Nghị quyết số 57: 'Khoán 10' về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia

Định hướng mang tầm nhìn toàn cầu

Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng gần 95 năm qua, Đảng ta luôn quan tâm đến sự phát triển của khoa học công nghệ, coi khoa học công nghệ là động lực, là nền tảng để thúc đẩy đất nước phát triển. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Khoa học phải tự sản xuất mà ra và phải trở lại phục vụ sản xuất, phục vụ quần chúng, nhằm nâng cao năng suất lao động và không ngừng cải thiện đời sống của nhân dân, bảo đảm cho chủ nghĩa xã hội thắng lợi...”.

PGS, TS Trần Quang Diệu, Giám đốc Trung tâm Ứng dụng công nghệ thông tin, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, cho rằng vai trò của khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số đã được khẳng định với khoa học công nghệ là nền tảng, đổi mới sáng tạo là động lực, chuyển đổi số là đột phá, là các yếu tố quyết định để phát triển quốc gia.Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị là chủ trương quan trọng, chỉ rõ phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là đột phá qua trọng hàng đầu, là động lực chính để phát triển nhanh lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện quan hệ sản xuất, đổi mới phương thức quản trị quốc gia, phát triển kinh tế - xã hội, ngăn ngừa nguy cơ tụt hậu, đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh trong kỷ nguyên mới. Đồng thời xác định vai trò của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực then chốt để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao năng suất lao động và cải thiện năng lực cạnh tranh quốc gia.

“Tầm nhìn này phù hợp với xu hướng toàn cầu, khi các quốc gia tiên tiến đều coi đây là yếu tố quyết định để vượt qua thách thức và đạt được sự phát triển bền vững. Nghị quyết 57 khẳng định quyết tâm, sự đồng lòng, đồng tình, đồng hành của toàn Đảng, toàn dân, toàn hệ thống chính trị, là điểm tựa để Việt Nam đạt mục tiêu như Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đã khẳng định”, PGS, TS Trần Quang Diệu nhấn mạnh.

Chuyển đổi số là xu thế tất yếu. (Ảnh: baochinhphu.vn)

Với mục tiêu đến năm 2030, tầm nhìn 2045, Việt Nam trở thành quốc gia có tiềm lực, trình độ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đạt mức tiên tiến ở nhiều lĩnh vực quan trọng, thuộc nhóm dẫn đầu nhóm các nước có thu nhập trung bình cao; trình độ, năng lực công nghệ, đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp đạt mức trên trung bình của thế giới; một số lĩnh vực khoa học, công nghệ đạt trình độ quốc tế, với các chỉ tiêu kinh tế, xã hội như đóng góp của năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng kinh tế trên 55%; quy mô kinh tế số đạt tối thiểu 30% GDP; hạ tầng công nghệ số tiên tiến, hiện đại; quản lý nhà nước từ Trung ương đến địa phương trên môi trường số; Việt Nam trở thành nước phát triển, có thu nhập cao… Đây là những chỉ tiêu rất lớn, với nhiều thách thức cho toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta.

Khát vọng về một Việt Nam thịnh vượng, hùng cường, hiện đại, sớm gia nhập các nước phát triển có thu nhập cao đã và đang trở thành quyết tâm cháy bỏng của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta. Để hiện thực hóa khát vọng này, Việt Nam không có con đường nào khác là dồn toàn lực cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Đây là xu thế tất yếu, mang tính thời đại để Việt Nam bứt phá, chuyển mình, vượt qua khó khăn, thách thức, nắm bắt thời cơ, xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, văn mình, vững mạnh, hiện đại.

Những giải pháp tổng hòa giữa các yếu tố nền tảng và đột phá

Cũng theo PGS, TS Trần Quang Diệu, với quan điểm và cách tiếp cận mới, Nghị quyết đã đưa ra 7 nhóm nhiệm vụ và giải pháp của Nghị quyết 57 đưa ra là sự tổng hòa giữa các yếu tố nền tảng và các yếu tố đột phá; đây là tư tưởng đột phá về đổi mới tư duy, xác định quyết tâm chính trị mạnh mẽ, quyết liệt; định hướng chiến lược rõ ràng, đặt khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo vào vị trí trung tâm của quá trình phát triển đất nước.

Bên cạnh đó, Nghị quyết cũng xác định các cam kết về cơ chế, chính sách ưu tiên như: Tăng cường đầu tư, cải cách thủ tục hành chính, hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo và thúc đẩy hợp tác giữa các viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp giúp tạo môi trường thuận lợi, thực tiễn hơn cho việc ứng dụng các kết quả nghiên cứu. Đặc biệt, việc chấp nhận rủi ro và đầu tư mạo hiểm trong nghiên cứu khoa học sẽ cho phép các nhà khoa học mạnh dạn khai phá những ý tưởng và hướng đi mới.

PGS, TS Trần Quang Diệu, Giám đốc Trung tâm Ứng dụng công nghệ thông tin, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh

PGS.TS Trần Quang Diệu cho rằng, để hiện thực hóa các mục tiêu đã nêu, chúng ta cần lưu ý một số nội dung: Hướng các hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số vào các vấn đề thực tiễn của đất nước, bám sát chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trên cơ sở lý luận là nền tảng, thực tiễn là kiểm chứng. Tập trung vào các lĩnh vực mang lại hiệu quả cao cho nền kinh tế như công nghệ sinh học, công nghệ thông minh nhân tạo, biến đổi khí hậu, công nghệ sinh học, nông nghiệp công nghệ cao, kinh tế xanh, tín chỉ carbon, an ninh quốc phòng, doanh nghiệp công nghệ cao… nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững. Thực hiện cải cách hành chính toàn diện, ứng dụng công nghệ tiên tiến nhằm xây dựng nền hành chính công vụ “tinh – gọn – mạnh – hiệu năng – hiệu lực – hiệu quả”, có cơ chế, chính sách thông thoáng, rộng mở trên cơ sở sớm xây dựng và đưa vào vận hành hiệu quả quốc gia số. Đổi mới toàn diện công tác nghiên cứu khoa học, trong đó khoa học lý luận chính trị cần đi đôi, song hành, đồng bộ với khoa học công nghệ, trong đó khoa học lý luận chính trị là trọng tâm, khoa học công nghệ là then chốt. Đổi mới toàn diện, mạnh mẽ giáo dục, đào tạo để thúc đẩy tính chủ động, sáng tạo, không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, khát vọng của từng cá nhân và toàn xã hội đóng góp cho sự nghiệp phát triển đất nước giàu mạnh, hùng cường, ấm no, hạnh phúc.

Cùng với đó, việc xây dựng và kết nối mạng lưới chuyên gia, nhà khoa học quốc tế về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, khoa học cơ bản, kỹ thuật then chốt, công nghệ chiến lược…; có cơ chế đặc thù thu hút, đãi ngộ nhân tài, đầu tư mạo hiểm trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Thực tiễn các nước chứng minh, muốn trở thành quốc gia phát triển thì khoa học, công nghệ luôn là thành tố có vai trò quan trọng, quyết định. Theo Nghị quyết, ngoài nội dung liên quan đến phát huy nguồn lực nội sinh thì các cơ chế đặc thù như đầu tư mạo hiểm; thu hút nhân tài, tiếp cận công nghệ nước ngoài thông qua chuyển giao, đặc biệt là công nghệ lõi, công nghệ thông tin, chuyển đổi số; chính sách về đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao; có hỗ trợ đặc biệt cho các nhà khoa học đầu ngành như nhập quốc tịch, sở hữu nhà, thu nhập cao … là các quan điểm đúng đắn, mang tính đột phá, chiến lược của Đảng ta.

“Trên cơ sở các chính sách đặc thù, chúng ta có thể tiếp cận và làm chủ công nghệ, đặc biệt công nghệ mới, hiện đại, hội nhập quốc tế, hòa chung với xu thế phát triển toàn cầu, thúc đẩy các mục tiêu quốc gia sớm trở thành hiện thực”, PGS, TS Trần Quang Diệu nhận định.

VĂN DUYÊN