Ngồi chưa nóng chỗ, Tổng thống Donald Trump đã nhắm đến nhiệm kỳ thứ 3

Tổng thống Donald Trump liên tục "vô tình" hoặc "nói đùa" về việc sẽ phục vụ nhiệm kỳ thứ 3

Tu chính án thứ 22 của Hiến pháp Hoa Kỳ đã nêu rõ: “Không ai được bầu vào chức vụ Tổng thống quá hai lần và không ai đã giữ chức vụ Tổng thống hoặc quyền Tổng thống trong hơn hai năm của nhiệm kỳ mà người khác đã được bầu làm Tổng thống sẽ được bầu vào chức vụ Tổng thống quá một lần”.

Trên thực tế, ông Trump không phải là Tổng thống đầu tiên muốn có hơn 2 nhiệm kỳ tại Nhà Trắng. Franklin Delano Roosevelt đã được bầu vào nhiệm kỳ thứ tư vào năm 1944 trước khi ông qua đời vào năm 1945, thúc đẩy những người Cộng hòa tại Quốc hội tìm kiếm một tu chính án hiến pháp để chính thức hóa giới hạn nhiệm kỳ - do George Washington thiết lập. Ulysses Grant và Theodore Roosevelt đều không thành công khi tranh cử nhiệm kỳ thứ ba, và Woodrow Wilson cũng đã lên kế hoạch cho nhiệm kỳ thứ ba, cho đến khi ông bị đột quỵ trong nhiệm kỳ thứ hai của mình.

Ngay cả sau khi Tu chính án thứ 22 được phê chuẩn vào năm 1951, một số Tổng thống vẫn nhắm nhe với ý tưởng về nhiệm kỳ thứ ba. Năm 1986, Ronald Reagan đã nửa đùa nửa thật nêu ra "thử thêm một lần nữa", theo một báo cáo của TIME vào thời điểm đó, báo cáo này nói thêm: "Reagan đã coi Tu chính án thứ 22 là hạn chế đòn bẩy của tổng thống và tin rằng nó nên bị bãi bỏ, có hiệu lực sau khi ông rời nhiệm sở. "Chỉ có dân chủ", ông nói, khi công dân bỏ phiếu cho một Tổng thống nhiều lần tùy thích. Một Tổng thống tương lai, tức là vậy."

Và Barack Obama cũng đã nói vào năm 2015 rằng ông tin mình sẽ thắng nếu có thể tranh cử nhiệm kỳ thứ ba, nhưng ông thừa nhận rằng ông không thể vì "luật là luật". Tuy nhiên, với những gì đã thể hiện, người ta có thể tin vào việc ông Trump không nói đùa cho vui.

“Không, không, tôi không đùa đâu. Tôi không đùa đâu,” ông nhấn mạnh với NBC khi được hỏi liệu việc ông liên tục nói về nhiệm kỳ thứ ba có phải là nghiêm túc không. “Tôi thích làm việc,” ông giải thích. “Nhưng còn quá sớm để nghĩ đến điều đó.”

ÔNG DONALD TRUMP ĐÃ NÓI GÌ?

Một trong những lần đầu tiên ông Trump đưa ra khái niệm kéo dài nhiệm kỳ tổng thống của mình sau nhiệm kỳ thứ hai là vào năm 2020, khi đang vận động tái tranh cử tại Reno, Nevada. "Chúng ta sẽ thắng ở Nevada và chúng ta sẽ thắng thêm bốn năm nữa tại Nhà Trắng", ông nói. "Và sau đó chúng ta sẽ đàm phán. Đúng không? Bởi vì chúng ta có lẽ - dựa trên cách chúng ta được đối xử - chúng ta có lẽ có quyền có thêm bốn năm nữa sau đó".

Tuy nhiên, trong một cuộc phỏng vấn với TIME vào tháng 4/2024, chính ông Trump đã bác bỏ ý tưởng thách thức Tu chính án thứ 22. "Tôi sẽ phục vụ một nhiệm kỳ, tôi sẽ làm tốt công việc của mình", ông nói . "Và sau đó tôi sẽ rời đi".

Nhưng trên đường đua một lần nữa vào tháng 5, tại cuộc họp thường niên của Hiệp hội Súng trường Quốc gia Hoa Kỳ (NRA), ông Trump lại nói: "Bạn biết đấy, Franklin Delano Roosevelt đã phục vụ gần 16 năm, ông ấy đã có bốn nhiệm kỳ. Tôi không biết, liệu chúng ta sẽ có ba nhiệm kỳ hay dừng lại ở con số hai nhiệm kỳ?"

Franklin D. Roosevelt là người đầu tiên, cũng là người cuối cùng giành chiến thắng nhiều hơn 2 cuộc bầu cử tổng thống liên tiếp và là Tổng thống nắm quyền lâu nhất trong lịch sử Hoa kỳ (1933-1945). Nhiệm kỳ thứ 4 ngắn ngủi chỉ vài tháng của ông là vì lý do sức khỏe.

“Tôi ngờ rằng tôi sẽ không tái tranh cử nữa,” Trump nói với các đồng nghiệp Cộng hòa tại Hạ viện vào tháng 11 năm ngoái, sau cuộc bầu cử của ông, trước khi đưa ra lời cảnh báo: “Trừ khi bạn nói, 'Ông ấy quá giỏi, chúng ta phải tìm cách khác thôi.'”

Trong một cuộc phỏng vấn khác với TIME, Tổng thống Trump có vẻ hơi buồn khi chiến dịch cuối cùng của ông dường như đã kết thúc. "Theo một cách nào đó thì thật đáng buồn. Điều đó sẽ không bao giờ xảy ra nữa", ông nói.

Nhưng vào ngày 25/1, sau lễ nhậm chức nhiệm kỳ thứ hai, ông Trump, tại một sự kiện ở Las Vegas, đã nói: "Sẽ là vinh dự lớn nhất trong cuộc đời tôi khi được phục vụ, không chỉ một mà là hai lần - hoặc ba lần hoặc bốn lần." Sau tiếng reo hò của những người ủng hộ, ông mỉm cười và nói, "đây sẽ là tiêu đề cho fake news" trước khi ông làm rõ, "không, sẽ là hai lần phục vụ."

Hai ngày sau, cũng vẫn là ông Trump, phát biểu trước các thành viên Đảng Cộng hòa tại Hạ viện ở Florida, đã nói: "Tôi đã quyên góp được rất nhiều tiền cho cuộc đua tiếp theo, mà tôi cho rằng mình không thể sử dụng cho bản thân, nhưng tôi không chắc chắn 100% vì tôi không biết, tôi nghĩ mình không được phép tái tranh cử. Tôi không chắc. Tôi có được phép tái tranh cử không, Mike?" Ông nhắc đến Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson, người có mặt trong khán phòng, trước khi nói, "Tốt hơn là tôi không nên lôi kéo anh vào cuộc tranh luận đó."

Tại Bữa sáng cầu nguyện quốc gia vào ngày 6/2, ông Trump một lần nữa nói : “Họ nói rằng tôi không thể ra tranh cử nữa. Đó là câu nói. 'Thưa ngài…' Sau đó, có người nói, 'Tôi không nghĩ là ngài có thể.' Ồ…”

Và tại buổi tiệc chào mừng Tháng Lịch sử Người da đen (Black History Month - BHM) tại Nhà Trắng vào ngày 20/2, ông Trump lại nói, "Tôi có nên tái tranh cử không? Các bạn hãy nói cho tôi biết. Tranh cãi của các bạn ngay ở đó", khi khán giả ủng hộ ông bắt đầu hô vang "Bốn năm nữa! Bốn năm nữa! Bốn năm nữa!"

TỔNG THỐNG TRUMP CÓ THỂ SỬA HIẾN PHÁP ĐỂ CÓ NHIỆM KỲ THỨ 3?

Tạp chí Politico gần đây đã phác thảo bốn cách mà ông Trump có thể "giành nhiệm kỳ thứ ba - bất chấp Tu chính án thứ 22", được tóm tắt như sau: Thay đổi Hiến pháp; Né tránh Hiến pháp; Phớt lờ Hiến pháp hoặc thách thức Hiến pháp.

Tổng chưởng lý của ông Trump, Pam Bondi, đã thừa nhận trong phiên điều trần xác nhận của bà rằng nhiệm kỳ thứ ba của Trump sẽ đòi hỏi phải thay đổi Hiến pháp. Và đồng minh của ông Trump, Dân biểu Andy Ogles bang Tennessee đã đưa ra một nghị quyết chung để cố gắng khởi động quá trình đó vào ngày 23/1. Nghị quyết này tìm cách sửa đổi Hiến pháp theo cách mà "không ai được bầu vào chức vụ Tổng thống quá ba lần, cũng như không được bầu vào bất kỳ nhiệm kỳ bổ sung nào sau khi đã được bầu vào hai nhiệm kỳ liên tiếp". (Những người chỉ trích cho rằng điều khoản sau được đưa vào để ngăn Obama lợi dụng một sửa đổi như vậy để tìm kiếm nhiệm kỳ thứ ba.)

Nhưng mặc dù đảng Cộng hòa nắm giữ đa số ở cả Hạ viện và Thượng viện, việc sửa đổi Hiến pháp có những khó khăn hơn nhiều so với việc thông qua dự luật thông thường. Nó đòi hỏi sự ủng hộ của hai phần ba từ cả hai viện và sau đó là sự phê chuẩn của ba phần tư các tiểu bang.

"Không có cách nào" một tu chính án như vậy có thể đáp ứng được những ngưỡng đó, theo học giả hiến pháp nổi tiếng và là hiệu trưởng trường Luật UC Berkeley Erwin Chemerinsky. Ngay cả khi bỏ qua sự phản đối chính trị, David Schultz, giáo sư khoa học chính trị và nghiên cứu pháp lý tại Đại học Hamline, nói với TIME: "Tất cả những điều này sẽ phải xảy ra trong khoảng thời gian tối đa là hai đến ba năm" để ông Trump có thể tiến hành chiến dịch tranh cử nhiệm kỳ thứ ba. "Chỉ riêng hậu cần và chính trị của việc này đã khiến điều đó trở nên gần như không thể - tôi muốn nói là như vậy".

Con đường thứ hai, theo Politico, là Tổng thống Trump sẽ “lợi dụng một lỗ hổng ít được chú ý” trong Hiến pháp: Tu chính án thứ 22 nói rằng một Tổng thống đã phục vụ hai nhiệm kỳ không thể được bầu vào nhiệm kỳ thứ ba, nhưng không nói rằng một Tổng thống như vậy không thể phục vụ nhiệm kỳ thứ ba. Một số người đã hiểu điều này có nghĩa là một người như ông Trump có thể lên làm tổng thống một lần nữa từ chức phó tổng thống.

Cố gắng làm như vậy có thể gặp phải vấn đề với Tu chính án thứ 12, trong đó nêu rằng "không ai không đủ điều kiện theo hiến pháp để giữ chức Tổng thống sẽ đủ điều kiện để giữ chức Phó Tổng thống". Bruce Peabody, giáo sư về chính phủ và chính trị tại Đại học Fairleigh Dickinson ở Madison, New Jersey, chia sẻ: "Bạn phải đọc ngôn ngữ đủ điều kiện đó theo cách sáng tạo mà tôi nghĩ là hơi khác so với văn bản hiến pháp. Bạn phải nói rằng, 'Thực ra, điều kiện đủ điều kiện có nghĩa là không ai không thể bầu vào chức Tổng thống thì có thể bầu vào chức Phó Tổng thống.' Có thể - nhưng tại sao lại không nói như vậy, đúng không?" Và thậm chí khi đó ông Trump vẫn phải được bổ nhiệm làm Phó Tổng thống, giống như Gerald Ford, trước khi lên nắm quyền Tổng thống. Nhưng Peabody không loại trừ khả năng ông Trump sẽ thử cách này: "Chúng ta đã thấy một số - nói một cách nhẹ nhàng - lập luận pháp lý bất thường từ Chính quyền Trump".

“Đó là một [phương pháp],” Tổng thống Trump nói với NBC khi được hỏi về khả năng sử dụng Phó Tổng thống JD Vance để đạt được nhiệm kỳ thứ ba. “Nhưng cũng có những phương pháp khác,” ông nói thêm mà không giải thích thêm. “Còn có những phương pháp khác nữa.”

ÔNG TRUMP SẼ LÀM GÌ?

Trừ khi có sửa đổi hiến pháp mới, nếu ông Trump cố gắng ra tranh cử hoặc phục vụ lần nữa, tòa án sẽ phải ra phán quyết ngăn chặn ông ta.

Tòa án Tối cao - với 6 trong số 9 thẩm phán được đảng Cộng hòa bổ nhiệm, bao gồm ba thẩm phán do Tổng thống Trump bổ nhiệm - có thể phán quyết có lợi cho ông, cho dù giải thích Tu chính án thứ 22, như một số người bảo thủ đã đề xuất, chỉ áp dụng cho các nhiệm kỳ liên tiếp; chấp nhận lỗ hổng về việc thăng chức phó tổng thống bằng cách bỏ qua những lo ngại về Tu chính án thứ 12; hoặc bằng cách khác.

Tòa án tối cao Hoa Kỳ (Supreme Court of the United States - SCOTUS) hay Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ, là tòa án cấp cao nhất trong hệ thống tư pháp liên bang của Hoa Kỳ. Tòa có thẩm quyền phúc thẩm cuối cùng đối với tất cả các vụ án của các tòa án liên bang Hoa Kỳ và đối với các vụ án của tòa án tiểu bang liên quan đến các vấn đề về luật hiến pháp hoặc luật liên bang của Hoa Kỳ.

Laurence Tribe, giáo sư danh dự về luật hiến pháp tại Đại học Harvard và là một trong những chuyên gia hàng đầu của đất nước về Hiến pháp, bác bỏ khả năng đó. "Tòa án cực kỳ ủng hộ ông Trump, nhưng không phải là ủng hộ bất chấp". "Tòa án này sẽ bỏ phiếu chín phiếu thuận không phiếu chống rằng Tu chính án thứ 22 là những gì nó nói và có nghĩa là những gì nó có ý định nói".

Trong khi đó, Michael Klarman, giáo sư lịch sử pháp lý tại Đại học Harvard, thận trọng hơn, xét đến cách Tòa án Tối cao ra phán quyết về quyền miễn trừ của tổng thống vào năm ngoái. "Những lập luận tồi có thể thắng tại Tòa án Tối cao khi có người muốn chúng thắng đủ tệ", ông nói.

Cũng có khả năng Tổng thống Trump có thể đơn giản từ chối rời nhiệm sở vào năm 2029, bất chấp Hiến pháp và tòa án. Vance đã đưa ra ý tưởng rằng nhánh hành pháp chỉ nên phớt lờ nhánh tư pháp - một khái niệm trái ngược với sự phân chia quyền lực cơ bản của nền cộng hòa. Và không phải ông Trump không cố bám víu vào quyền lực sau khi thua cuộc bầu cử năm 2020.

Peabody cho biết: “Chắc chắn có những kịch bản mà ông ấy thậm chí không cần phải áp dụng chiến lược lách luật này, và ông ấy chỉ cố gắng nắm giữ quyền lực”, “bởi vì đó là điều mà những người thích quyền lực đôi khi làm”.

Nhưng con đường đó có thể sẽ cần sự ủng hộ đáng kể của công chúng, điều mà các chuyên gia pháp lý như Klarman và Tribe cho rằng Trump, người sẽ 82 tuổi vào năm 2029, khó có thể duy trì được.

Vậy tại sao Tổng thống Trump lại nhắc đến điều đó nhiều như vậy? Tribe cho biết: "Việc trì hoãn khả năng nhiệm kỳ thứ ba là một mục tiêu sáng giá để đánh lạc hướng sự chú ý của công chúng".

Điều quan trọng hơn, theo Klarman, là những gì ông Trump sẽ làm trong bốn năm tới trước khi chúng ta đứng trước những vấn đề tương tự như nhiệm kỳ thứ 3 của ông Trump hay việc Elon Musk hoặc JD Vance sẽ trở thành Tổng thống vào năm 2029."

Theo Time

Thái Duy