Ngày xuân háo hức ngược ngàn

Lễ hội Mường Đòn, xã Thành Mỹ, huyện Thạch Thành.

Rộn ràng lễ hội

Ngày xuân, ở các huyện miền núi Thanh Hóa lại rộn ràng tiếng cồng, chiêng, khua luống của các bà, các mẹ, của thiếu nữ đôi mươi... Từ tháng Giêng cho đến hết tháng Ba (âm lịch) cũng là thời điểm diễn ra nhiều lễ hội đặc sắc mang đậm nét văn hóa truyền thống của các dân tộc. Tiêu biểu ở huyện Thạch Thành có lễ hội Mường Đòn, Mường Đủ; huyện Ngọc Lặc có lễ hội văn hóa - du lịch Bàn Bù; huyện Cẩm Thủy có lễ hội Khai hạ suối cá thần Cẩm Lương; huyện Quan Sơn có lễ hội Mường Xia...

Còn nhớ, vào các ngày mùng 8 và 9 tháng Giêng vừa qua, người dân xã Cẩm Lương (Cẩm Thủy) đã tổ chức lễ hội truyền thống rước cá thần, còn gọi là lễ hội Khai hạ. Lễ hội là nét đẹp tín ngưỡng tâm linh của người dân Cẩm Lương, cầu cho một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt. Đông đảo người dân và du khách đã tới dâng hương, tham quan cảnh đẹp của suối cá thần và cùng hòa mình vào các trò chơi, trò diễn dân gian, thưởng thức những đặc sản của địa phương...

Cũng trong tháng Giêng, vào ngày 18, bà con Mường Đòn, xã Thành Mỹ (Thạch Thành) đã mở hội tưởng nhớ công lao khai ấp, lập mường của ông Vũ Duy Dương và em gái Vũ Thị Cao, quê ở làng Yên Mạc, huyện Yên Mô (Ninh Bình). Ông Vũ Duy Dương là Tổng trấn giữ vùng đất phía Tây Thanh Hóa, có công phò Lê diệt Mạc, sau này được dân làng lập đền thờ tôn là Thành hoàng làng của Mường Đòn. Năm nay, niềm vui nhân đôi khi xã Thành Mỹ về đích NTM gắn với tổ chức lễ hội Mường Đòn. Đây là một lễ hội chứa đựng nhiều giá trị văn hóa phi vật thể đặc sắc về nghi lễ, tín ngưỡng,... gắn với các nhân vật lịch sử được thờ phụng, phản ánh đậm nét truyền thống dựng nước và giữ nước vẻ vang của các dân tộc trên vùng đất Thạch Thành nói chung và Nhân dân xã Thành Mỹ nói riêng. Trong năm 2025, huyện Thạch Thành phấn đấu xây dựng lễ hội truyền thống Mường Đòn trở thành Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia.

Đồng bào dân tộc Thái vui nhảy sạp trong lễ hội dâng trâu tế trời đền Chín Gian, xã Thanh Quân (Như Xuân).

Hòa mình vào lễ hội để hiểu rõ hơn giá trị văn hóa, tài sản quý giá của quốc gia, dân tộc, từ đó, nâng cao tinh thần trách nhiệm của các cấp, các ngành, các tầng lớp Nhân dân trong việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa đồng thời cũng là dịp để giới thiệu, quảng bá hình ảnh về địa phương và con người tới du khách gần, xa...

Trải nghiệm "sống chậm"...

Nếu như lễ hội là điểm đến rộn ràng để mỗi người dân, du khách được hòa mình trong không khí vui tươi, cùng tham gia các trò chơi, trò diễn thì tại các điểm du lịch cộng đồng miền Tây xứ Thanh, lại là nơi du khách có thể “sống chậm” để tìm hiểu giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào thông qua các hoạt động sinh hoạt đời thường. Tiêu biểu, có các điểm du lịch cộng đồng hấp dẫn như Pù Luông, xã Cổ Lũng (Bá Thước); bản Bút, xã Nam Xuân (Quan Hóa); bản Ngàm, xã Sơn Điện (Quan Sơn)... Mỗi điểm du lịch cộng đồng với nét riêng về cảnh quan thiên nhiên, về giá trị văn hóa truyền thống đã và đang mang đến sự hấp dẫn cho du khách. Đặc biệt, trong những ngày xuân, thời điểm được cho là đẹp nhất trong năm, rất đông đảo du khách đã về với các điểm du lịch cộng đồng để cùng trải nghiệm, khám phá...

Theo dọc Quốc lộ 15C ngược ngàn lên huyện vùng cao Quan Hóa, ghé thăm bản Bút, xã Nam Xuân - là điểm du lịch sinh thái cộng đồng hấp dẫn, điểm đến lý tưởng cho du khách. Bản Bút với 106 hộ, 478 nhân khẩu, có 2 dân tộc Thái, Kinh cùng sinh sống, trong đó dân tộc Thái chiếm 98%. Bản Bút nằm trong thung lũng rộng lớn, có khí hậu mát mẻ, trong lành. Nơi đây có hồ Pha Đay, nằm trên độ cao khoảng 1.250m so với mặt nước biển và được bao bọc bởi những núi đá vôi hàng nghìn năm tuổi.

Du khách đến tham quan, trải nghiệm du lịch cộng đồng tại bản Bút, xã Nam Xuân (Quan Hóa).

Về bản Bút du khách còn được ngắm nhìn những ngôi nhà sàn, những thửa ruộng bậc thang xinh xắn và cùng thưởng thức ẩm thực đặc trưng và nét sinh hoạt văn hóa độc đáo của người Thái... Năm 2024, khách du lịch đến với bản Bút là 9.216 lượt; tổng thu từ du lịch hơn 1 tỷ đồng. Phó Chủ tịch UBND xã Nam Xuân Phạm Thị Nhị cho biết: "Thời gian qua, xã Nam Xuân đã đẩy mạnh tuyên truyền và nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và Nhân dân về tầm quan trọng của phát triển du lịch đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Thời gian tới, xã Nam Xuân tiếp tục quan tâm, tìm nguồn lực, bố trí nhân lực để tập trung thực hiện các nội dung, kế hoạch phát triển du lịch trên địa bàn xã nói chung, bản Bút nói riêng. Bên cạnh đó, đẩy mạnh truyền thông, quảng bá thu hút sự chú ý, quan tâm của du khách về tiềm năng, lợi thế cũng như sự khác biệt của điểm du lịch cộng đồng nơi đây...".

Tới đây, vào ngày 8/3 (tức ngày 9/2 âm lịch), sẽ diễn ra lễ hội Mường Xia tại xã Sơn Thủy (Quan Sơn) gắn với đón nhận Bằng xếp hạng Di tích lịch sử cấp tỉnh đền thờ Tư Mã Hai Đào - một công trình tôn vinh và khắc ghi công lao to lớn của Tướng quân Tư Mã Hai Đào trong sự nghiệp bảo vệ biên cương và xây dựng bản mường.

Lễ hội Mường Xia không chỉ là dịp để tri ân những giá trị lịch sử, mà còn là dịp để cộng đồng các dân tộc Thái, Mường, Mông, Kinh,... cùng nhau tụ họp, chia sẻ niềm vui và khẳng định sự đoàn kết. Đặc biệt, lễ hội còn là dịp để quảng bá hình ảnh Quan Sơn - một vùng đất tươi đẹp, trù phú, giàu tiềm năng du lịch sinh thái và văn hóa, trở thành điểm đến hấp dẫn đối với du khách trong và ngoài nước. Từ lễ hội Mường Xia đã kết nối, khai thác thành công các điểm du lịch trên địa bàn huyện Quan Sơn như động Bo Cúng, điểm du lịch cộng đồng bản Ngàm...

Ngày xuân háo hức ngược ngàn để rộn ràng cùng lễ hội và trải nghiệm “sống chậm” với du lịch cộng đồng... Ngược ngàn để hiểu hơn về những nghi lễ truyền thống, những trò chơi dân gian,... đây cũng chính là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa con người và thiên nhiên, góp phần làm phong phú thêm bản sắc văn hóa dân tộc.

Bài và ảnh: NGỌC HUẤN