Nghệ sĩ hát bội Lê Hữu Lập từ trần: Một đời son sắt với sân khấu truyền thống

Nghệ sĩ hát bội Lê Hữu Lập

Giới nghệ thuật truyền thống bàng hoàng tiễn biệt nghệ sĩ hát bội lão thành Lê Hữu Lập (tên thật Nguyễn Hữu Lập – bí danh Châu Ngọc Quang – sinh năm 1943) – người được xem là một kho tàng sống về nghệ thuật hát bội và tuồng cổ.

Ông trút hơi thở cuối cùng lúc 4 giờ ngày 28-4, hưởng thọ 83 tuổi, để lại niềm tiếc thương sâu sắc trong lòng khán giả và giới đồng nghiệp yêu mến bộ môn hát bội.

Sinh năm 1943 trong một gia đình ba đời theo nghiệp hát bội, nghệ sĩ Lê Hữu Lập, thân mật gọi là "Út Tèo", bắt đầu bước lên sân khấu từ năm 12 tuổi dưới sự dìu dắt của người cha, nghệ sĩ Lê Phước Hoài – một biện tuồng nổi tiếng miền Nam. Với nền tảng vững chắc từ gia đình, cộng thêm niềm đam mê mãnh liệt, nghệ sĩ Lê Hữu Lập sớm khẳng định tài năng qua những vai diễn xuất sắc ở thể loại kép võ, kép tướng và kép hề.

Suốt hơn 60 năm gắn bó với sân khấu, nghệ sĩ Lê Hữu Lập đã có mặt tại nhiều đoàn hát lớn nhỏ từ Sài Gòn đến các tỉnh miền Tây, góp phần tạo nên những thời kỳ rực rỡ cho hát bội miền Nam.

Các vai diễn kinh điển như: Phàn Định Công, Ôn Đình, Trịnh Ân (tuồng "San Hậu") hay Đường Thái Tông (tuồng "Phàn Lê Huê") được ông thể hiện đầy khí phách, chạm đến trái tim của nhiều thế hệ khán giả.

Nghệ sĩ hát bội Lê Hữu Lập chuẩn bị cho vai diễn

Không chỉ nổi bật trên sân khấu, ông còn là một cây đại thụ trong lĩnh vực nghiên cứu và sáng tác tuồng cổ. Gia tài mà nghệ sĩ Lê Hữu Lập để lại gồm hơn 500 kịch bản tuồng, hàng trăm quyển sách cổ, cùng nhiều tài liệu quý báu về tích tuồng xưa, hệ thống hóa công phu cách vẽ mặt, tạo hình nhân vật hát bội.

Ông chính là cầu nối giữa thế hệ nghệ sĩ xưa và lớp nghệ sĩ hôm nay, là người đã âm thầm giữ lửa cho một môn nghệ thuật dân tộc đang đối mặt với nhiều thách thức trong thời hiện đại.

Dù tuổi đã cao, nghệ sĩ Lê Hữu Lập vẫn bền bỉ với nghiệp diễn. Ông thường xuyên tham gia biểu diễn tại các lễ hội văn hóa, kỳ yên đình làng khắp Nam bộ, miệt mài truyền tải những giá trị nghệ thuật truyền thống đến với công chúng.

Hình ảnh ông lặng lẽ gói ghém ba lô phục trang, rong ruổi trên những chuyến xe đò đến từng địa phương xa xôi, sẽ mãi là biểu tượng đẹp về lòng tận tụy với nghệ thuật dân tộc.

Nghệ sĩ hát bội Lê Hữu Lập

Nhắc đến nghệ sĩ Lê Hữu Lập, các đồng nghiệp và học trò đều dành cho ông sự kính trọng sâu sắc. NSƯT Ngọc Khanh xúc động bày tỏ: "Nghệ sĩ Lê Hữu Lập là nghệ sĩ tài hoa và là người thầy tận tâm, người anh lớn hết lòng truyền nghề cho thế hệ trẻ, anh sống vì nghệ thuật hát bội. Sự cống hiến của anh đã góp phần lớn trong việc giữ gìn hồn cốt văn hóa dân tộc. Tôi và anh đã có rất nhiều kỷ niệm, nhất là cùng diễn cho các phái đoàn nghiên cứu về hát bội, giao lưu với khán giả trẻ và du khách quốc tế nhằm quảng bá nghệ thuật truyền thống của sân khấu Việt Nam".

Trước lúc ra đi, ông từng nguyện vọng dành trọn bộ tư liệu quý giá của mình để trao tặng cho đình Thắng Tam (Vũng Tàu), nơi lưu giữ tinh hoa nghệ thuật truyền thống. Đó là minh chứng sống động cho tâm nguyện suốt đời "ăn cơm Tổ, sống vì nghề" của ông.

Nghệ sĩ hát bội Lê Hữu Lập và gia tài kịch bản hát bội, tuồng cổ của ông

Sự ra đi của nghệ sĩ Lê Hữu Lập là mất mát to lớn đối với nền sân khấu hát bội và tuồng cổ Việt Nam. Một tài năng hiếm có đã lặng lẽ khép lại hành trình trọn vẹn, nhưng những di sản tinh thần và đóng góp bền bỉ của ông sẽ còn mãi âm vang trong lòng những người yêu nghệ thuật dân tộc.

Thanh Hiệp (ảnh NSCC)