Nghệ An: Mô hình hợp tác xã kiểu giúp đổi mới cách thức tổ chức sản xuất nông nghiệp

278 HTX liên kết sản xuất kinh doanh theo chuỗi giá trị

Sau 15 năm triển khai thực hiện, Chương trình Mục tiêu Quốc gia Xây dựng nông thôn mới (NTM) trên địa bàn tỉnh Nghệ An đã mang lại sự đổi thay toàn diện. Trong đó, kinh tế tập thể, với hạt nhân là hợp tác xã (HTX) kiểu mới được khẳng định là thành phần kinh tế quan trọng đáp ứng trực tiếp tiêu chí số 13 về Tổ chức sản xuất và là đòn bẩy để thực hiện các tiêu chí về môi trường, văn hóa và thu nhập. Đây cũng là những đơn vị tiên phong ứng dụng công nghệ, liên kết theo chuỗi giá trị và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn; tạo nền tảng để xây dựng NTM thông minh, hiện đại.

Sau 5 năm thực hiện Đề án “Tiếp tục đổi mới, phát triển HTX giai đoạn 2021–2025”, các loại hình HTX trên địa bàn tỉnh Nghệ An phát triển đa dạng với nhiều lĩnh vực nông nghiệp, dịch vụ, du lịch, tiểu thủ công nghiệp, mở rộng ở miền núi, góp phần phát triển kinh tế và an sinh xã hội. Giai đoạn 2021–2025, toàn tỉnh thành lập mới 200 HTX, gồm 160 HTX nông nghiệp, 35 HTX dịch vụ thương mại, 5 HTX tiểu thủ công nghiệp, bình quân 40 HTX mỗi năm, 100% xã phường có HTX.

Lao động nông thôn tham gia HTX đạt 268.700 người, thu nhập bình quân lao động thường xuyên khoảng 5,5 triệu đồng mỗi tháng. Tỉnh hỗ trợ xây dựng 91 HTX kiểu mới gắn chuỗi giá trị, 9 HTX mở cửa hàng nông sản sạch, 5 HTX đầu tư cơ sở hạ tầng. Tỉ lệ HTX hoạt động hiệu quả đạt 61,8%, có 278 HTX liên kết sản xuất kinh doanh theo chuỗi giá trị.

Xây dựng chuỗi liên kết, bao tiêu nông sản đầu ra

Những HTX nông nghiệp kiểu mới tại Nghệ An là những đơn vị đi đầu trong tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị, áp dụng khoa học công nghệ, nâng cao giá trị nông sản. Tiêu biểu trong số đó là HTX Nông nghiệp và Xây dựng Minh Thành (xã Vân Du) - mô hình HTX điển hình không chỉ trong tỉnh mà còn trên toàn quốc.

Với phương châm “làm dịch vụ đồng bộ, cơ giới hóa toàn diện”, HTX Minh Thành đã đầu tư hơn 5 tỷ đồng vào máy móc, thiết bị hiện đại như: 8 máy cày, 12 máy cấy, 2 máy gặt và đặc biệt là 1 máy bay không người lái phun thuốc trừ sâu, rải phân – công nghệ tiên tiến bậc nhất hiện nay. Mô hình “cánh đồng không dấu chân người” mà HTX Minh Thành triển khai đã góp phần giải phóng sức lao động, giảm chi phí sản xuất, nâng cao năng suất và chất lượng cây trồng, thúc đẩy xây dựng NTM tại địa phương.

Ông Nguyễn Công Hiển, Giám đốc HTX Nông nghiệp và Xây dựng Minh Thành bên dàn máy cày của HTX. Ảnh: V.T

Ông Nguyễn Công Hiển, Giám đốc HTX Minh Thành cho biết, không dừng lại ở sản xuất lúa, HTX còn xây dựng chuỗi liên kết từ giống, vật tư đầu vào đến bao tiêu nông sản đầu ra như lúa chất lượng cao, cam đạt chuẩn OCOP. Người dân yên tâm sản xuất là nhờ HTX đứng ra làm đầu mối, đảm bảo lợi ích hài hòa cho cả đôi bên.

Nhờ cách làm bài bản, HTX hiện có hơn 700 thành viên, doanh thu hàng năm đạt từ 10–14 tỷ đồng, tạo việc làm thường xuyên cho hàng trăm lao động địa phương. Đặc biệt, năm 2024, HTX Minh Thành vinh dự là một trong 100 HTX trên toàn quốc đạt giải thưởng “Ngôi sao HTX”, ghi nhận đóng góp nổi bật cho kinh tế hợp tác và xây dựng NTM.

Nhiều HTX ở Nghệ An mạnh dạn đầu tư công nghệ trong khâu sơ chế, bảo quản sau thu hoạch, giúp nông dân giảm thiểu rủi ro do thời tiết và thị trường. HTX Nông nghiệp Liên Thành (xã Vân Tụ) là một điển hình. Với khoản đầu tư 3,5 tỷ đồng, HTX đã xây dựng 2 lò sấy công suất 50 tấn/ngày đêm và hệ thống kho có sức chứa hơn 800 tấn lúa.

Ông Lê Nam Giang, Phó Giám đốc HTX cho biết, vào mùa mưa bão, nếu không có lò sấy, lúa sẽ hư hỏng hàng loạt. Giờ đây, nông dân hoàn toàn yên tâm thu hoạch, HTX vừa thu mua, vừa sấy khô bảo quản.

HTX còn bao tiêu hơn 800 tấn lúa/năm cho thành viên và nông dân liên kết, trong đó có khoảng 50 tấn lúa giống. Đơn vị chủ động đầu tư máy tách hạt, đóng gói sản phẩm, xây dựng nhãn hiệu lúa gạo đặc sản phục vụ thị trường trong tỉnh và xuất khẩu nội địa. Việc đầu tư vào công nghệ bảo quản và chế biến đã góp phần quan trọng giúp HTX giữ giá nông sản ổn định, nâng cao giá trị gia tăng, đồng thời thúc đẩy tiêu chí thu nhập trong xây dựng NTM tại địa phương.

Cánh đồng lớn là điểm nhấn trong chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp tỉnh Nghệ An.

Tiếp cận thị trường, mở rộng đầu ra

Là một trong những HTX tiên phong trong việc sản xuất, hợp tác xúc tiến thương mại, kết nối cung - cầu, hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm nông sản khu vực kinh tế tập thể, bà Nguyễn Diệu Thúy, Giám đốc HTX Dược liệu Phủ Quỳ (phường Thái Hòa) cho biết, mặc dù mới thành lập từ năm 2020 nhưng HTX đã liên kết hỗ trợ những hộ dân sản xuất dược liệu tại địa phương tiêu thụ sản phẩm, đẩy mạnh mở rộng thị trường đầu ra.

HTX Dược liệu Phủ Quỳ sản xuất và kinh doanh dược liệu truyền thống như nghệ, cà gai leo, hà thủ ô… Ảnh: PV

Đến nay, HTX đã sở hữu 10 sản phẩm trong đó có 7 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP 3 sao. Các sản phẩm không chỉ đáp ứng các tiêu chuẩn về chất lượng mà còn được cải tiến về bao bì, nhãn hiệu, giúp nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường. Đây là bước đi chiến lược nhằm nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp, đưa các loại dược liệu truyền thống như nghệ, cà gai leo, hà thủ ô… vươn ra thị trường rộng lớn.

Không chỉ chú trọng đến sản xuất kinh doanh, HTX còn liên tục đầu tư công nghệ, máy móc hiện đại, như máy sấy, máy đóng gói tự động... giúp cải tiến mẫu mã, tăng thời gian bảo quản và nâng cao chất lượng sản phẩm. Đặc biệt, HTX còn chủ động đào tạo nâng cao kiến thức về công nghệ số, ứng dụng thương mại điện tử cho người lao động là các thành viên của HTX. Nhờ đó, HTX đã và đang từng bước góp phần phát triển những tiềm năng, thế mạnh các nguồn dược liệu của địa phương theo định hướng phát triển dược liệu vùng Tây Bắc tỉnh Nghệ An, đồng thời giúp nhiều hộ dân nâng cao thu nhập từng bước thoát nghèo.

Minh Đức