Người đã chết trở thành 'bị đơn'?

Khu đất liên quan đến tranh chấp

Người chết vẫn là bị đơn?

Hồ sơ vụ án “tranh chấp quyền sử dụng đất” được Tòa án nhân dân huyện Chương Mỹ (cũ) thụ lý ngày 10/3/2023 thể hiện: ông Đặng Đình Sinh, SN 1960, là công dân cư trú tại thôn Lương Xá, xã Lam Điền, huyện Chương Mỹ (cũ), Hà Nội. Theo Trích lục khai tử số 17/TLKT lập ngày 28/3/2019 của UBND xã Lam Điền (cũ), ông Sinh được xác định đã mất vào ngày 23/3/2019 tại thôn Lương Xá.

Gần 4 năm sau ngày mất, ông Sinh lại trở thành “bị đơn” trong vụ án dân sự tranh chấp quyền sử dụng đất thụ lý số 31/2023/TLST-DS ngày 10/3/2023. Bà Đặng Thị Sáu (em gái ông Sinh), SN 1963, cùng trú tại thôn Lương Xá, với tư cách nguyên đơn, đã nộp đơn khởi kiện yêu cầu “bị đơn” Đặng Đình Sinh phải trả lại mảnh đất có diện tích 154m2 tại thôn Lương Xá cho mình.

Tòa án Nhân dân (TAND) huyện Chương Mỹ (cũ) đã đưa vụ án ra xét xử vào ngày 30/9/2023 theo Quyết định đưa vụ án ra xét xử số 77/2023/QĐXX-ST ngày 4/8/2023 và ra Bản án số 205/2023/DSST ngày 30/9/2023 với nội dung: “Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bà Đặng Thị Sáu về việc tranh chấp quyền sử dụng đất giữa bà Đặng Thị Sáu và ông Đặng Đình Sinh”.

Căn cứ theo Điều 68, Điều 72 Bộ luật tố tụng dân sự 2015, “bị đơn” Đặng Đình Sinh phải được Tòa án “thông báo về việc bị khởi kiện”, được quyền “đưa ra yêu cầu phản tố”, được tham gia “phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ” và tham gia “hòa giải” tại tòa. Vậy nhưng, vì bị đơn đã chết nên toàn bộ các quyền này đều không được thực hiện theo đúng quy định. Tuy nhiên, vụ án vẫn được tiến hành khi nguyên đơn và cơ quan tiến hành tố tụng đều biết ông Sinh đã chết.

Đáng chú ý, bà Lê Thị Hoa (vợ ông Sinh, người kế thừa quyền và nghĩa vụ của ông) có đơn đề nghị “xác nhận lại tư cách đương sự tham gia vụ án” vào ngày 11/9/2023 (trước thời điểm mở phiên tòa sơ thẩm 19 ngày), trong đó thông báo rõ việc ông Sinh đã chết từ năm 2019 nhưng vẫn bị đưa vào vụ án với tư cách “bị đơn”, thì thông tin này vẫn không được xem xét.

Cần xem xét lại thận trọng

Không đồng ý với Bản án số 205/2023/DSST, ngày 16/10/2023, những người kế thừa quyền và nghĩa vụ của ông Đặng Đình Sinh kháng cáo. Tại phiên tòa phúc thẩm ngày 21/5/2024, nhận định, những người kế thừa quyền và nghĩa vụ của ông Sinh đã được triệu tập hợp lệ lần thứ hai mà vẫn vắng mặt và bị coi như từ bỏ việc kháng cáo. TAND TP Hà Nội đã ra Quyết định đình chỉ xét xử phúc thẩm vụ án số 327/2024/QD-PT.

Về Quyết định đình chỉ xét xử phúc thẩm vụ án số 327/2024/QD-PT, những người kế thừa quyền và nghĩa vụ của ông Đặng Đình Sinh khẳng định, họ không hay biết. “Ngày 10/9/2024, tức là gần 4 tháng sau khi ban hành Quyết định đình chỉ xét xử phúc thẩm vụ án số 327/2024/QD-PT mới được giao cho những người kế thừa quyền và nghĩa vụ của ông Sinh”- ông Đặng Đình Thành - một trong số những người kế thừa quyền và nghĩa vụ của ông Đặng Đình Sinh nói.

Bà Lê Thị Hoa cho biết, quá trình vụ án diễn ra, do mắc bệnh hiểm nghèo, sức khỏe không đảm bảo, bà thường xuyên phải đi viện. Các lần Tòa triệu tập lại đúng thời điểm bà nằm viện, nên bà đều có đơn xin hoãn phiên tòa (phiên tòa ngày 10/5/2024, ngày 21/5/2024). Dù có lý do chính đáng nhưng vẫn bị đánh giá là “từ bỏ việc kháng cáo” ?

Về vụ án, Luật sư Bùi Thị Kim Liên, Công ty Luật Sinh Hùng (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho rằng, Tòa án cấp sơ thẩm, phúc thẩm chưa xác nhận đầy đủ được người thừa kế của ông Đặng Đình Sinh (bị đơn đã chết hơn 4 năm). Vì vậy, theo quy định tại điểm a, b Khoản 1 Điều 217 Bộ luật Tố dụng dân sự, Tòa án phải đình chỉ vụ án theo quy định của pháp luật. Trong trường hợp đương sự (người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan) đã đề nghị, Tòa án phải tiến hành xác minh sự thật để bổ sung người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan tham để đảm bảo quyền lợi của người liên quan; phải xác định lại “bị đơn”, yêu cầu người khởi kiện sửa đổi lại Đơn khởi kiện.

Hiện, những người thừa kế quyền lợi nghĩa vụ của ông Sinh đã nộp đơn yêu cầu xem xét lại theo thủ tục giám đốc thẩm đối với Quyết định đình chỉ xét xử phúc thẩm vụ án dân sự số 327/2024/QĐ-PT ngày 21/5/2024 của TAND TP Hà Nội và đề nghị Chánh án TAND tối cao xem xét lại Quyết định đình chỉ số 327/2024/QĐ-PT để ra quyết định đình chỉ vụ án/hoặc yêu cầu cấp tòa án Sơ thẩm huyện Chương Mỹ (nay là TAND Khu vực 6 - Hà Nội) thụ lý xét xử lại theo hướng thay đổi tư cách đương sự.

Nhật Nam