Nghịch lý khi ông Trump ra lệnh xây dựng 'Vòm Sắt của nước Mỹ'

Kế hoạch “chiến tranh giữa các vì sao” đã trở lại, với một sắc lệnh hành pháp từ Tổng thống Trump. Nhà Trắng cho biết sắc lệnh này "để chỉ đạo việc xây dựng lá chắn phòng thủ tên lửa Vòm Sắt cho nước Mỹ", New York Times nhận định.

Sắc lệnh này, được ban hành vào đêm 27/1, không thực sự làm được điều đó. Nó giống một bộ hướng dẫn mơ hồ để đẩy nhanh các chương trình hiện tại hoặc tìm ra các cách tiếp cận mới để bảo vệ lục địa Mỹ thay vì một bản thiết kế để trang bị cho bầu trời hàng nghìn vũ khí chống tên lửa, cảm biến và thiết bị theo dõi.

Tuy nhiên, cách đó hai dãy nhà, vào cùng tối đó, Văn phòng Quản lý và Ngân sách đã ban hành một bảng tính dài 56 trang nêu chi tiết việc đình chỉ tài trợ cho hàng nghìn chương trình.

Chúng bao gồm hầu hết nỗ lực lớn của nước Mỹ nhằm giảm lượng nhiên liệu hạt nhân mà lực lượng khủng bố có thể chiếm giữ. Điều này nhằm bảo vệ chống lại các cuộc tấn công bằng vũ khí sinh học và quản lý các sáng kiến trên toàn cầu nhằm hạn chế sự phổ biến vũ khí hạt nhân.

Hai thông báo này dường như phản ánh sự mâu thuẫn chính quyền Trump trong những tuần đầu tiên. Ông Trump muốn đưa Lực lượng Không gian mà ông tạo ra lên tầm cao mới, ngay cả khi có nguy cơ xảy ra các cuộc chạy đua vũ trang mới. Nỗ lực đó đã diễn ra kể từ thời Ronald Reagan và mang lại những kết quả lẫn lộn.

Cần hệ thống hiện đại hơn "Vòm Sắt của Israel"

Tuy nhiên, chính quyền Trump muốn cắt nguồn tài trợ cho nhiều chương trình nhằm giảm khả năng xảy ra một cuộc tấn công vào Mỹ dưới nhiều hình thức. Đây là nỗ lực đóng cửa các chương trình mà họ tin rằng có thể là sản phẩm của “nhà nước ngầm”.

Một thẩm phán đã tạm dừng lệnh đóng băng chi tiêu của ông Trump hôm 28/1, nhưng ý định của tổng thống rất rõ ràng.

Mặc dù ông Trump gọi kế hoạch của mình là Vòm Sắt, nó hầu như không giống với hệ thống cùng tên của Israel. Hệ thống đó đã thành công phá hủy các tên lửa nhỏ di chuyển với tốc độ thấp hơn nhiều so với tốc độ chóng mặt của đầu đạn xuyên lục địa.

Trong khi đó, bất kỳ hệ thống nào có thể bảo vệ toàn bộ nước Mỹ sẽ phải đối phó với kho vũ khí hiện đại, mạnh mẽ và đang phát triển nhanh chóng của các quốc gia khác.

Tuy nhiên, những người đam mê phòng thủ tên lửa đã ăn mừng thông báo của ông Trump. Họ hy vọng nó sẽ khởi động lại các chương trình đã hoạt động trong một thời gian.

Thomas Karako, Giám đốc Dự án Phòng thủ Tên lửa tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), hôm 28/1 cho biết lệnh này sẽ đẩy nhanh việc phát triển cảm biến trên không gian để phát hiện tên lửa siêu thanh.

Hệ thống phòng thủ tên lửa Vòm Sắt của Israel. Ảnh: New York Times.

Phòng thủ tên lửa từ lâu đã là chủ đề yêu thích của ông Trump. Ông đã định hình rằng dự án này là bước tiếp theo cho Lực lượng Không gian, lực lượng mà ông đã thành lập trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình.

Tuy nhiên, một số chuyên gia lo ngại rằng điều này cũng có thể thúc đẩy một cuộc chạy đua vũ trang mới. Và sáng kiến mới của ông Trump không đề cập đến mối đe dọa của chủ nghĩa khủng bố hạt nhân và tống tiền bằng bom nguyên tử, có thể được đưa lậu vào Mỹ trên xe tải hoặc thuyền. Nhiều chuyên gia cho rằng mối đe dọa khủng bố lớn hơn nhiều so với việc kẻ thù bắn một hoặc một loạt tên lửa.

Vào năm 2001, sau các cuộc tấn công ngày 11/9, chính phủ liên bang đã vội vã tìm kiếm lời khuyên về cách đánh bại những kẻ khủng bố và bảo vệ người Mỹ tốt hơn khỏi các mối đe dọa của các cuộc tấn công bằng vi trùng, máy tính, hóa chất và hạt nhân.

"Việc kết hợp triển khai đồng thời một hệ thống phòng thủ tên lửa có hiệu quả đáng ngờ trước mọi mối đe dọa thực sự" trong khi "tạm dừng các chương trình hoạt động chống lại khủng bố hạt nhân hoặc sinh học, những kẻ tấn công mạng tinh vi hoặc những kẻ khác" là một "sự đánh đổi khủng khiếp", Ernest Moniz, Bộ trưởng Năng lượng dưới thời Tổng thống Barack Obama, cho biết. Ông Moniz hiện là người đứng đầu Sáng kiến Đe dọa Hạt nhân.

“Việc đặt tên là ‘Vòm Sắt’ gợi lên sự thành công của hệ thống phòng thủ tên lửa của Israel, nhưng điều đó gây hiểu lầm vì Israel phải chống lại các tên lửa tầm ngắn và lãnh thổ họ cần bảo vệ nhỏ”, ông Moniz, cựu giáo sư tại Viện Công nghệ Massachusetts với nhiều năm kinh nghiệm về vũ khí hạt nhân, chia sẻ.

Mục tiêu quan trọng nhất

Khi được hỏi về việc đình chỉ các chương trình phản hạt nhân trong cuộc họp báo đầu tiên tại Nhà Trắng, thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết “đây không phải là lệnh cấm”.

“Đây là lệnh tạm dừng và đóng băng để đảm bảo rằng tất cả số tiền chi ra từ Washington, D.C. đều phù hợp với chương trình nghị sự của tổng thống”, bà cho biết.

Những người chỉ trích sắc lệnh hành pháp này cho rằng đây là một danh sách hơn là một chương trình và bao gồm các hệ thống chưa bao giờ thành công.

Trong một cuộc phỏng vấn, Theodore A. Postol, giáo sư danh dự về khoa học và an ninh quốc gia tại MIT, đã gọi kế hoạch tên lửa của ông Trump là “một bản tóm tắt các hệ thống vũ khí có khiếm khuyết và đã được chứng minh là không khả thi”.

Một cuộc thử nghiệm ở California của một máy bay đánh chặn được gọi là SM-3 Block IIA. Ảnh: Cơ quan Phòng thủ Tên lửa.

Trong khi đó, Stephen I. Schwartz, cố vấn độc lập nghiên cứu chi phí cho các dự án quân sự, ước tính rằng trong nhiều thập kỷ, Mỹ đã chi hơn 400 tỷ USD cho các mục tiêu chống tên lửa. Ông Trump hiện cho biết việc chống tên lửa phục vụ “cho mục đích phòng thủ chung” của lục địa Mỹ và các đồng minh.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, ông Trump vào năm 2019 đã cam kết sẽ tái tạo nghệ thuật tạo ra các hệ thống phòng thủ đáng tin cậy có thể bắn hạ tên lửa của đối phương.

“Mục tiêu của chúng tôi rất đơn giản: Đảm bảo rằng chúng tôi có thể phát hiện và phá hủy bất kỳ tên lửa nào được phóng vào Mỹ ở bất kỳ đâu, bất kỳ lúc nào, từ bất kỳ nơi nào”, ông nói.

Chiến lược này “dựa trên một mục tiêu quan trọng nhất: Phát hiện và phá hủy mọi loại tấn công tên lửa nhằm vào bất kỳ mục tiêu nào của Mỹ, dù là trước hay sau khi phóng", ông cho biết thêm.

“Khi nói đến việc bảo vệ nước Mỹ, chúng tôi sẽ không mạo hiểm. Chúng tôi sẽ chỉ hành động. Không có gì thay thế được sức mạnh quân sự của Mỹ”, ông Trump tuyên bố.

Trên thực tế, ông Trump chỉ đưa ra các kế hoạch và bước đi tăng cường. Giải thích của Lầu Năm Góc về sáng kiến năm 2019 chủ yếu tập trung vào việc phá hủy một số lượng nhỏ tên lửa do các cường quốc trong khu vực phóng, thay vì các cuộc tấn công áp đảo từ các quốc gia mạnh về tên lửa.

Vài tuần sau khi ông Trump công bố kế hoạch của mình, Lầu Năm Góc cho biết họ đã thử nghiệm thành công một phương pháp mới để đánh chặn tên lửa nhắm vào các thành phố của Mỹ.

Điểm mới lạ của cuộc thử nghiệm là nó bắn hai tên lửa đánh chặn vào một đầu đạn giả đang bay tới. Ngược lại, các chuyên gia chống tên lửa cho biết Mỹ có thể phải đối phó với tên lửa thả hàng trăm đầu đạn cùng lúc.

Những người hoài nghi về khả năng chống tên lửa của Mỹ chỉ ra rằng những con số lớn và mối đe dọa lớn như vậy là những vấn đề không thể vượt qua đối với một hệ thống phòng thủ đáng tin cậy.

Vân Hải