'Ngọn lửa' niềm tin, hy vọng của hai 'cô gái CP'

Hành trình chinh phục tri thức trên chiếc xe lăn

Sinh năm 1990 tại Bắc Ninh, Lưu Thị Hiếu mang trong mình chứng CP bẩm sinh kèm biến chứng thứ cấp khiến cô không thể tự đi lại hay chăm sóc bản thân. Chiếc xe lăn vì thế đã trở thành người bạn đồng hành không rời trong suốt những năm tháng cuộc đời của cô. Với niềm tin sâu sắc học tập chính là con đường thay đổi số phận và các định kiến, quá trình công tác, học tập, lập thân, lập nghiệp của cô gắn liền với những năm tháng miệt mài đèn sách.

Phát hiện bệnh năm 2 tuổi, đến năm 7 tuổi, Hiếu mới được đến trường. Nhớ lại về ước muốn đi học thuở ấu thơ, cô hồi tưởng: “Sống tại một thị trấn nhỏ, mỗi ngày tôi nhìn thấy dòng người tấp nập, đặc biệt là các bạn học sinh trong bộ đồng phục trắng tinh. Tôi ao ước được như các bạn, được đi học, được ngồi trong lớp học và viết ước mơ của mình lên bảng. Nhưng tôi không chắc liệu mình có được đi học hay không bởi việc di chuyển đã là một thử thách quá lớn”.

Đắn đo suy nghĩ là vậy nhưng ước muốn cháy bỏng được đi học đã khiến Hiếu kiên quyết xin bố mẹ cho phép được đến trường. Sau nhiều lần thuyết phục và cam kết sẽ tự cố gắng hết mình, cuối cùng gia đình cũng đồng ý dù trong lòng còn đầy lo lắng. Thế rồi, dù bắt đầu muộn hơn bạn bè một năm, cô cũng được đến trường - đánh dấu cột mốc đầu tiên trong hành trình chinh phục tri thức của mình.

Ngày đầu tiên đến lớp, cô giáo còn băn khoăn, không biết một học sinh gặp khó khăn trong di chuyển và giao tiếp như Hiếu liệu có theo kịp được chương trình hay không. Trước những băn khoăn đó, bằng sự chăm chỉ và quyết tâm không ngừng nghỉ, cô đã chứng minh mình có khả năng học tập dù cho có những hạn chế về thể chất. Suốt những năm học phổ thông, cô luôn nằm trong tốp những học sinh xuất sắc nhất lớp. Đối với cô, đó là những năm tháng rèn luyện không chỉ kiến thức mà còn cả bản lĩnh và ý chí sống.

Năm 2009, Hiếu thi đỗ vào Đại học Hà Nội - ngành Ngôn ngữ Đức và tốt nghiệp năm 2013. Việc trở thành sinh viên đại học là một cột mốc lớn, giúp cô mở rộng tầm nhìn và tin tưởng hơn vào khả năng của chính mình. Sau khi ra trường, cô bước vào con đường công tác xã hội, bắt đầu từ các tổ chức phi chính phủ và sau này là Liên hợp quốc tại Việt Nam.

Lưu Thị Hiếu.

Xen kẽ giữa những năm tháng công tác, Hiếu không ngừng theo đuổi con đường học tập và phát triển bản thân. Cô đã giành được các suất học bổng để tham gia chương trình đào tạo Thạc sĩ ngành Chính sách công ở Malaysia và khóa học dành cho lãnh đạo trẻ người khuyết tật khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại Nhật Bản. Đặc biệt, chuyến đi Nhật Bản đã mở rộng tầm nhìn của cô về bình đẳng, hòa nhập và khơi dậy trong cô một khát vọng lớn lao: xây dựng một xã hội nơi ai cũng có thể tỏa sáng theo cách riêng của mình.

Càng làm việc, học tập tại nhiều môi trường, Hiếu càng nhận ra: người khuyết tật không cần sự thương hại mà cần cơ hội để học tập, làm việc, sáng tạo và khẳng định giá trị của chính mình. Với suy nghĩ đó, năm 2022, cô và người bạn Nguyễn Thùy Chi cùng sáng lập “Chạm vào Xanh” - một doanh nghiệp xã hội của người khuyết tật và vì người khuyết tật.

Nếu ai đã từng tìm hiểu về cộng đồng người sống chung với CP chắc hẳn sẽ biết đến cái tên “Chạm vào Xanh”. Tên gọi “Chạm vào Xanh” được lấy cảm hứng từ màu xanh - màu của hy vọng và cũng là biểu tượng cho cộng đồng người sống chung với CP. Soi chiếu từ cái tên có thể thấy được “Chạm vào Xanh” là sự giao thoa giữa kinh doanh và hoạt động xã hội, một mái nhà nơi người khuyết tật, đặc biệt là cộng đồng người sống chung với CP có thể làm việc, sáng tạo và tìm thấy niềm vui trong cuộc sống.

Tại đây, Hiếu cùng cộng sự tạo ra việc làm, tổ chức các lớp học thủ công, triển lãm nghệ thuật. Mỗi sản phẩm không chỉ có giá trị vật chất, mà còn chứa đựng nghị lực và khát vọng sống đẹp của người thợ làm ra nó. “Tôi tin rằng nghệ thuật là một phương tiện mạnh mẽ giúp con người kết nối, chữa lành và vươn lên. Vì thế, tôi không ngừng nỗ lực xây dựng các chương trình đào tạo nghề sáng tạo, nơi người khuyết tật được học, được làm, được sống và tỏa sáng. Đơn cử như Triển lãm thường niên Lela mà chúng tôi tổ chức không chỉ là sân chơi nghệ thuật, mà còn là nơi công nhận năng lực và tài năng của những con người từng bị xem là “khiếm khuyết””, Lưu Thị Hiếu chia sẻ.

Từ đôi tay không thể cầm bút đến nỗ lực giúp đỡ người khuyết tật

Giống như Lưu Thị Hiếu, Trần Thị Huyền Trang sinh năm 1992 tại Hà Nội cũng là minh chứng cho nghị lực vượt lên chính mình. Chào đời ở tuần thai thứ 27, cô chỉ nặng vỏn vẹn 1,2kg. Dù phát triển nhận thức như bao đứa trẻ khác nhưng cô gặp rất nhiều trở ngại trong các vận động cơ bản như ngồi, bò, đứng, đi. Đến năm một tuổi, cô được chẩn đoán mắc CP thể co cứng và cũng chính từ thời điểm ấy, một hành trình không ai mong đợi nhưng cũng chưa một lần bỏ cuộc bắt đầu.

Tuổi thơ của Trang gắn liền với những năm tháng kiên trì phục hồi chức năng. Từ bệnh viện, phòng tập đến chính ngôi nhà nhỏ, đâu cũng là nơi cô tập luyện. Nhờ sự kiên trì bền bỉ ấy, cô dần có thể tự đứng và di chuyển với sự hỗ trợ của thiết bị hỗ trợ. Thế nhưng, thử thách lớn nhất đối với cô lại không phải là việc tập đi, mà là học viết.

Khi đến tuổi đi học, đôi tay co cứng và cơ thể yếu ớt khiến Trang không thể cầm nổi cây bút. Cũng vì thế mà cô bị nhiều trường từ chối tiếp nhận. Không nản lòng, cô dành trọn hai năm để luyện tập chỉ với một mục tiêu cầm được bút. Cuối cùng, nỗ lực ấy được đền đáp, cô được nhận vào học chính thức tại Trường Tiểu học Nguyễn Văn Huyên. Nơi cô bắt đầu học hòa nhập cùng bạn bè đồng trang lứa.

12 năm học phổ thông là 12 năm Trang bị trêu chọc và không ít lần rơi nước mắt, nhưng với cô đây cũng là 12 năm rèn giũa bản thân. Bằng nghị lực, cô tốt nghiệp ngành Dược và gắn bó với công việc này hơn 2 năm trước khi rẽ hướng sang công tác cộng đồng. Dẫu không đi theo ngành nghề ban đầu nhưng quãng thời gian này cô đã chứng minh cho mọi người thấy người khuyết tật không chỉ có thể học, mà còn có thể sống tự lập và làm việc hiệu quả.

Cũng nhờ công việc này, Trang có cơ duyên gặp được những người bạn đồng cảnh, là những người mắc chứng CP đang nỗ lực từng ngày để sống một cuộc đời ý nghĩa. “Tôi bắt đầu là một thành viên tham gia các phong trào thanh niên khuyết tật nói chung và thanh niên bại não nói riêng theo nhóm “Người trưởng thành sống với bại não tại Hà Nội”. Dần dần, những cuộc gặp gỡ, những buổi trò chuyện đã thức tỉnh trong tôi một khát vọng mới: không chỉ sống cho riêng mình, mà cần góp phần tạo ra một cộng đồng nơi người khuyết tật có thể được nhìn nhận đúng, được trao quyền và được tự chủ”, Trần Thị Huyền Trang chia sẻ.

Tháng 8/2022, Trang chính thức đầu quân cho Hội Gia đình trẻ em và người bại não Việt Nam (CPFAV) với vai trò nhân viên truyền thông. Tại đây, cô đảm nhiệm các kênh thông tin như website, fanpage, tổ chức sự kiện lớn như Giải chạy Nâng bước chân em, GoGreen4CP hay học bổng “Siêu nhân đến trường”. Cô cũng trực tiếp tham gia gây quỹ cho nhiều chiến dịch hỗ trợ trẻ em và người bại não; cùng các thành viên Ban Chủ nhiệm Câu lạc bộ Người trưởng thành sống với chứng CP vận hành mô hình sinh kế “Chạm vào Xanh”; giúp hơn 20 bạn trẻ CP được đào tạo nghề và trưng bày tác phẩm nghệ thuật.

Tháng 5/2023, Trang được bổ nhiệm làm Phó Giám đốc doanh nghiệp xã hội Vì trẻ em bại não (CPFAV Co.,Ltd) (tiền thân là DNXH GoGreen) - đơn vị đại diện pháp lý của CPFAV. Đây là cột mốc đánh dấu nghị lực vượt lên chính mình của một phụ nữ từng không thể cầm bút, nay trở thành nhà quản lý, nhà hoạt động xã hội. Trên hành trình mới, cô tiếp tục đóng góp, xây dựng và triển khai nhiều chiến dịch cộng đồng hỗ trợ hơn 5.000 trẻ em, người CP và gia đình họ.

“Tôi không bao giờ quên mình đã từng là đứa trẻ nhỏ bé với đôi tay không thể cầm nổi bút. Cũng như tôi sẽ không quên mình là một người phụ nữ khuyết tật đang dần khẳng định vị trí trong công việc, truyền cảm hứng cho những người trẻ giống mình và luôn mang trong tim một mong muốn giản dị: Mọi người khuyết tật đều có thể sống tự do, bình đẳng, được nhìn thấy và được trân trọng như chính con người thật của mình”, Trần Thị Huyền Trang khẳng định.

Trong năm 2025, Lưu Thị Hiếu và Trần Thị Huyền Trang là hai trong số 25 đại biểu được vinh danh tại chương trình “Tỏa sáng Nghị lực Việt - chương trình nhằm tôn vinh và lan tỏa những câu chuyện đầy cảm hứng của các thanh niên khuyết tật giàu nghị lực, vươn lên trong cuộc sống.

Tuệ Anh