức món mì tôm mực giòn sần sật, tươi rói do chính tay mình câu lên, còn gì thích bằng! Ắt hẳn đó cũng là niềm mơ ước không xa của anh khi nguồn mực lá ngày càng sinh sôi!

PHÓNG SỰ: MINH VÂN