Ngày quốc tế Thiếu nhi (1/6): Trẻ em hạnh phúc khi được là chính mình

Việc nhận ra và tôn trọng sự khác biệt của trẻ em là chìa khóa để xây dựng một môi trường giáo dục hạnh phúc. (Ảnh: Trương Soa)

Bậc cha mẹ nào cũng ấp ủ ước mơ về một ngôi trường - nơi con mình mỗi ngày đến lớp là một ngày vui, hành trình khám phá và phát triển toàn diện. Hơn cả điểm số hay thành tích, điều chúng ta mong muốn là con được lớn lên trong môi trường tràn đầy yêu thương, để trở thành người tử tế, có ích cho xã hội, biết trân trọng giá trị bản thân và cuộc sống xung quanh.

Thế nhưng, giữa nhịp sống hiện đại và áp lực thành tích, nhiều khi người lớn lại vô tình đặt lên vai trẻ những gánh nặng không tên. Đôi khi chúng ta vô tình đánh đồng hạnh phúc con trẻ với những giá trị vật chất hay thành tích học tập. Chúng ta có thể đáp ứng đầy đủ vật chất, tặng những chuyến du lịch xa xỉ sau những kỳ thi vất vả, hay những món đồ chơi đẹp như một phần thưởng cho những tấm giấy khen xuất sắc. Nhưng liệu đó có thực sự là điều các em cần nhất?

Hơn cả những món quà vật chất, có lẽ các em cần hơn hết là sự thấu hiểu, yêu thương và sự sẻ chia chân thành của cha mẹ. Một cái ôm ấm áp, một lời động viên chân thành, hay đơn giản là dành thời gian lắng nghe những câu chuyện của con sau một ngày dài ở trường những điều tưởng chừng nhỏ bé ấy lại có sức mạnh lớn lao trong việc nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ.

Có lẽ, điều các em cần hơn cả là sự thấu hiểu. Là cái ôm khi con mệt mỏi, là ánh mắt động viên khi điểm số không như mong đợi, là niềm tin của cha mẹ dù con không đứng đầu lớp. Là thời gian cha mẹ ngồi lắng nghe con kể chuyện trường lớp, bạn bè chứ không chỉ là những câu hỏi: “Hôm nay được mấy điểm?”.

Albert Einstein từng nói: “Nếu bạn đánh giá một con cá bằng khả năng leo cây, nó sẽ sống cả đời với niềm tin rằng mình ngu ngốc". Thật vậy, mỗi đứa trẻ là một bản thể độc lập, với năng lực, sở thích và khả năng phát triển riêng. Có em giỏi toán, có em lại yêu âm nhạc. Có em khéo tay, có em thiên về tư duy logic. Có em có khả năng giải toán xuất sắc nhưng lại kém tự tin khi đứng trước đám đông. Khả năng trong một lĩnh vực nào đó không định nghĩa toàn bộ giá trị cốt lõi của một người. Nói cách khác, việc một đứa trẻ không đạt thành tích nổi bật trong một lĩnh vực nào đó không có nghĩa là em ấy vô dụng hay kém cỏi. Giá trị của một con người không nên được đo bằng những bảng điểm hay thành tích cụ thể, mà bằng trái tim nhân hậu, sự tử tế và khả năng sống hạnh phúc.

Việc nhận ra và tôn trọng sự khác biệt này là chìa khóa để xây dựng một môi trường giáo dục hạnh phúc. Thay vì cố gắng uốn nắn trẻ theo khuôn mẫu định sẵn, chúng ta cần tạo điều kiện để các em được khám phá, phát huy tối đa tiềm năng riêng của mình. Điều này đòi hỏi cha mẹ và thầy cô phải có cái nhìn bao dung, kiên nhẫn, không chỉ nhìn vào những điểm số hay thành tích mà còn quan tâm đến sự phát triển toàn diện của trẻ.

Một đứa trẻ hạnh phúc khi được là chính mình. (Ảnh: Nguyễn Trang)

Là quốc gia châu Á đầu tiên và nước thứ hai trên thế giới phê chuẩn Công ước Liên hợp quốc về Quyền trẻ em (năm 1990), Việt Nam không ngừng nỗ lực bảo đảm quyền trẻ em với những cam kết chính trị mạnh mẽ và sự lãnh đạo nhất quán của Đảng, Nhà nước. Trẻ em trên cả nước ngày càng được chăm lo toàn diện về sức khỏe, giáo dục, bảo vệ và thụ hưởng chính sách phúc lợi.

Hiện nay, giáo dục Việt Nam đã và đang thay đổi, hướng tới việc dạy kỹ năng sống, giáo dục nhân cách, giúp trẻ trở thành người tử tế, có đạo đức, xa hơn là trở thành công dân toàn cầu với khả năng hội nhập. Đây là những mục tiêu đúng đắn và cần thiết. Nhưng trong tất cả những định hướng ấy, điều quan trọng nhất vẫn là: Hãy để trẻ được là chính mình. Không áp đặt, không so sánh, không kỳ vọng vượt quá sức mà là đồng hành, lắng nghe và tôn trọng các em.

Một trường học hạnh phúc phải là nơi mà trẻ được tự do bộc lộ cá tính, được khuyến khích đặt câu hỏi, được thử nghiệm và cả sai lầm. Ở đó, các em không bị áp đặt bởi những kỳ vọng quá lớn, mà được định hướng để hình thành đam mê, khám phá năng khiếu, từ đó tự mình định hướng con đường cuộc sống và nghề nghiệp trong tương lai. Đó là nơi trẻ không bao giờ thất bại mà luôn cảm thấy an toàn để được sai, được sửa, được thử sức và được trưởng thành. Đó là nơi mỗi đứa trẻ được khích lệ phát huy điểm mạnh, được tôn trọng sự khác biệt, được yêu thương vô điều kiện không phải vì “giỏi".

Sự giảm tải học thêm từ xã hội chính là cơ hội vàng để phụ huynh nắm bắt, đưa con trở về với cuộc sống thật, với những trải nghiệm ý nghĩa bên ngoài sách vở, để các em có thể phát triển một cách tự nhiên và toàn diện. Bởi lẽ, một đứa trẻ hạnh phúc, được là chính mình, được yêu thương và thấu hiểu mới có thể thực sự phát triển tự nhiên và trở thành một công dân có ích cho xã hội.

Tuất Kiệt