Nghiên cứu khoa học: Làm sao để tránh lãng phí?

“Có những đề tài tiêu tốn hàng tỷ đồng nhưng vẫn chưa trả lời được câu hỏi ‘nghiên cứu ra để làm gì’. Kết quả là nghiên cứu bị bỏ lại, gây lãng phí cả công sức lẫn ngân sách”, ông cho biết.

Theo GS.TS Lê Quân, khởi nghiệp là nền tảng để đổi mới sáng tạo, và nó không nhất thiết phải khởi đầu từ những ý tưởng lớn lao. Ông cho rằng:

“Khởi nghiệp có thể bắt đầu từ những điều nhỏ nhất, nhưng đó chính là ‘tế bào’ để nhân rộng. Khi gặp môi trường và điều kiện phù hợp, nó sẽ tạo ra giá trị và tăng trưởng nhanh chóng.”

Theo GS.TS Lê Quân, khởi nghiệp có thể bắt đầu từ những điều nhỏ nhất nhưng nó là tế bào để nhân rộng. (Ảnh: Nguyên Lê)

Khi nói đến khởi nghiệp là nói đến giá trị gia tăng. Khởi nghiệp gắn với đổi mới sáng tạo, tri thức, khoa học công nghệ, vì chỉ có đổi mới, sáng tạo mới tạo ra giá trị gia tăng.

Theo GS.TS Lê Quân, một sản phẩm nghiên cứu chỉ thực sự có ý nghĩa khi nó được thị trường chấp nhận và thương mại hóa thành công.

“Làm ra được cái mới là sáng tạo. Nhưng sáng tạo ấy có thương mại hóa được không, có được thị trường chấp nhận để tạo ra chi phí hay lợi nhuận hay không, được người khác chấp nhận để có chi phí không, đấy chính là tư duy khởi nghiệp.”

Giám đốc ĐHQGHN nhấn mạnh rằng tư duy khởi nghiệp cần đặt hiệu quả lên hàng đầu. “Làm gì cũng cần hiệu quả, bởi chỉ như vậy mới có thể tồn tại,” ông nói.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều nhà khoa học vẫn loay hoay với các nghiên cứu kéo dài hàng chục năm, tạo ra những sản phẩm tốt nhưng lại không thể bán được.

"Họ nghiên cứu ra nhiều cái hay, cái tốt nhưng cái tốt ấy không bán được, điều đó rất khó khăn", GS.TS Lê Quân cho hay.

Theo GS.TS Lê Quân, đây là một thách thức lớn đối với việc ứng dụng nghiên cứu khoa học vào thực tiễn. Ông lấy ví dụ về việc sản xuất máy bay hoặc chiết xuất vitamin:

“Làm ra một chiếc máy cày, máy gặt hay máy bay không phải là điều quá khó trong thời đại ngày nay, nhưng đưa nó vào kinh doanh và cạnh tranh trên thị trường mới là bài toán hóc búa. Tương tự, một loại vitamin có thể được chiết xuất thành công, nhưng nếu không thể cạnh tranh với các sản phẩm cùng loại, nó cũng không thể tồn tại.”

GS.TS Lê Quân cho rằng không chỉ sản phẩm mà cả cách tiếp cận thị trường cũng là yếu tố vô cùng quan trọng. Nhà khoa học cần chọn hướng đi phù hợp, gần gũi hơn với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp và thị trường. Điều này đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa giới khoa học và các doanh nhân.

“Nhà khoa học không thể đứng ngoài cuộc. Họ cần tiếp xúc với doanh nghiệp để hiểu rõ thị trường cần gì, từ đó định hướng nghiên cứu cho phù hợp.”

ĐHQGHN đang triển khai nhiều chương trình hỗ trợ tài chính và pháp lý nhằm thúc đẩy các dự án khởi nghiệp sáng tạo. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng các chương trình này cần được sàng lọc kỹ lưỡng để đảm bảo hiệu quả.

GS.TS cho rằng nhà khoa học cần chọn hướng đi phù hợp, gần gũi hơn với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp và thị trường. (Ảnh: Nguyên Lê)

“Chúng tôi đã đầu tư rất nhiều nguồn lực vào các đề tài nghiên cứu ứng dụng, nhưng câu hỏi quan trọng nhất vẫn là: Sau khi nghiên cứu xong, ai sẽ thương mại hóa sản phẩm đó và thương mại hóa như thế nào?”

Ông cũng chia sẻ rằng năm vừa qua, không ít đề tài khoa học tiêu tốn hàng tỷ đồng nhưng vẫn không xác định được mục tiêu rõ ràng. Điều này dẫn đến sự lãng phí lớn về công sức và ngân sách.

“Các nhà khoa học chỉ mới nghiên cứu ra rồi để đấy, rất lãng phí cả về công sức và cả ngân sách. Do đó cần kết nối, bắt đầu từ việc đặt hàng của doanh nghiệp trước khi nghiên cứu. Nghiên cứu khoa học không thể chỉ dừng ở việc tạo ra sản phẩm, mà phải trả lời được câu hỏi: Nghiên cứu để làm gì, bán cho ai, và giá trị thực tiễn nằm ở đâu. ”

GS Lê Quân kỳ vọng Vườn ươm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo sẽ trở thành nơi hội tụ những con người dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới sáng tạo và sẵn sàng đối mặt với thất bại.

Vườn ươm này không chỉ dừng ở việc hỗ trợ tài chính, mà còn cần đóng vai trò kết nối, tư vấn để các ý tưởng khả thi có thể trở thành hiện thực. Đặc biệt, ông nhấn mạnh việc hợp tác với doanh nghiệp ngay từ đầu sẽ giúp nghiên cứu bám sát nhu cầu thực tế.

“Các dự án khởi nghiệp cần được sàng lọc và đầu tư một cách bài bản. Ngoài hỗ trợ tài chính, chúng tôi sẽ đồng hành cùng các nhà nghiên cứu trong các vấn đề pháp lý, tạo điều kiện để họ biến ý tưởng thành sản phẩm có giá trị.”

“Sáng tạo là bước khởi đầu, nhưng thương mại hóa mới là đích đến. Chúng ta không thể để những công trình nghiên cứu chỉ nằm trên giấy hay trong phòng thí nghiệm. Đổi mới sáng tạo phải gắn liền với thực tiễn, và câu hỏi ‘nghiên cứu ra để làm gì’ phải được trả lời từ ngày đầu tiên bắt tay vào thực hiện.”

Hiếu Nguyễn