Ngành đồ gỗ trước áp lực tự chủ nguồn nguyên liệu

Để duy trì và nâng cao sức cạnh tranh, các doanh nghiệp trong ngành gỗ cần phải tái cấu trúc và phát triển theo chiều sâu, thay vì chỉ gia công theo đơn đặt hàng.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, giá trị xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ trong tháng 7/2025 đạt 1,5 tỷ USD, lũy kế 7 tháng đầu năm 2025 đạt 9,67 tỷ USD, tăng 8,3% so với cùng kỳ năm 2024. Hoa Kỳ vẫn là thị trường tiêu thụ lớn nhất, chiếm 55,9% thị phần, nhưng cũng đang áp dụng mức thuế 20% đối với sản phẩm gỗ nhập khẩu từ Việt Nam, gây khó khăn cho các doanh nghiệp xuất khẩu.

Để duy trì và nâng cao sức cạnh tranh, các doanh nghiệp trong ngành gỗ cần phải tái cấu trúc và phát triển theo chiều sâu, thay vì chỉ gia công theo đơn đặt hàng. Ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, nhấn mạnh rằng việc đổi mới, sáng tạo và ứng dụng công nghệ tiên tiến là rất cần thiết để nâng cao năng suất lao động. Hiện tại, năng suất lao động của ngành gỗ Việt Nam vẫn còn thấp so với thế giới, điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải đa dạng hóa thị trường và không phụ thuộc quá nhiều vào một vài thị trường chính.

Một trong những vấn đề lớn mà ngành gỗ đang phải đối mặt là sự phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu. Năm 2024, ngành gỗ Việt Nam đã phải chi tới 2,81 tỷ USD để nhập khẩu gỗ nguyên liệu và sản phẩm gỗ. Trong 7 tháng đầu năm 2025, giá trị nhập khẩu gỗ và lâm sản đạt 1,99 tỷ USD, tăng 27,7% so với cùng kỳ năm 2024. Để đạt mục tiêu xuất khẩu 18 tỷ USD trong năm 2025, các doanh nghiệp chắc chắn sẽ phải gia tăng nhập khẩu nguyên liệu, điều này càng làm tăng thêm áp lực về nguồn cung.

Việt Nam đã cấm khai thác rừng tự nhiên từ năm 2014 và chuyển sang phát triển rừng trồng bền vững. Tuy nhiên, sản lượng gỗ từ rừng trồng vẫn chưa đủ để đáp ứng nhu cầu chế biến xuất khẩu và tiêu dùng nội địa. Đáng chú ý, phần lớn diện tích rừng trồng hiện chỉ phục vụ sản xuất dăm gỗ, trong khi để sản xuất đồ gỗ, cây phải có kích thước lớn và thân thẳng. Chính vì vậy, việc phát triển rừng gỗ lớn có chứng chỉ FSC là rất cần thiết.

Kế hoạch của Chính phủ giai đoạn 2024–2030 đặt mục tiêu nâng diện tích rừng gỗ lớn lên 1 triệu ha vào năm 2030. Để thực hiện mục tiêu này, cần có một chiến lược mới về phát triển vùng nguyên liệu gỗ lớn, có mã số vùng trồng và chứng chỉ FSC. Điều này không chỉ giúp ngành gỗ giảm rủi ro liên quan đến nguyên liệu đầu vào mà còn đảm bảo tính minh bạch trong chuỗi cung ứng.

Tuy nhiên, việc phát triển rừng gỗ lớn vẫn gặp nhiều khó khăn, từ quỹ đất hạn chế đến vốn đầu tư lớn và thời gian trồng dài. Các chuyên gia khuyến nghị Chính phủ cần tập trung hơn vào phát triển rừng gỗ lớn, tăng cường hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp và hộ trồng rừng. Nếu không, xuất khẩu gỗ sẽ đối mặt nguy cơ tăng trưởng chậm do không đáp ứng được yêu cầu chuẩn hóa chuỗi cung ứng. Ngành gỗ Việt Nam cần phải nỗ lực hơn nữa để tự chủ nguồn nguyên liệu, từ đó khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế...

Nội dung đầy đủ bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 33-2025 phát hành ngày 18/8/2025. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:

Link: VNEconomy - Tạp chí Kinh tế Việt Nam

Chương Phượng