Nghị quyết 71-NQ/TƯ: Bước ngoặt lịch sử của giáo dục Việt Nam

Khẳng định vai trò quyết định của giáo dục

Quan điểm chỉ đạo xuyên suốt của Bộ Chính trị được nêu tại Nghị quyết số 71-NQ/TW (Nghị quyết 71), đó là, giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, quyết định tương lai dân tộc. Phát triển giáo dục và đào tạo là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Toàn xã hội có trách nhiệm chăm lo, tham gia đóng góp nguồn lực và giám sát phát triển giáo dục.

Nghị quyết số 71NQ/TW được đánh giá là một trong những văn kiện đột phá nhất từ trước đến nay trong lĩnh vực giáo dục. Ảnh: Phạm Hùng

Phát huy truyền thống hiếu học của dân tộc, xây dựng xã hội học tập; phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong giáo dục, đào tạo. Thực hiện phương châm "thầy ra thầy, trò ra trò" trên các mặt đạo đức, nhân cách, tri thức. Giáo dục công lập là trụ cột, giáo dục ngoài công lập là thành phần quan trọng cấu thành hệ thống giáo dục quốc dân; xây dựng nền giáo dục mở, liên thông, bảo đảm cơ hội học tập công bằng, bình đẳng cho mọi người, đáp ứng nhu cầu xã hội, thúc đẩy học tập suốt đời…

Đánh giá về ý nghĩa của Nghị quyết 71, Ủy viên Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga khẳng định: Nghị quyết 71 là một dấu mốc đặc biệt quan trọng, thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng đối với sự nghiệp giáo dục và đào tạo. Ý nghĩa lớn nhất của Nghị quyết 71 là khẳng định vai trò quyết định của giáo dục trong việc hình thành nguồn nhân lực chất lượng cao, tạo nền tảng tri thức, kỹ năng và phẩm chất để Việt Nam hiện thực hóa khát vọng phát triển, sánh vai cùng các cường quốc năm châu. Nghị quyết 71 cũng chỉ ra những hạn chế cơ bản của giáo dục Việt Nam và đưa ra những giải pháp căn cơ để tháo gỡ như: thực hiện đồng bộ chủ trương miễn học phí, dạy học 2 buổi/ngày; ưu tiên đầu tư trường nội trú, bán trú cho vùng biên giới, vùng khó khăn; đổi mới căn bản chương trình, sách giáo khoa, bảo đảm tính hiện đại, khoa học và phù hợp thực tiễn. Đây là những quyết sách mạnh mẽ, kịp thời, nhằm mở thông điểm nghẽn và tạo điều kiện để giáo dục bứt phá.

Còn TS Lê Đức Thuận, chuyên gia giáo dục nhận định, Nghị quyết 71 là một văn kiện mang tính đột phá, toàn diện và chiến lược, thể hiện quyết tâm chính trị rất cao của Đảng trong việc đưa giáo dục và đào tạo thực sự trở thành động lực then chốt cho sự phát triển bứt phá của đất nước. Các quyết sách đưa ra có tầm nhìn xa và mục tiêu rất cụ thể, định lượng hóa được con đường phát triển của giáo dục Việt Nam đến năm 2030, 2035 và tầm nhìn 2045. Các giải pháp được đưa ra cũng mang tính hệ thống và đồng bộ, có cách tiếp cận tổng thể để giải quyết gốc rễ của vấn đề. Nghị quyết có tư duy giáo dục hiện đại, nhân văn, coi trọng sự phát triển toàn diện con người khi đưa ra quan điểm đặt người học là trung tâm, nhà giáo là động lực quyết định và sự nhấn mạnh vào việc phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội.

Với TS Phạm Văn Giềng, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2, Nghị quyết 71 có điểm mới nổi bật so với Nghị quyết số 29/NQ-TW và Kết luận số 91/KL-TW, đó là chuyển từ “đổi mới căn bản, toàn diện” sang “đột phá chiến lược”, thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ, gắn trực tiếp với mục tiêu Việt Nam trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045. “Đột phá về quan điểm trong Nghị quyết 71 chính là sự thay đổi cách nhìn chiến lược: giáo dục không chỉ cung cấp kiến thức mà còn kiến tạo tương lai; không chỉ dừng ở mục tiêu công bằng, phổ cập mà còn nuôi dưỡng tinh hoa; không chỉ cải thiện trong phạm vi nội bộ mà còn mở rộng ra không gian phát triển toàn diện, hội nhập và bền vững” - TS Phạm Văn Giềng nhận định.

Đáng chú ý, Nghị quyết 71 góp phần giúp tháo gỡ nút thắt về chế độ đãi ngộ cho nhà giáo khi có chính sách ưu đãi đặc thù, vượt trội cho đội ngũ nhà giáo; nâng phụ cấp ưu đãi nghề đối với cơ sở giáo dục mầm non và phổ thông lên tối thiểu 70% cho giáo viên, tối thiểu 30% cho nhân viên, 100% cho giáo viên ở khu vực đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Về nội dung này, Phó Hiệu trưởng Trường Mầm non An Khánh B (xã An Khánh, Hà Nội) Nguyễn Thị Tuyền cho biết, Nghị quyết 71 đã thổi luồng sinh khí mới cho giáo dục, đặc biệt là giáo dục mầm non. "Sắp tới được Nhà nước tăng phụ cấp lên tối thiểu 30% sẽ là nguồn động viên rất lớn cho anh chị em thêm động lực theo nghề” - nhà giáo Nguyễn Thị Tuyền bày tỏ.

Phải có một cuộc cách mạng thực sự trong tư duy

Nghị quyết số 71/NQ-TW được đánh giá là một trong những văn kiện đột phá nhất từ trước đến nay trong lĩnh vực giáo dục, mở đường cho Việt Nam tiến vào nhóm quốc gia phát triển. Để Nghị quyết đi vào cuộc sống và tạo ra kết quả thực chất, TS Lê Đức Thuận cho rằng, cần hội tụ cả điều kiện cần và đủ. Trong đó, điều kiện cần là sự nhất quán và quyết liệt trong tổ chức thực hiện. Nghị quyết đã phân công nhiệm vụ rất rõ cho từng cơ quan, từ Đảng ủy Quốc hội, Chính phủ đến các cấp ủy địa phương. Các tư tưởng, chủ trương của Nghị quyết phải được nhanh chóng chuyển thành các luật, nghị định, thông tư cụ thể. Đảng ủy Quốc hội và Chính phủ cần phối hợp chặt chẽ để thể chế hóa thành nghị quyết đặc thù, sửa đổi Luật Giáo dục, Luật Giáo dục Đại học và các văn bản liên quan để tạo hành lang pháp lý thông suốt cho việc đổi mới.

Điều kiện đủ là thay đổi tư duy ở mọi cấp. Đây là yếu tố quyết định sự thành bại. Nghị quyết nhấn mạnh đột phá phải "bắt đầu từ đổi mới tư duy, nhận thức". Phải có một cuộc cách mạng thực sự trong tư duy của các nhà quản lý, từ bỏ cách làm hành chính, sang tư duy phục vụ, kiến tạo.

TS Lê Đức Thuận nhấn mạnh, giáo dục là “sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân”, vì vậy, để Nghị quyết thành công, cần có sự thấu hiểu, đồng thuận và tham gia tích cực từ phụ huynh, học sinh, các DN và toàn xã hội. Truyền thông cần làm tốt vai trò của mình để lan tỏa tinh thần đổi mới của Nghị quyết, tạo thành một phong trào thi đua học tập, xây dựng xã hội học tập trên cả nước.

TS. Phạm Văn Giềng nêu quan điểm, cần thể chế hóa nhanh chóng các chính sách về đãi ngộ, tài chính, tự chủ, tránh khoảng cách giữa văn bản và thực tiễn; xây dựng cơ chế giám sát hiệu quả, bảo đảm tính công bằng và minh bạch trong thực thi; tạo hệ sinh thái giáo dục lành mạnh, kết nối nhà trường - DN - xã hội, đồng thời đầu tư thực chất cho các trường sư phạm để thu hút nhân lực giỏi. Ngoài ra, thành công của Nghị quyết phụ thuộc vào sự đồng lòng của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, trong đó đội ngũ nhà giáo tiếp tục giữ vai trò tiên phong, quyết định để giáo dục trở thành động lực then chốt cho sự phát triển và trường tồn của dân tộc.

Theo Ủy viên Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga, để hiện thực hóa Nghị quyết 71 cần 3 có kế hoạch, gồm: huy động và phân bổ nguồn lực tài chính hợp lý, bảo đảm hiệu quả và tránh dàn trải; nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, cải thiện chính sách tiền lương, đãi ngộ để nhà giáo yên tâm công tác và cống hiến và tăng cường sự giám sát, phản biện xã hội, bảo đảm mọi chủ trương, chính sách được thực hiện minh bạch, đồng bộ, có hiệu quả thực chất.

Có thể khẳng định, Nghị quyết 71 là văn kiện mang tính bước ngoặt, thể hiện quyết tâm chính trị rất cao của Đảng ta trong việc đặt giáo dục và đào tạo vào vị trí trung tâm của chiến lược phát triển quốc gia. Điều này nhất quán xuyên suốt với quan điểm của nước ta từ nghìn đời: "giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu".

Điệp Quyên