Ngành công nghiệp của Đức đối mặt thách thức chưa từng có từ Trung Quốc

Trước đây phụ thuộc vào kỹ thuật của Đức, các công ty Trung Quốc hiện đã có các giải pháp thay thế

Thách thức chưa từng có

Nền tảng công nghiệp của Đức đang phải đối mặt với một thách thức chưa từng có. Theo báo cáo gần đây của Trung tâm Cải cách châu Âu (CER) có trụ sở tại London, Đức từng là quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực sản xuất cao cấp, nhưng đã chứng kiến sản lượng công nghiệp trong 5 năm suy giảm, đe dọa tới 5,5 triệu việc làm và 20% tổng sản phẩm quốc nội (GDP).

Xung đột Nga - Ukraine đã buộc Đức phải giảm sự phụ thuộc vào dầu khí của Nga, khiến giá năng lượng tăng vọt và gây tổn hại nghiêm trọng đến các ngành công nghiệp như hóa chất và thép. Ngoài ra, sự gián đoạn chuỗi cung ứng sau đại dịch đã làm giảm nhu cầu xuất khẩu của Đức.

Một yếu tố chính khác là sự chuyển dịch nhanh chóng của Trung Quốc từ sản xuất giá trị thấp sang các ngành công nghiệp công nghệ cao và đổi mới, được thúc đẩy bởi chiến lược Made in China 2025 nhằm đạt được vị thế dẫn đầu toàn cầu về sản xuất và công nghệ tiên tiến.

Chính sách công nghiệp của Bắc Kinh kể từ năm 2000 đã tập trung vào các lĩnh vực cốt lõi như ô tô, công nghệ sạch và kỹ thuật cơ khí. “Trung Quốc đã bắt kịp một số ngành công nghiệp tiên tiến... họ rất mạnh trong các lĩnh vực này ... và điều đó đang góp phần vào hiệu suất tăng trưởng kém của Đức”, ông Holger Görg, người đứng đầu nhóm nghiên cứu Thương mại và Đầu tư Quốc tế tại Viện Kinh tế Thế giới Đức (IfW-Kiel) cho biết.

Trung Quốc đã dẫn đầu trong lĩnh vực đổi mới xe điện

Tốc độ mà Trung Quốc bắt kịp Đức có lẽ thể hiện rõ nhất trong ngành công nghiệp ô tô. Các nhà sản xuất ô tô Đức đã bị chỉ trích vì thiếu sự đổi mới, quá trình chuyển đổi chậm sang xe điện (EV) và không dự đoán được sự cạnh tranh khốc liệt từ các thương hiệu Trung Quốc như SAIC Motor và BYD. Điều đó dẫn đến mối đe dọa về hàng chục nghìn nhân viên bị sa thải và đóng cửa nhà máy.

Giải pháp vượt “chướng ngại vật”

Tuy nhiên, người ta ít nhận thức hơn về mối đe dọa ngày càng tăng của Trung Quốc trong các ngành kinh tế khác. Ví dụ, các tập đoàn hóa chất khổng lồ của Trung Quốc đã tăng đáng kể sản lượng trong những năm gần đây, đặc biệt là polyethylene và polypropylene, dẫn đến tình trạng cung vượt cầu trên toàn cầu khiến biên lợi nhuận của các nhà sản xuất Đức như BASF giảm xuống.

Ngay cả tại Liên minh châu Âu, một thị trường quan trọng của Đức, Trung Quốc đã tăng thị phần xuất khẩu hóa chất trong thập kỷ đến năm 2023 lên 60%, trong khi thị phần của Đức giảm hơn 14%, theo dữ liệu từ Viện nghiên cứu Handelsblatt.

Các ngành công nghiệp xuất khẩu chính của Đức đang phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ Trung Quốc

Ngành kỹ thuật cơ khí của Đức, nổi tiếng với độ chính xác và chất lượng, cũng đang phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ Trung Quốc. Trong khi thị phần xuất khẩu máy móc công nghiệp của Đức giảm nhẹ xuống còn 15,2% từ năm 2013 đến năm 2023, thì thị phần của Trung Quốc đã tăng hơn một nửa (từ 14,3% lên 22,1%).

Bà Claudia Barkowsky, Tổng giám đốc Trung Quốc của Liên đoàn Kỹ thuật Đức (VDMA), đã nói với tờ báo kinh doanh Handelsblatt của Đức vào tuần trước rằng các công ty cơ khí Đức sẽ ngày càng phải vật lộn để cạnh tranh vì các đối thủ Trung Quốc của họ đưa ra mức giá thấp hơn đáng kể, “đôi khi là 50% hoặc thậm chí rẻ hơn”.

Lợi thế về giá của họ một phần nhờ trợ cấp của chính phủ. Một báo cáo năm 2022 của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho thấy, phần lớn trợ cấp của Bắc Kinh nhắm vào các ngành công nghiệp hóa chất, máy móc, ô tô và kim loại.

Trong bối cảnh Berlin đang ở ngã ba đường lịch sử, các nhà kinh tế khuyến cáo rằng Đức phải điều chỉnh các chính sách thương mại, công nghiệp và tài chính của mình theo thực tế kinh tế mới, nếu không có nguy cơ mất vị thế là nước dẫn đầu sản xuất toàn cầu.

“Về mặt kinh tế, cố gắng giành lại vị thế thống trị trong các lĩnh vực này không phải là cách tốt nhất để tiết kiệm tiền. Điều quan trọng là phải tập trung vào các lĩnh vực mà Đức vẫn mạnh - dược phẩm, công nghệ sinh học và tạo ra tri thức”, nhà nghiên cứu Holger Gör nói.

“Đức rất giỏi trong việc tạo ra kiến thức - thông qua nghiên cứu và phát triển (R&D), bằng sáng chế, v.v... - và sau đó bán kiến thức này. Đây là lĩnh vực mà Đức vẫn dẫn đầu và chúng ta nên tiếp tục phát triển”, ông Görg cho biết.

Yên Vũ