Nghị quyết 57: Để có nhân lực chất lượng cao, trường đại học không chỉ là 'tháp ngà'

Chú trọng bảo đảm nguồn nhân lực trình độ cao cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là một trong những nội dung được Nghị quyết 57 đưa ra.

Trong buổi tọa đàm Đào tạo nhân lực chất lượng cao: Xung lực từ nghị quyết 57 do báo Đại biểu Nhân dân tổ chức sáng ngày 15/3, các nhà quản lý, nhà giáo dục và doanh nghiệp đã cùng nhau đưa ra những giải pháp để nội dung cối lõi này đi vào thực tế trong thời gian tới.

Tọa đàm có sự góp mặt của đại diện các nhà quản lý, doanh nghiệp và các cơ sở giáo dục đại học. Ảnh: Nguyễn Thảo

Tỷ lệ sinh viên học STEM vẫn còn ‘khiêm tốn’

Theo ông Nguyễn Anh Dũng, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo, năm 2024, cả nước có hơn 180.000 sinh viên theo học các ngành liên quan STEM - là những ngành then chốt trong phát triển nhân lực khoa học và công nghệ.

Nếu tính bình quân trong vòng 4 năm qua, quy mô tuyển sinh các ngành STEM tăng bình quân 17%/năm, cao hơn so với tỷ lệ tăng của tuyển sinh chung là 5,6% của cả nước. Nếu so với năm 2023, quy mô đào tạo STEM năm 2024 tăng gần 11%.

Tuy nhiên, khi đặt vào bối cảnh chung của thế giới và các nước trong khu vực, con số này vẫn còn khá “khiêm tốn” và có khoảng cách với các nước. Cụ thể, với Singapore, tỷ lệ sinh viên học các ngành STEM đang là 46%, Hàn Quốc khoảng 35%, Phần Lan 36% và Đức 40%...

Ông Dũng khẳng định, hệ thống giáo dục đại học Việt Nam xác định việc đẩy mạnh đào tạo STEM là trách nhiệm, là sứ mệnh, là cơ hội để góp phần thực hiện thành công Nghị quyết 57. Đặc biệt, các cơ sở giáo dục đại học cần phải thu hút được nhiều người giỏi học các ngành STEM trong thời gian tới.

Đại diện các trường đại học tham dự tọa đàm đều đồng ý rằng các trường cần phải thay đổi phương pháp giảng dạy một cách căn bản và triệt để.

Bày tỏ tâm đắc với câu nói của Tổng Bí thư trong dịp kỷ niệm Ngày Nhà giáo Việt Nam năm ngoái: “Mỗi thầy giáo bây giờ phải là một nhà khoa học”, PGS.TS Đặng Hoài Bắc, Giám đốc Học viện Công nghệ Bưu chính viễn thông cho rằng đây là điểm cốt lõi của các trường đại học.

Chúng ta cần giảng dạy cho các em một cách căn bản về việc hấp thụ, chuyển giao và ứng dụng công nghệ. Từ đó, chúng ta mới có thể đào tạo ra một thế hệ có khả năng làm chủ và sáng tạo công nghệ.

Vai trò của các thầy cô giáo hiện nay trong trường đại học cần có sự thay đổi. Các thầy cô giáo phải là những người có hơi thở cuộc sống, vừa cập nhật kiến thức, vừa trải nghiệm môi trường thực tế.

"Do vậy, các trường đại học phải có sự gắn kết giữa đào tạo, nghiên cứu khoa học và sản xuất kinh doanh. Ba yếu tố này không thể tách rời nhau”, PGS.TS Đặng Hoài Bắc khẳng định.

Theo ông Bắc, ngoài các chỉ số đánh giá giảng viên như hiện nay như trình độ, ngoại ngữ, số lượng các bài báo khoa học nên đề xuất thêm một chỉ số, đó là giải pháp công nghệ, ứng dụng công nghệ học tập.

Mô hình 3 ‘nhà’ của trường đại học

Bàn về vấn đề này, ông Nguyễn Phú Khánh – Phó hiệu trưởng Trường ĐH Phenikaa chia sẻ, hiện nay trường này đang áp dụng mô hình 3 “nhà” trong môi trường đào tạo: Nhà giáo dục – nhà nghiên cứu – nhà kinh doanh (các nhà máy, các bệnh viện).

“Tại Phenikaa, chúng tôi cũng đang có 6 nhà khởi nghiệp với sự tham gia của cả 3 ‘nhà’ trên. Những mô hình này tạo ra trải nghiệm phong phú cho sinh viên và cả các nhà nghiên cứu”, ông Khánh nói.

Vị hiệu trưởng trường đại học tư thục này cũng cho biết, hiện tại trường đang chia đội ngũ nhân sự của mình thành các nhóm: Các thầy cô chỉ muốn giảng dạy, các thầy cô chỉ muốn nghiên cứu và các thầy cô sẵn sàng tham gia cả hai hoạt động.

TS Lê Trường Tùng – Chủ tịch Hội đồng quản trị Trường ĐH FPT cho rằng, nếu không giải quyết được bài toán nhân lực chất lượng cao thì rất khó đảm bảo thành công mục tiêu mà Nghị quyết 57 đặt ra

TS Lê Trường Tùng – Chủ tịch Hội đồng quản trị Trường ĐH FPT nhận định, Nghị quyết 57 là một cột mốc lịch sử ảnh hưởng đến tất cả các thể chế kinh tế xã hội, trong đó có liên quan đến giáo dục đại học.

“Tôi nghĩ rằng, nếu không giải quyết được bài toán nhân lực chất lượng cao thì rất khó đảm bảo thành công trong việc thực thi mục tiêu do Nghị quyết 57 đặt ra. Nhân lực là yếu tố rất quan trọng và không đơn thuần hôm nay chúng ta nói, ngày mai chúng ta có nhân lực. Đây là một thách thức rất lớn”, ông Tùng chia sẻ.

Theo ông, với nhiệm vụ đặt ra của Nghị quyết 57, giáo dục đại học không chỉ đơn thuần là “tháp ngà” nữa. Trường ĐH FPT sẽ thành lập một viện nghiên cứu tập trung vào trí tuệ nhân tạo, Quantum (điện toán lượng tử) và an ninh thông tin.

"Chúng tôi dự kiến sẽ bố trí viện này ở trong tập đoàn chứ không phải ở trường. Bởi vì các nhà nghiên cứu cần gắn kết, đặt vào tập đoàn thì sẽ thu hút nhân lực, trong đó có nhân lực chất lượng cao, trình độ cao từ các nước khác về thuận lợi hơn là trong trường đại học”, ông Tùng nói.

Về câu chuyện thay đổi cách dạy và học trong trường đại học, ông Tùng cho rằng, đó là điều tất yếu với sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo. Cụ thể, với sự ra đời của Chat GPT cách đây hơn 2 năm, theo thống kê có đến 20% mục đích sử dụng là để phục vụ cho việc hoàn thành các bài tập.

“Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo đã thay đổi cách thức dạy và học thì thể chế, cách thức quản lý nhà nước, những quy định về các chỉ tiêu của giáo dục... không thể giữ như cũ được. Bởi, nếu như cũ sẽ kìm hãm sự thay đổi”.

Nguyễn Thảo