Ngày Tết đừng hỏi 'bao giờ sinh con?'

"Mấy năm rồi sao chưa có tin vui? Ông bà mong bế cháu lắm! Bằng tuổi mà nhà người ta đã có 2-3 đứa rồi đấy!" - những câu nói như vậy luôn ám ảnh Lê Thị Thanh (32 tuổi, Phú Thọ) mỗi dịp Tết đến.

Tết vốn là thời điểm gia đình, người thân sum vầy, gửi những lời chúc tốt đẹp cho năm mới. Tuy nhiên, với những cặp vợ chồng đang mong con, đây lại trở thành khoảng thời gian đầy áp lực, khi họ liên tục phải đối mặt với những câu hỏi thúc giục chuyện con cái.

Dịp Tết trở nên ám ảnh với Lê Thanh khi phải đối diện với các câu hỏi giục giã của họ hàng, người quen. Ảnh minh họa: Shelterforce.

Bị dồn hỏi chuyện sinh đẻ trong ngày Tết

"Khi kết hôn, chồng tôi đã ngoài 30 tuổi, vì vậy cả hai bên gia đình đều rất mong sớm có tin vui. Chúng tôi cũng sẵn sàng để chào đón thêm một thành viên mới. Nhưng càng hy vọng, càng chờ đợi, thì điều đó vẫn không đến. Sau một năm mòn mỏi, vợ chồng tôi quyết định đi khám và nhận được kết quả khiến tôi suy sụp: Tôi bị hội chứng buồng trứng đa nang, một trong những nguyên nhân gây khó thụ thai," chị Thanh chia sẻ.

Hành trình hơn 3 năm chữa trị kéo dài từ Đông y đến Tây y nhưng "duyên" vẫn chưa đến với người phụ nữ này. Là con trai duy nhất trong gia đình, chồng chị Thanh gánh áp lực lớn trong việc nối dõi, và điều đó càng khiến gánh nặng sinh con đè nặng lên đôi vai của hai vợ chồng.

Hai tháng trước, vợ chồng chị quyết định đến Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Bưu Điện (Hà Nội) để tìm giải pháp. Sau khi thăm khám, bác sĩ tư vấn phương pháp thụ tinh nhân tạo (IUI). Tuy nhiên, sức khỏe chị Thanh chưa đảm bảo, chất lượng trứng còn yếu, nên bác sĩ khuyên cần bồi bổ thêm và dời kế hoạch thụ tinh nhân tạo đến sau Tết Nguyên đán.

"Hy vọng có 'tin vui' để báo gia đình dịp Tết này cũng tan biến. Bốn năm kết hôn là bốn cái Tết tôi chỉ biết cúi mặt, im lặng chịu đựng những câu hỏi kém duyên từ họ hàng. Họ hỏi mãi, hỏi đến mức tôi sợ Tết. Tôi chẳng còn muốn tiếp khách hay đi chúc Tết, bởi tôi biết trước mình sẽ phải đối diện với những ánh mắt và những lời hỏi dồn dập về chuyện con cái," chị Thanh tâm sự.

Dịp Tết cận kề, nhiều người lo lắng trước nỗi sợ khi đối diện với câu hỏi "bao giờ sinh con?". Ảnh minh họa: Quỳnh Danh.

Với những người thân thiết và bố mẹ hai bên, họ phần nào hiểu được tình trạng của vợ chồng chị Thanh nên không gây thêm áp lực. Chồng chị cũng thường xuyên đứng ra "giải vây" trước những câu hỏi kém duyên từ người quen, giúp chị vơi bớt cảm giác tự ti, mặc cảm. Hành động này đã trở thành chỗ dựa tinh thần quan trọng, giúp chị Thanh vượt qua những thời khắc khó khăn nhất.

Trao đổi với Tri Thức - Znews, TS.BS Nguyễn Hữu Trung, Trưởng khoa Phụ sản, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM cơ sở 2, chia sẻ rằng nhiều bệnh nhân hiếm muộn do ông điều trị cũng cảm thấy ám ảnh bởi những câu hỏi chất vấn về chuyện con cái từ họ hàng, người quen, đặc biệt trong dịp Tết.

"Vừa rồi, tôi thực hiện chuyển phôi cho một cặp vợ chồng. Để tránh bị hỏi han và có thời gian nghỉ ngơi thoải mái, họ quyết định ở lại TP.HCM ăn Tết, không về quê. Dịp gặp mặt, chúng ta nên gửi đến họ những lời chúc tốt lành, động viên và chia sẻ với những khó khăn họ đang trải qua, thay vì hỏi dồn hay thúc giục chuyện con cái," bác sĩ Trung chia sẻ.

Càng căng thẳng, lo âu càng khó mang thai

Theo TS Nguyễn Hữu Trung, người phụ nữ bị căng thẳng, stress cũng giảm khả năng có thai tự nhiên. Tương tự, với người thực hiện thụ tinh nhân tạo hay thụ tinh trong ống nghiệm, đây cũng là tác nhân làm giảm tỷ lệ thành công.

Thạc sĩ, bác sĩ Trịnh Văn Du, Trung tâm Hỗ trợ Sinh sản, Bệnh viện Bưu Điện, Hà Nội, cho rằng mối quan hệ giữa căng thẳng và vô sinh đã được tranh luận trong nhiều năm. Phụ nữ vô sinh báo cáo mức độ lo lắng và trầm cảm cao, vì vậy rõ ràng là vô sinh có thể gây ra căng thẳng.

"Tác động của sự căng thẳng đến kết quả điều trị rất khó để điều tra vì một số yếu tố, bao gồm các biện pháp tự báo cáo không chính xác và cảm giác lạc quan hơn khi bắt đầu điều trị. Tuy nhiên, nghiên cứu gần đây nhất đã ghi nhận hiệu quả của các biện pháp can thiệp tâm lý trong việc giảm căng thẳng về mặt tâm lý cũng có liên quan tăng đáng kể tỷ lệ mang thai", bác sĩ Trịnh Văn Du nói.

Bác sĩ Trịnh Văn Du, Trung tâm hỗ trợ sinh sản, thăm khám, tư vấn cho bệnh nhân vô sinh, hiếm muộn. Ảnh: Phương Anh.

Theo TS Trung, phụ nữ bị căng thẳng và stress có thể làm giảm khả năng mang thai tự nhiên. Tình trạng này cũng ảnh hưởng đến tỷ lệ thành công của các phương pháp hỗ trợ sinh sản như thụ tinh nhân tạo hoặc thụ tinh trong ống nghiệm (IVF).

Thạc sĩ, bác sĩ Trịnh Văn Du, Trung tâm Hỗ trợ Sinh sản, Bệnh viện Bưu Điện (Hà Nội), nhận định mối quan hệ giữa căng thẳng và vô sinh đã được tranh luận trong nhiều năm.

Ông cho biết: "Nhiều phụ nữ vô sinh báo cáo mức độ lo lắng và trầm cảm cao, điều này cho thấy rõ ràng vô sinh có thể là nguyên nhân gây ra căng thẳng. Tuy nhiên, tác động ngược lại của căng thẳng lên kết quả điều trị rất khó xác định, bởi còn phụ thuộc vào các yếu tố như cách tự đánh giá hoặc cảm giác lạc quan khi bắt đầu điều trị".

Một số nghiên cứu gần đây đã ghi nhận vai trò tích cực của các biện pháp can thiệp tâm lý trong việc giảm căng thẳng. Điều này giúp cải thiện đáng kể tỷ lệ mang thai. Bác sĩ Du dẫn chứng một nghiên cứu lớn ở Đan Mạch trên 42.000 phụ nữ điều trị hỗ trợ sinh sản, trong đó 35% có kết quả sàng lọc trầm cảm dương tính trước khi bắt đầu.

Tại Mỹ, một nghiên cứu trên 501 phụ nữ cho thấy nồng độ α-amylase - dấu hiệu sinh học của căng thẳng - trong nước bọt có mối liên hệ đáng kể với thời gian mang thai. Phụ nữ có nồng độ α-amylase cao nhất có nguy cơ vô sinh cao gấp đôi. Một nghiên cứu khác trên 135 bệnh nhân IVF ghi nhận nồng độ cortisol trong tóc (hormone tiết ra khi căng thẳng) trong 3-6 tháng trước điều trị cũng liên quan đáng kể đến việc giảm tỷ lệ mang thai (P = 0,017).

"Nguyên nhân gây vô sinh không phải lúc nào cũng rõ ràng. Nó có thể liên quan đến các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn như hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), lạc nội mạc tử cung, hoặc yếu tố nam giới. Đặc biệt, chẩn đoán vô sinh không rõ nguyên nhân thường gây bối rối và lo lắng nhất cho bệnh nhân", bác sĩ Du chia sẻ.

Các chuyên gia cho rằng những câu hỏi liên quan đến chuyện con cái trong dịp Tết, dù xuất phát từ sự quan tâm, vẫn có thể vô tình gây áp lực tâm lý cho người được hỏi. Sự tò mò thái quá không chỉ làm mất đi sự riêng tư mà còn khiến họ cảm thấy lo lắng, căng thẳng.

Để tăng khả năng thụ thai, các bác sĩ khuyến nghị những người vô sinh, hiếm muộn cần thay đổi lối sống lành mạnh hơn, bao gồm:

Tập thể dục thường xuyên
Xây dựng chế độ ăn uống cân bằng
Hạn chế rượu bia, thuốc lá và caffeine
Đảm bảo ngủ đủ giấc

Những thay đổi này có thể đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện sức khỏe sinh sản và tăng cơ hội mang thai.

Phương Anh