Người dân mong chờ nâng mức giảm trừ gia cảnh

Nhiều người dân mong chờ được nâng mức giảm trừ gia cảnh. Ảnh minh họa

Nên giảm số bậc thuế, nâng mức giảm trừ gia cảnh

Theo Bộ Tài chính, sau hơn 16 năm thực hiện Luật Thuế TNCN, chính sách thuế TNCN đã phát huy được vai trò là công cụ quan trọng trong việc điều tiết, phân phối lại thu nhập của các tầng lớp dân cư, từng bước quản lý thu nhập của các cá nhân, đồng thời đóng góp nguồn thu quan trọng cho ngân sách nhà nước. Năm 2008, số thuế này chỉ đạt khoảng 63 tỷ đồng. Giai đoạn 2020-2024, tổng thu từ thuế TNCN tăng khoảng 70%, từ 110.000 tỷ đồng lên gần 198.000 tỷ đồng - vào năm 2024 chiếm gần 12% tổng số thu nội địa.

Tuy nhiên, PGS,TS. Phan Hữu Nghị - Phó Viện trưởng Viện Ngân hàng - Tài chính, Đại học Kinh tế Quốc dân - cho rằng: cùng giai đoạn 2020-2024, thu nhập bình quân đầu người chỉ tăng khoảng 30%, từ 3.548 USD lên 4.622 USD. Điều này cho thấy mức đóng góp thuế TNCN đang tăng nhanh hơn nhiều so với mức tăng thu nhập thực tế của người dân. Bên cạnh đó, biểu thuế lũy tiến tính thuế TNCN hiện nay gồm 7 bậc, với thuế suất từ 5% đến 35% là quá dày và biên độ giữa các bậc thuế quá hẹp, khiến thuế suất và số thuế phải nộp tăng nhanh ngay cả khi thu nhập chỉ tăng nhẹ.

Cũng theo PGS,TS. Phan Hữu Nghị, từ ngày 01/01/2026, ngưỡng doanh thu chịu thuế đối với hộ kinh doanh cá thể sẽ nâng lên từ 100 triệu đồng/năm lên 200 triệu đồng/năm, tương đương với mức thu nhập khoảng 18 triệu đồng/tháng. Trong khi đó, mức giảm trừ gia cảnh hiện tại chỉ ở mức 11 triệu đồng/tháng đã cho thấy sự bất hợp lý trong quy định hiện hành.

PGS,TS. Lê Xuân Trường - Trưởng khoa Thuế, Học viện Tài chính - cũng cho rằng, việc duy trì mức giảm trừ gia cảnh cố định trong bối cảnh giá cả leo thang khiến nhiều người lao động rơi vào tình trạng phải đóng thuế dù thu nhập thực tế không tăng hoặc thậm chí giảm do lạm phát.

Giảm mức đóng thuế cho người lao động

Từ phân tích trên, PGS,TS. Phan Hữu Nghị dẫn chứng thêm, các nghiên cứu về phân phối thu nhập, mức thu nhập phổ biến nhất của người lao động hiện nay khoảng 8.400-10.500 USD/năm, tức là khoảng 20-25 triệu đồng/tháng. Nếu lấy mức này làm cơ sở, mức giảm trừ gia cảnh hợp lý nên trong khoảng 20-25 triệu đồng/tháng, thay vì mức 18 triệu đồng như một số đề xuất hiện nay. Khoảng cách giữa các bậc thuế cũng cần điều chỉnh theo một hệ số hợp lý.

Mức đóng thuế TNCN đang tăng nhanh hơn nhiều so với mức tăng thu nhập thực tế của người dân. Ảnh: ST

Chẳng hạn, hệ số sẽ giúp hệ thống thuế tăng độ mở, khuyến khích gia tăng thu nhập và tránh tình trạng người lao động có thu nhập trung bình vẫn phải chịu thuế suất cao. Bên cạnh đó, có thể giảm từ 7 bậc thuế xuống còn 5 bậc nhằm giảm áp lực tài chính cho người lao động, giúp đơn giản hóa hệ thống tính thuế mà vẫn đảm bảo nguồn thu hợp lý cho ngân sách. Cụ thể, có thể điều chỉnh biểu thuế như sau: Bậc 1: Thu nhập từ 0-10 triệu đồng, thuế suất 5%; Bậc 2: Thu nhập từ 10-30 triệu đồng, thuế suất 10%; Bậc 3: Thu nhập từ 30-70 triệu đồng, thuế suất 15%; Bậc 4: Thu nhập từ 70-150 triệu đồng, thuế suất 20%; Bậc 5: Thu nhập trên 150 triệu đồng, thuế suất 25%.

Theo ông Nghị, mức thuế suất thuế TNCN tối đa nên là 25%, thay vì 35% như hiện tại. Bởi lẽ, mức thuế thu nhập doanh nghiệp cơ bản là 20% và còn có các mức ưu đãi như: 5%, 7%, 10%, 15%... Trong khi đó, thuế TNCN cao nhất lên tới 35% và cũng không có chính sách ưu đãi nào cho người làm việc trong các ngành nghề cần khuyến khích, giống như việc ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp đối với một số lĩnh vực.

PGS,TS. Lê Xuân Trường kiến nghị, với biến động của chỉ số giá tiêu dùng từ năm 2020 đến nay, Bộ Tài chính nên nghiên cứu đề xuất giảm trừ gia cảnh ngay trong năm nay chứ không đợi sửa đổi Luật Thuế TNCN. Nếu đến hết năm nay, chỉ số giá tiêu dùng tiếp tục biến động, theo quy định, mức giảm trừ gia cảnh sẽ được nâng 20%, tương ứng với trên 13 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế thay vì mức 11 triệu đồng hiện nay.

Bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội Tư vấn thuế - cũng kiến nghị sửa đổi biểu thuế lũy tiến từng phần để giảm gánh nặng thuế cho người làm công ăn lương. Theo quy định hiện hành, sau khi giảm trừ gia cảnh thì 5 triệu đồng đầu tiên có mức thuế 5%; 5 triệu đồng tiếp theo có thuế suất 10%; 8 triệu đồng tiếp theo nữa có thuế suất 15%. Và bậc thuế thứ 7 áp dụng thu nhập tính thuế từ 80 triệu đồng trở lên có thuế suất 35%. Như vậy, khoảng cách giữa các bậc quá dày. Do đó, cần giãn khoảng cách giữa các bậc thuế trong biểu thuế. Thu nhập tính thuế mức đầu tiên 5 triệu đồng thì mức thuế là 5%. Còn bậc thứ 2 nên từ 5 đến 30 triệu đồng, có thuế suất 10%. Đồng thời, việc nâng mức giảm trừ gia cảnh để phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội, chỉ số giá cả trong từng giai đoạn cụ thể cũng như xu hướng phát triển tương lai, nhằm giảm mức điều tiết thuế cho người nộp thuế, đặc biệt là người nộp thuế có mức thu nhập không cao cũng là việc cần thiết.

Bộ Tài chính cũng đã dự kiến phương án điều chỉnh biểu thuế lũy tiến từng phần áp dụng đối với cá nhân cư trú có thu nhập từ tiền lương, tiền công theo hướng cắt giảm số bậc thuế của biểu thuế hiện nay từ 7 bậc xuống mức phù hợp. Cùng với đó, Bộ Tài chính cũng xem xét, nới rộng khoảng cách thu nhập trong các bậc thuế, đảm bảo điều tiết ở mức cao hơn vào những người có thu nhập ở bậc thuế cao.

Việc đưa ra phương án cụ thể về số bậc thuế và mức thuế suất tương ứng tiếp tục được Bộ Tài chính nghiên cứu dựa trên các yếu tố về thu nhập và mức sống của người dân, bối cảnh xã hội cũng như tham khảo kinh nghiệm các nước có điều kiện tương đồng để tránh quá nhiều bậc thuế làm hệ thống phức tạp, tăng chi phí tuân thủ hoặc quá ít bậc làm giảm tính công bằng và giảm khả năng điều chỉnh thuế phù hợp với mức thu nhập thực tế./.

MINH ANH