Ngành tôm Việt tăng trưởng giữa 'bão' thuế quan tại thị trường Mỹ

Xuất khẩu tôm Việt Nam sang Mỹ duy trì tăng trưởng trong nửa đầu năm 2025

Thị trường tôm Mỹ biến động mạnh vì thuế

Từ tháng 4/2025, Tổng thống Trump tuyên bố áp thuế đối ứng 10% với hàng hóa nhập khẩu từ hầu hết các quốc gia. Sau nhiều lần điều chỉnh, đến ngày 7/8, mức thuế đối ứng đối với các nguồn cung tôm dao động từ 10% đến 25%, thậm chí riêng Ấn Độ có nguy cơ chịu thuế tới 50%. Chính sách thuế mới đã thúc đẩy các nhà nhập khẩu Mỹ tăng tốc mua hàng trong quý II, đặc biệt trong tháng 6.

Riêng tháng này, Mỹ nhập 72.763 tấn tôm trị giá 613,2 triệu USD, tăng 36% về lượng và 47% về giá trị so với tháng 6/2024. Các chuyên gia nhận định đây chỉ là sự tăng trưởng mang tính kỹ thuật, bởi khi lượng hàng tồn kho đã ở mức cao, nhập khẩu trong nửa cuối năm có thể chững lại hoặc giảm do ảnh hưởng từ thuế và chi phí lưu kho.

VASEP cho biết, chính sách thuế mới đã làm xáo trộn mạnh mẽ thị trường tôm xuất khẩu vào Mỹ, đặc biệt là thứ hạng cạnh tranh giữa các quốc gia cung ứng. Ấn Độ là nhà xuất khẩu lớn nhất chịu tác động nặng nề nhất khi mức thuế đối ứng 25% được áp từ tháng 8, cùng nguy cơ tăng lên 50% từ ngày 27/8 theo sắc lệnh mới.

Khi cộng cả thuế chống bán phá giá (AD) và thuế chống trợ cấp (CVD), tổng thuế đối với tôm Ấn Độ có thể lên đến 58,26%. Điều này đã khiến lượng tôm Ấn Độ nhập vào Mỹ trong tháng 6 tăng vọt lên 28.577 tấn, trị giá 229,5 triệu USD, tương ứng tăng 44% về lượng và 55% về giá trị.

Ecuador – đối thủ lớn thứ hai, hiện hưởng lợi thế thuế quan rõ rệt khi tổng thuế chỉ ở mức 18,78%. Dù chịu thuế đối ứng 15%, Ecuador không bị áp thuế AD, đồng thời năng lực sản xuất tôm lột vỏ và hàng giá trị gia tăng đang gia tăng nhanh chóng. Trong tháng 6, Mỹ nhập 17.958 tấn tôm từ Ecuador, trị giá 130,2 triệu USD, tăng 32% về lượng và 41% về giá trị.

Indonesia – nguồn cung lớn thứ ba cũng ghi nhận tăng trưởng mạnh với 13.219 tấn, trị giá 106,8 triệu USD, tăng 44% và 54% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, Indonesia hiện chịu tổng thuế 22,9% gồm 19% thuế đối ứng và 3,9% thuế chống bán phá giá, khiến ngành tôm nước này dự báo sẽ giảm xuất khẩu sang Mỹ và chuyển hướng sang Trung Quốc – thị trường có thuế thấp hơn và nhu cầu tăng.

Các quốc gia như Thái Lan, Bangladesh và Sri Lanka chịu thuế đối ứng 19–20% dù không bị áp AD hoặc CVD. Trong khi đó, nhóm các nước Mỹ Latinh như Mexico, Honduras, Guatemala và Peru chỉ chịu mức thuế 10%, đồng thời đẩy mạnh xuất khẩu tôm nguyên con không đầu – mặt hàng có mức thuế thấp nhất tại Mỹ hiện nay.

Tôm Việt duy trì đà tăng xuất khẩu sang Mỹ

Trong bối cảnh cạnh tranh và biến động chính sách, tôm Việt Nam vẫn duy trì được đà tăng xuất khẩu sang Mỹ trong nửa đầu năm 2025. Kim ngạch đạt 341 triệu USD, tăng 12,7% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, tôm chân trắng chiếm tỷ trọng 81,1%, đạt 276,7 triệu USD, phần lớn là sản phẩm chế biến (HS16) với 174 triệu USD, tăng 11,7%. Nhóm tôm đông lạnh (HS03) đạt 102,7 triệu USD, tăng 4,1%, phản ánh nhu cầu tiêu dùng tại Mỹ vẫn nghiêng về sản phẩm tiện lợi.

Tôm sú đạt kim ngạch 29,2 triệu USD, chiếm 8,6%, song xuất khẩu tôm sú chế biến giảm mạnh 21,6%, cho thấy mặt hàng này đang dần mất ưu thế cạnh tranh tại thị trường Mỹ. Ngược lại, nhóm “tôm khác” đạt 35,1 triệu USD, tăng 86,7%, chủ yếu nhờ sản phẩm chế biến tăng gần gấp đôi.

Dù kết quả 6 tháng đầu năm khả quan, triển vọng xuất khẩu tôm Việt Nam sang Mỹ trong nửa cuối năm vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Việt Nam hiện đối mặt với mức thuế đối ứng 20%, đồng thời có khả năng chịu thêm thuế CVD và thuế AD, nhất là khi kết quả sơ bộ của đợt rà soát POR19 cho thấy mức thuế khá cao. Điều này gây khó khăn cho doanh nghiệp trong việc định giá, lập kế hoạch sản xuất và chào hàng. Ngoài ra, nếu giá tôm thành phẩm tăng mạnh, sức mua của người tiêu dùng Mỹ có thể giảm, nhất là trong bối cảnh lạm phát và chi tiêu thắt chặt.

VASEP khuyến nghị, trong ngắn hạn, các doanh nghiệp cần theo dõi chặt chẽ diễn biến chính sách thuế từ Mỹ, đặc biệt là kết quả cuối cùng của thuế chống bán phá giá dự kiến công bố vào cuối năm 2025. Việc điều chỉnh cơ cấu sản phẩm, tập trung vào các dòng hàng chế biến giá trị gia tăng, lĩnh vực mà Việt Nam vẫn giữ lợi thế cùng tối ưu hóa chi phí và nâng cao chất lượng là yếu tố then chốt để giữ vững thị phần.

Về dài hạn, chiến lược giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ, mở rộng sang các thị trường CPTPP, EU, Hàn Quốc và Trung Quốc, đồng thời đa dạng hóa sản phẩm tôm theo hướng sạch, hữu cơ và phát thải carbon thấp, sẽ giúp ngành tôm Việt duy trì sự ổn định trước các biến động từ chính sách thương mại toàn cầu.

Cẩm Vân