Người chờ đợi, người tiếc nuối

Trong 2 ngày 26 và 27-6-2025, hơn 1 triệu thí sinh trên cả nước chính thức bước vào kỳ thi tốt nghiệp THPT. So với các năm trước, kỳ thi năm nay không chỉ tăng quy mô thí sinh, mà còn ghi dấu nhiều thay đổi mang tính hệ thống và chiến lược, phản ánh rõ nét tinh thần cải cách giáo dục mà Bộ Giáo dục và Đào tạo đang hướng đến.

Một trong những thay đổi lớn nhất của kỳ thi năm nay là thí sinh sẽ chỉ thi 2 môn bắt buộc Ngữ văn, Toán và 2 môn tự chọn trong tổ hợp đã theo học trong 3 năm cấp 3 thuộc Chương trình giáo dục phổ thông 2018 (từ kỳ thi năm 2024 trở về trước là 3 môn bắt buộc, gồm Ngữ văn, Toán, Ngoại ngữ và 1 môn tổ hợp). Đây là điểm nhấn quan trọng giúp giảm áp lực cho thí sinh, đồng thời tạo điều kiện để các em phát huy sở trường và định hướng nghề nghiệp ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.

Thay vì phải "cày" dàn trải cả 9 môn, thí sinh có thể tập trung ôn luyện vào những môn phù hợp với năng lực, sở thích và mục tiêu xét tuyển đại học. Việc bỏ 2 bài thi tổ hợp khoa học tự nhiên và khoa học xã hội cũng cho thấy ngành giáo dục đang hướng đến cách đánh giá năng lực cá nhân thay vì kiểm tra đồng loạt, máy móc.

Thêm vào đó, đổi mới cách ra đề thi cũng là một điểm nhấn đáng chú ý. Đề thi được xây dựng theo hướng tăng cường đánh giá năng lực, vận dụng kiến thức vào giải quyết vấn đề thực tiễn, thay vì chỉ tập trung vào việc kiểm tra kiến thức ghi nhớ. Đây là một định hướng chính xác, phù hợp với xu thế giáo dục hiện đại, giúp học sinh phát triển tư duy phản biện và khả năng ứng dụng.

Năm 2025 cũng là lần đầu tiên kỳ thi áp dụng 2 bộ đề riêng biệt cho 2 chương trình: Giáo dục phổ thông 2018 và chương trình cũ 2006. Điều này đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng từ khâu ra đề, tổ chức thi, đến coi thi, chấm thi, đảm bảo công bằng cho mọi thí sinh, đặc biệt là nhóm thí sinh tự do.

Bên cạnh những ưu điểm, năm nay thí sinh cũng chịu áp lực lớn của cải cách. Mặc dù thông tin về kỳ thi năm 2025 đã được công bố sớm nhưng việc thay đổi cấu trúc, định dạng đề thi đòi hỏi một quá trình thích nghi không nhỏ từ phía học sinh và giáo viên. Cụ thể, đề thi năm nay được thiết kế theo hướng tăng tính thực tế, có sự phân hóa rõ ràng: khoảng 40% câu hỏi nhận biết, 30% hiểu và 30% vận dụng cao. Cấu trúc này vừa đảm bảo “sàn” cho tất cả học sinh vừa có “trần” để các em xuất sắc bứt phá.

Ngoài ra, việc xác định vai trò của kỳ thi tốt nghiệp THPT trong bối cảnh các trường đại học ngày càng mở rộng phương thức tuyển sinh riêng cũng là một vấn đề cần được xem xét. Kỳ thi tốt nghiệp THPT còn giữ được vị thế là cánh cửa quan trọng nhất để vào đại học, hay sẽ dần trở thành một kỳ thi đánh giá năng lực phổ thông đơn thuần, sự điều chỉnh này cần phải đi đôi với một chiến lược tổng thể về tuyển sinh đại học, đảm bảo công bằng và đa dạng hóa cơ hội cho thí sinh.

Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 là một bước đi mạnh dạn của Bộ Giáo dục và Đào tạo nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và đáp ứng yêu cầu của xã hội. Những thay đổi này có tiềm năng mang lại nhiều lợi ích lâu dài. Tuy nhiên, không phải ai cũng có suy nghĩ như thế. Việc bỏ Ngoại ngữ trong các môn bắt buộc khiến nhiều người tiếc nuối, khi học sinh Việt Nam vừa bắt đầu hình thành thói quen học ngôn ngữ thứ 2, thì không phải thi bắt buộc nữa, dẫn tới dễ xem nhẹ môn học vô cùng quan trọng này như nhiều thập kỷ trước đó.

Trần Phương