Nghĩa tình ở 'đảo lửa, đảo say'

BẮC GIANG - Thuở học trò, những câu chuyện kể của cha anh về cuộc chiến đấu của nhân dân Cuba dưới sự lãnh đạo của Fidel và Che Guevara có sức cuốn hút đặc biệt với tôi. Hai ông trở thành thần tượng trong tôi từ khi nào không biết, vừa oai hùng, vừa huyền thoại, vừa lãng tử. Yêu đất nước Cuba xa xôi, tôi tìm đọc và say sưa với những vần thơ về “đảo lửa, đảo say” của nhà thơ Tố Hữu, về những áng văn “rực lửa” trong tập bút ký “Hiên ngang Cuba” của nhà báo Thép Mới. Qua trang sách, tôi thầm ước sẽ có ngày được đến quốc đảo Cuba anh hùng. Và dịp đó đã đến.

Đến Cuba như trở về nhà

Nhằm tăng cường hợp tác hữu nghị, những năm gần đây, Hội Nhà báo hai nước Việt Nam - Cuba thường xuyên tổ chức các đoàn thăm, chia sẻ kinh nghiệm, giúp đỡ lẫn nhau trong hoạt động báo chí. Theo đó, vừa qua đoàn công tác của Hội Nhà báo Việt Nam do Phó Chủ tịch Hội Trần Trọng Dũng làm Trưởng đoàn sang thăm, làm việc với Hội Nhà báo Cuba.

Trao đổi kinh nghiệm hoạt động với cán bộ, phóng viên Đài Phát thanh tỉnh Matazas.

Sau hơn 30 giờ bồng bềnh giữa biển mây, chuyến bay đưa chúng tôi đến Cuba khi đêm đã khuya. Bà Bolivia, Ủy viên T.Ư Đảng Cộng sản Cuba, Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Cuba ra tận sân bay đón đoàn. Lần đầu gặp mặt nhưng trước sự cởi mở, chân thành của các đồng nghiệp Cuba, giữa chúng tôi nhanh chóng xóa nhòa khoảng cách. Trong căn phòng nhỏ tại sân bay, bà Bolivia khẳng định lãnh tụ Hồ Chí Minh và Fidel đã có công xây nền, đắp móng cho mối quan hệ tốt đẹp, thủy chung giữa hai nước. Vì vậy những người làm báo hai nước có bổn phận làm cho mối quan hệ đó mãi mãi trường tồn. Đưa tay lên ngực trái, bà xúc động nói: “Tôi yêu các bạn! Việt Nam luôn trong trái tim tôi!”.

Được biết Cuba bị ảnh hưởng nặng nề do Mỹ cấm vận hơn 60 năm qua. Đoàn chúng tôi vừa vận động quyên góp, vừa bỏ tiền túi mua quà tặng các đồng nghiệp Cuba, chủ yếu là laptop, iPad, văn phòng phẩm cho các nhà báo và giày dép cho học sinh. Dù quỹ thời gian eo hẹp nhưng đoàn đã đến thăm, tặng quà, trao đổi kinh nghiệm hoạt động với nhiều cơ quan báo chí T.Ư, địa phương của Cuba. Đón nhận trang thiết bị do đoàn trao tặng, nhiều đồng nghiệp Cuba rưng rưng cảm động. Bà Giám đốc Đài Phát thanh tỉnh Matazas khoe với chúng tôi hồi học đại học rất thân thiết với các bạn sinh viên Việt Nam. Bà nói Cuba và Việt Nam là bạn tốt của nhau. Các bạn đến với chúng tôi hãy như trở về nhà của mình.

Thay cho lời tri ân của những người làm báo Việt Nam, hôm diễn ra hội thảo quốc tế với chủ đề “Báo chí trong kỷ nguyên số: Thực tiễn và kinh nghiệm Việt Nam - Cuba”, nhà báo Tạ Bích Loan, nguyên Trưởng Ban VTV3, Đài Truyền hình Việt Nam đã giới thiệu phóng sự về sự giúp đỡ của Cuba dành cho VTV ngay từ những ngày chuẩn bị phát sóng chương trình truyền hình đầu tiên. Qua phóng sự, mọi người được biết cuối những năm 60 thế kỷ trước, để chuẩn bị thành lập VTV, được sự giúp đỡ của Chính phủ Cuba, nhiều sinh viên Việt Nam đã sang Cuba học kỹ thuật nghiệp vụ truyền hình. Cùng với giúp đào tạo lớp cán bộ đầu tiên, dẫu còn khó khăn nhưng Cuba đã tặng nhiều máy móc thiết bị, nhờ đó VTV đã có thể phát sóng đầu tiên vào tháng 9/1970.

Thời gian thấm thoắt thoi đưa, khi đoàn chúng tôi về nước cũng là lúc cơn bão số 3 đổ bộ vào miền Bắc. Trên đường về, thi thoảng chúng tôi lại nhận được tin nhắn, điện thoại hỏi thăm sức khỏe và sự sẻ chia trước thiệt hại do mưa bão gây ra của các bạn Cuba. Đặc biệt, đoàn chúng tôi ai cũng xúc động khi nhận được thư thăm hỏi, bày tỏ sự sẵn sàng giúp đỡ khắc phục hậu quả mưa bão từ Chủ tịch Hội Nhà báo Cuba. Toàn văn bức thư như sau:

Havana, ngày 8/9/2024, “Năm 66 của Cách mạng”

Kính gửi: Hội Nhà báo Việt Nam

Xin gửi đến các bạn lời chào trân trọng và chúng tôi hy vọng rằng các đồng nghiệp của chúng tôi tại Hội Nhà báo Việt Nam không bị ảnh hưởng bởi cơn bão vừa qua. Thông qua bức thư này, tôi muốn bày tỏ tình đoàn kết của chúng tôi tới các đồng nghiệp Việt Nam trong thời điểm khó khăn này, đặc biệt là tới các đồng chí Lê Quốc Minh và Trần Trọng Dũng, Chủ tịch và Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam.

Chúng tôi vô cùng lo lắng khi đoàn gồm 12 thành viên của Hội Nhà báo Việt Nam mà chúng tôi vừa chia tay tại Cuba, lại phải bay về Việt Nam trong hoàn cảnh phức tạp và đau thương như vậy. Chúng tôi chân thành hy vọng rằng gia đình và đồng nghiệp của các bạn không gặp bất kỳ ảnh hưởng nào nghiêm trọng trong cơn bão này. Chúng tôi cũng xin gửi lời chia buồn tới các nạn nhân của cơn bão.

Tại Cuba, chúng tôi luôn sẵn sàng đáp ứng bất cứ đề nghị giúp đỡ nào của các bạn vào thời điểm khó khăn này. Chúng tôi sẽ không bao giờ quên khoảng thời gian tràn đầy tình hữu nghị vừa qua với các bạn trên đất nước Cuba, và chúng tôi cũng sẽ không bao giờ quên những cử chỉ đoàn kết và hào phóng của các bạn với các nhà báo, các phương tiện truyền thông và nhân dân Cuba.

Trân trọng!

Ricardo A. Ronquillo Bello, Chủ tịch Hội Nhà báo Cuba.

Có lẽ tự bức thư đã nói lên nghĩa tình sâu nặng, hào hiệp của các nhà báo Cuba dành cho các đồng nghiệp Việt Nam.

Mãi là bạn tốt

Theo kế hoạch, đoàn chúng tôi đến đặt hoa trước Tượng đài Bác Hồ ở Thủ đô Havana vào một chiều thu nắng đẹp. Đoàn Hội Nhà báo Cuba và các phóng viên báo chí đã có mặt từ trước. Từ xa, Tượng đài Bác nổi bật trong công viên rợp cây xanh. Mai Phương, phóng viên Thông tấn xã Việt Nam thường trú tại Cuba nói nhỏ với tôi: “Vừa có một nhóm người dân, chắc họ sinh sống gần đây tự nguyện đến quét dọn khu vực tượng đài. Họ làm việc khẩn trương, trách nhiệm nên chẳng mấy chốc lá khô đã được thu gom hết. Đoàn Hội Nhà báo Việt Nam đến cũng là lúc khu vực tượng đài sạch sẽ, phong quang”.

Đoàn Hội Nhà báo Việt Nam và Cuba dâng hoa tại Tượng đài Bác Hồ ở Thủ đô Havana.

Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Trần Trọng Dũng và Chủ tịch Hội Nhà báo Cuba Ricardo dẫn đầu đoàn thành kính dâng hoa lên trước Tượng đài Bác. Trong không khí trang nghiêm, xúc động, Chủ tịch Ricardo giới thiệu vắn tắt quá trình xây dựng tượng đài. Đầu năm 2002, Hội Hữu nghị Cuba - Việt Nam đề xuất và được lãnh đạo hai nước nhất trí dựng Tượng đài Bác Hồ ở Thủ đô Havana. Công trình đặt tại Công viên Hòa Bình rộng 5.600 m2, sau khi hoàn thành còn có tên là Công viên Hồ Chí Minh. Nền của tượng đài làm bằng đá cẩm thạch màu đỏ rộng 54 m2 tượng trưng cho 54 dân tộc anh em của Việt Nam, ở giữa là sao vàng năm cánh - đó là Quốc kỳ Việt Nam. Chính giữa ngôi sao là trụ đá cẩm thạch trắng làm bệ đặt tượng Bác bằng đồng do các nghệ nhân Việt Nam đúc gửi sang. Ngoài dòng chữ “Ho Chi Minh- 19 de mayo de 1890 - 2 de septembre de 1969” (Hồ Chí Minh - 19/5/1890 - 2/9/1969) tượng đài không trang trí bất cứ hoa văn, họa tiết nào nhằm tượng trưng cho cuộc đời giản dị, thanh cao của Bác.

Ngoài Tượng đài Bác Hồ, ở Cuba còn có Tượng đài anh hùng Nguyễn Văn Trỗi và nhiều trường học mang tên Việt Nam như Võ Thị Thắng, Nguyễn Văn Trỗi, Bến Tre, Đồng Khởi… Đến thăm, tặng quà cho thầy cô giáo và học sinh Trường Tiểu học Võ Thị Thắng, chúng tôi thấy nhiều học sinh nữ mặc áo dài màu đỏ sao vàng. Chủ một quán ăn ở khu phố cổ vốn có nhiều năm công tác ở Đại sứ quán Cuba tại Hà Nội cũng bày tỏ tình yêu với dải đất hình chữ S qua việc thường xuyên mặc áo màu Quốc kỳ Việt Nam. Đặc biệt, biết tin đoàn nhà báo Việt Nam sang thăm, nghệ sĩ nhiếp ảnh Alex Castro - con trai lãnh tụ Fidel dù đang bị cảm cúm vẫn đến gặp gỡ, tặng quà lưu niệm cho mỗi thành viên trong đoàn một bức ảnh Fidel do ông chụp.

Thời gian thăm và làm việc không nhiều nhưng chúng tôi luôn được đón nhận tình cảm chân thành, hào hiệp từ các bạn Cuba. Đó có thể là cán bộ cấp cao, đồng chí, đồng nghiệp báo chí hay người dân bình thường, khi biết chúng tôi từ Việt Nam đến họ đều có cử chỉ thân thiện. Có thể là những lời hỏi thăm ân cần khi tiếp xúc hoặc thoáng gặp trên phố là những nụ cười kèm theo câu hỏi: Có phải bạn là người Việt Nam không? Đúng rồi, chúng tôi người Việt Nam. Ồ…! Các bạn luôn là bạn tốt của chúng tôi!

Thiết nghĩ những lời nói đó đã đủ minh chứng cho chiều sâu của mối quan hệ hữu nghị đặc biệt giữa nhân dân hai nước Việt Nam - Cuba!.

Trịnh Văn Ánh