Người dân Kazakhstan tưng bừng đón chào tết cổ truyền Nowruz

Đại sứ Cộng hòa Kazakhstan tại Hà Nội Kanat Tumysh gặp gỡ báo chí Việt Nam. (Ảnh: TGCC)

Trong những ngày trung tuần tháng 3 này, người dân Kazakhstan đang hân hoan đón tết cổ truyền Nowruz, còn gọi là lễ hội mùa Xuân, một trong những lễ hội lớn nhất của cư dân vùng Trung Á và một số nước theo đạo Hồi như Thổ Nhĩ Kỳ, Iran, Afganistan. Đây là dịp lễ tết đánh dấu ngày đầu tiên của mùa Xuân, bước sang năm mới, tính theo lịch của người Ba Tư cổ. Ngày 23/2/2010, Đại hội đồng Liên hợp quốc đã thông qua Nghị quyết số 64/253 chính thức công nhận 21/3 hằng năm là Ngày quốc tế Nowruz.

Nhân dịp này, phóng viên Báo Thế giới và Việt Nam đã gặp gỡ và trao đổi với ông Kanat Tumysh, Đại sứ Cộng hòa Kazakhstan tại Việt Nam về lễ hội Nowruz và triển vọng đẩy mạnh quan hệ Việt Nam - Kazakhstan.

Lễ Nowruz - ngày hội lớn nhất Kazakhstan

Đại sứ Kanat Tumysh cho biết, Nowruz là ngày lễ cổ truyền lớn nhất Kazakhstan, gắn với mùa đổi mới thiên nhiên. Ngày nay, Nowruz được tổ chức trên khắp thế giới, đặc biệt ở 13 quốc gia thuộc châu Âu, châu Á và Trung Đông.

Tại Kazakhstan, Nowruz được quy định là quốc lễ và tổ chức trong ba ngày 21, 22, 23/3, bắt đầu diễn ra vào thời điểm Xuân phân, khi thời gian ngày và đêm dài bằng nhau. Sau ngày này, thời gian ban ngày dài hơn ban đêm. Điều này tượng trưng cho chiến thắng của ánh sáng trước bóng tối, cái thiện vượt qua cái ác và tôn vinh sự đổi mới thiên nhiên.

Tuy nhiên, người Kazakhstan thường tổ chức Nowruz trong 10 ngày theo lịch cổ xưa, bắt đầu từ ngày 14/3, gọi là Nowruz-nama. Mỗi ngày có tên gọi và có sắc thái riêng. Ví dụ, ngày 14/3 - Ngày gặp gỡ, 15/3 - Ngày tạ ơn, 16/3 - Ngày văn hóa và truyền thống quốc gia, 17/3 - Ngày gia đình, 18/3 - Ngày trang phục dân tộc, 19/3 - Ngày đổi mới, 20/3 - Ngày tổ chức các môn thể thao cổ truyền như đấu vật, cưỡi ngựa, 21/3 - Ngày thống nhất và đoàn kết, 22/3 - Ngày đón năm mới.

Lễ hội kết thúc vào ngày 23/3 với các nghi thức tẩy trần bằng cách nhảy qua đống lửa. Trong 10 ngày, mọi người dọn dẹp nhà cửa, chơi trò chơi dân gian và nấu món ăn truyền thống.

Nowruz là ngày lễ cổ truyền lớn nhất Kazakhstan, gắn với mùa đổi mới thiên nhiên. (Ảnh: TGCC)

Nowruz là lễ hội truyền thống có nguồn gốc từ hàng trăm năm của người Hồi giáo, nhằm bày tỏ lòng tôn sùng tự nhiên của tổ tông nghìn đời người du mục. Người dân Kazakhstan tin rằng, trong những ngày này, họ sẽ thoát khỏi sự lạnh lẽo của mùa Đông và tận hưởng cảnh sung túc, ấm no cũng như sự sinh sôi về số lượng gia súc họ sở hữu.

Để nghi lễ diễn ra trang trọng và đúng nghi thức, mỗi gia đình Kazakhstan dành thời gian chuẩn bị chu đáo, từ cách bày trí món ăn đến trang phục. Trong lễ hội, mỗi gia đình thường chuẩn bị những bữa tiệc theo phong tục bao gồm 7 món ăn truyền thống chính. Khi tiệc bắt đầu, mọi người sẽ cùng thưởng thức với hy vọng trong năm ngày nào cũng sung túc, cuộc sống đủ đầy, vui vẻ và hạnh phúc như lễ tết.

Tết Nguyên đán Việt Nam và lễ hội Nowruz có nhiều nét tương đồng

Theo Đại sứ Kanat Tumysh, Tết Nguyên đán Việt Nam và lễ Nowruz Kazakhstan có nhiều điểm tương đồng. Các ngày tết này đều bắt nguồn từ nông nghiệp, tượng trưng cho thời điểm bắt đầu mùa đồng áng, nông dân ra đồng. Đây cũng là dịp để mọi người mặc quần áo đẹp, thăm người thân và họ hàng, trao nhau lời chúc tốt đẹp.

Theo phong tục, Nowruz được tổ chức trong 3 ngày, khá giống với Tết cổ truyền Việt Nam, khi mọi người viếng thăm người thân, họ hàng, cùng chúc cho nhau năm mới vạn sự như ý, phú quý an khang.

Với người Kazakhstan và Việt Nam, việc thờ cúng tổ tiên rất quan trọng, tượng trưng cho sự kết nối giữa các thế hệ. Người Kazakhstan gọi hoạt động này là “aruakh”. Mọi người tới nghĩa trang, thăm mộ người thân và cầu nguyện.

Vào những ngày trước lễ Nowruz, người dân phóng sinh cá, không cắt móng tay và tóc. Ở Việt Nam cũng có những phong tục tương tự. Mọi người dọn dẹp và trang trí nhà cửa, vứt bỏ đồ cũ và chuẩn bị mâm cỗ truyền thống.

Trong lễ hội, mỗi gia đình thường chuẩn bị những bữa tiệc theo phong tục bao gồm 7 món ăn truyền thống chính. (Ảnh: TGCC)

Về ẩm thực này lễ Nowruz, người Kazakhstan chuẩn bị một món hầm đặc biệt có tên “nauryz-kozhe”. Món ăn này gồm 7 nguyên liệu có nguồn gốc thiên nhiên - nước, muối, ngũ cốc, thịt, các sản phẩm từ sữa, hành tây, và mì sợi. Mỗi gia đình có thể thay đổi nguyên liệu, nhưng nhất định phải đủ 7 thành phần, vì đây là con số thiêng liêng, tượng trưng cho sự sung túc. Nhiều nguyên liệu khác nhau kết hợp trong một món ăn, biểu tượng cho tinh thần đoàn kết, thịnh vượng và hạnh phúc.

Khay lễ của người Kazakhstan gồm 7 đồ vật: lúa mạch, sữa, sữa chua “ayran”, nước sạch, thịt, hành và muối. Người Việt Nam thì gói bánh chưng, làm bánh tét, bánh giầy, nấu những món ăn ngon, độc đáo để thiết đãi gia đình và bạn bè.

Ông Kanat Tumysh cho hay, để tăng cường hợp tác quốc tế, củng cố hòa bình, nâng cao sự hiểu biết về văn hóa, phong tục các nước Trung Á, năm nay, Đại sứ quán Kazakhstan dự kiến tổ chức lễ hội Nowruz tại Trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội vào ngày 19/3. Tại đây, người dân Hà Nội sẽ có dịp thưởng thức các món ăn truyền thống của Kazakhstan và Azerbaijan.

Người dân Kazakhstan tưng bừng chào đón lễ hội bằng những điệu múa, trò chơi dân gian. (Ảnh: TGCC)

Quan hệ Việt Nam-Kazakhstan không ngừng lớn mạnh

Trong những năm qua, quan hệ Việt Nam-Kazakhstan liên tục được củng cố. Chuyến thăm chính thức của Tổng thống Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev tới Việt Nam vào tháng 8/2023 đã tạo xung lực phát triển mới cho quan hệ song phương. Trong khuôn khổ chuyến thăm, hai nước ký 1 thỏa thuận hợp tác cấp Nhà nước, 8 thỏa thuận cấp Chính phủ và 40 thỏa thuận thương mại.

Trong lĩnh vực kinh tế, kim ngạch thương mại hai chiều ngày càng tăng trưởng. Năm 2022, con số này chỉ đạt 250 triệu USD, tới năm 2023 tăng gấp đôi, lên khoảng 500 triệu USD, và năm 2024 đạt 900 triệu USD. Hai nước đang dần tiến tới mốc quan trọng 1 tỷ USD. Tuy nhiên, tiềm năng hợp tác song phương còn rất lớn. Hai bên đặt mục tiêu tăng kim ngạch thương mại lên 2-3 tỷ USD trong những năm tới.

Điểm sáng trong quan hệ song phương là lĩnh vực hàng không. Những năm qua, số chuyến bay giữa Kazakhstan và Việt Nam tăng từ 2 chuyến năm 2012 lên 42 chuyến mỗi tuần, nối Astana, Almaty với Phú Quốc và Nha Trang. Các chuyến bay do hãng Kazakhstan Air Astana, Kazakhstan SCAT Airlines và Vietjet Air khai thác.

Dự kiến ngày 4/6 năm nay, hãng hàng không quốc gia Air Astana mở đường bay thẳng đến thành phố Đà Nẵng. Hai bên đang tích cực triển khai mở tuyến đường sắt xuyên Caspian “Hành lang giữa” kết nối Việt Nam, các nước ASEAN, Trung Quốc, Kazakhstan, Azerbaijan và Thổ Nhĩ Kỳ.

Ngày 19/3/2024, Đại sứ quán Azerbaijan và Đại sứ quán Kazakhstan tại Việt Nam lần đầu tiên cùng tổ chức lễ hội Novruz tại Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội.

Hợp tác giữa các địa phương cũng phát triển rất tích cực. Thành phố Hà Nội và Astana, Thành phố Hồ Chí Minh và Almaty thiết lập quan hệ kết nghĩa từ năm 2012. Các địa phương ký Biên bản ghi nhớ về thiết lập quan hệ kết nghĩa như tỉnh Bắc Ninh và tỉnh Đông Kazakhstan (năm 2024), thành phố Đà Nẵng và Aktau (tháng 1/2025).

Hiện hai nước xúc tiến ký kết Biên bản ghi nhớ về thiết lập quan hệ kết nghĩa giữa các tỉnh Hưng Yên và Kyzylorda, thành phố Hạ Long (tỉnh Quảng Ninh) và thành phố Turkestan (tỉnh Turkestan), tỉnh Thanh Hóa và thành phố Almaty. Việc thiết lập khuôn khổ quan hệ này góp phần củng cố quan hệ chính trị, phát triển kinh tế, giao lưu văn hóa và giáo dục giữa các địa phương hai nước.

Trong lĩnh vực văn hóa, Kazakhstan thiết lập quan hệ hợp tác tốt đẹp với Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam. Rất nhiều người Kazakhstan thích nhạc cụ dân tộc Việt Nam, đặc biệt là những nhạc cụ làm từ tre.

Triển vọng tươi sáng

Đại sứ Kazakhstan Kanat Tumysh khẳng định, Việt Nam là đất nước đang phát triển mạnh mẽ, ngày càng có vai trò và tiếng nói quan trọng ở Đông Nam Á. Hai nước có nét tương đồng về văn hóa, lịch sử, địa chính trị và duy trì quan hệ hữu nghị truyền thống tốt đẹp. Bất chấp hậu quả nghiêm trọng do thiên tai gây ra vào năm ngoái, đi kèm khủng hoảng kinh tế, địa chính trị trên thế giới, nền kinh tế của hai nước vẫn phát triển mạnh mẽ.

Các khách mời tham gia lễ hội Novruz tại Trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội, ngày 19/3/2024.

Nhà ngoại giao phấn khởi cho biết, hai bên đang xúc tiến nhiều hoạt động có ý nghĩa hết sức quan trọng trong năm nay như tăng cường trao đổi đoàn các cấp; phát triển hợp tác trong nhiều lĩnh vực như nông nghiệp, văn hóa, du lịch, thể thao, giáo dục, tư pháp và chống tham nhũng, văn hóa, thương mại và hậu cần. Đáng chú ý, trong tháng 5 tới tại Astana sẽ tổ chức Những ngày văn hóa Việt Nam và khai mạc Năm văn hóa Việt Nam tại Kazakhstan. Năm 2026 sẽ là Năm văn hóa Kazakhstan tại Việt Nam.

Dẫn lời nhà triết học Kazakhstan thời trung cổ Al Farabi "Xã hội gắn kết bằng tình yêu thương, sống bằng công lý và tồn tại bằng lao động lương thiện" và lời dạy sâu sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh "Hãy nhớ rằng, cơn bão là cơ hội tốt để cây thông và cây bách thể hiện sức mạnh và sự ổn định của chúng", Đại sứ Kanat Tumysh bày tỏ tin tưởng quan hệ song phương sẽ tiếp tục được đẩy mạnh trong thời gian tới.

Nhân dịp lễ Nowruz, Đại sứ Kanat Tumysh chúc ban Lãnh đạo Đảng và Nhà nước Việt Nam, đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm đạt những thành tựu mới trong sự nghiệp đổi mới, đưa đất nước Việt Nam tiếp tục vươn mình bước vào kỷ nguyên mới, chúc nhân dân Việt Nam hạnh phúc và phồn vinh!

Phan Hải