Ngăn nguy cơ trốn thuế thu nhập cá nhân từ hoạt động đầu cơ, lướt sóng vàng

Ảnh minh họa.

Vừa qua, cơ quan chức năng đã công bố hàng loạt kết luận thanh tra các đơn vị kinh doanh vàng, trong đó phát hiện một số khách hàng cá nhân có hoạt động mua bán vàng miếng tại một ngân hàng với tần suất cao, diễn ra liên tục nhiều lần trong ngày, trong tháng và đạt doanh số lên đến hàng ngàn tỷ đồng mỗi năm nhằm mục đích kiếm lời từ chênh lệch giá.

Các chuyên gia cho rằng, đây là dấu hiệu của hoạt động mang tính chất kinh doanh. Trong trường hợp này, cơ quan chức năng của Bộ Tài chính cần làm rõ liệu cá nhân đó có thuộc đối tượng phải nộp thuế thu nhập cá nhân theo quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân hay không.

Luật sư Nguyễn Đức Hùng, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội, cho biết theo Nghị định số 24/2012/NĐ-CP ngày 03/04/2012 của Chính phủ, cá nhân không được cấp giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng mà chỉ được quyền mua, bán vàng miếng tại các tổ chức được Ngân hàng Nhà nước cấp phép nhằm mục đích kiếm lợi nhuận.

“Hiện nay, việc người dân mua bán vàng miếng gần như không phải chịu bất kỳ loại thuế, phí nào. Do đó, lợi dụng chính sách “miễn thuế” này, rất nhiều cá nhân đã thực hiện hành vi gom mua vàng với số lượng lớn để đầu cơ, tích trữ, sau đó bán ra với giá cao hơn nhằm kiếm lời, trục lợi”, ông Hùng nói.

Ông Hùng nhấn mạnh rằng các cá nhân có hành vi mua bán vàng miếng với tần suất cao, khối lượng lớn như đã xảy ra tại ngân hàng nọ sẽ gây nhiễu loạn thị trường và ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế.

“Để ngăn chặn tình trạng nêu trên, các cơ quan chức năng cần xem xét, áp dụng các chính sách thuế đối với thị trường vàng trong nước, đặc biệt là đánh thuế đối với nhóm đối tượng mua đi, bán lại nhằm đầu cơ”, ông Hùng kiến nghị.

Ông Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty Tư vấn Thuế Trọng Tín, cho biết hiện nay hoạt động kinh doanh vàng tại Việt Nam chịu sự điều chỉnh của nhiều sắc thuế, bao gồm thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập doanh nghiệp.

Tuy nhiên, thị trường vàng miếng có đặc thù riêng. Việc nhập khẩu, xuất khẩu vàng nguyên liệu chỉ do Ngân hàng Nhà nước thực hiện và được miễn thuế. Vàng miếng chủ yếu được dùng để tích trữ nên hiện không chịu thuế giá trị gia tăng. Những doanh nghiệp được phép kinh doanh vàng miếng có thể bị tính thuế thu nhập doanh nghiệp, còn cá nhân thì hầu như không bị áp thuế khi giao dịch vàng miếng.

Luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Công ty Luật SBLAW, chỉ ra rằng pháp luật hiện hành chưa có quy định rõ ràng về thế nào là "cá nhân kinh doanh vàng miếng" để từ đó xác định nghĩa vụ thuế khi cá nhân thực hiện hoạt động mua bán vàng trên thị trường.

“Cụ thể, theo Thông tư 111/2013/TT-BTC, thu nhập từ hoạt động kinh doanh (kể cả kinh doanh tài sản) phải nộp thuế thu nhập cá nhân (TNCN). Tuy nhiên, chưa rõ nếu cá nhân không đăng ký kinh doanh mà chỉ thường xuyên thực hiện việc mua – bán vàng miếng thì có bị coi là hoạt động kinh doanh hay không?”, ông Hà đặt vấn đề.

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh giá vàng biến động mạnh, nhiều người lướt sóng, đầu cơ vàng miếng thì việc không kiểm soát thuế thu nhập cá nhân đối với nhóm này vừa gây thất thu ngân sách, vừa thiếu công bằng với người dân và doanh nghiệp khác.

Các chuyên gia cho rằng đây chính là “vùng xám” pháp lý có thể tạo điều kiện cho các đối tượng trốn thuế, hưởng lợi từ đầu cơ và lướt sóng vàng vì:
(i) Pháp luật hiện hành không có quy định rõ ràng để phân biệt giữa giao dịch đầu tư cá nhân hợp pháp và hoạt động kinh doanh mang tính chuyên nghiệp; (ii) Nếu không có quy định về ngưỡng giao dịch (số lượng, tần suất), cá nhân có thể thực hiện hàng ngàn giao dịch mỗi năm mà vẫn không bị kiểm soát thuế; (iii) Các ngân hàng và doanh nghiệp kinh doanh vàng chỉ ghi nhận giao dịch, nhưng không có trách nhiệm xác định mục đích giao dịch hay thu thuế thay.

Luật sư Nguyễn Thanh Hà kiến nghị các cơ quan chức năng cần bổ sung quy định pháp lý rõ ràng, chẳng hạn: nếu một cá nhân có tổng doanh số giao dịch vàng miếng vượt ngưỡng nhất định (ví dụ 1 tỷ đồng/tháng hoặc 10 tỷ đồng/năm) và có tần suất giao dịch cao thì phải đăng ký mã số thuế và thực hiện nghĩa vụ thuế tương ứng.

Đồng thời, các văn bản pháp luật về quản lý thị trường vàng cần làm rõ khái niệm "cá nhân kinh doanh vàng miếng" để ngăn chặn các đối tượng đầu cơ lợi dụng kẽ hở pháp luật nhằm thao túng thị trường, đẩy giá và trục lợi.

Phan Linh