Ngân hàng tăng thu ngoài lãi: Hướng đi chiến lược cho tăng trưởng bền vững

Trụ đỡ lợi nhuận trong bối cảnh NIM thu hẹp

Theo báo cáo triển vọng tháng 11/2025 của Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), ngân hàng vẫn là “trụ cột lợi nhuận” của thị trường chứng khoán Việt Nam trong quý IV/2025, với tăng trưởng dự kiến hơn 25% so với cùng kỳ năm trước. Động lực chính không chỉ đến từ tín dụng ổn định, mà còn từ thu nhập dịch vụ, bancassurance và đầu tư chứng khoán phục hồi mạnh mẽ sau giai đoạn trầm lắng 2023-2024.

Đơn cử như tại Techcombank, trong quý III/2025, tổng thu nhập hoạt động (TOI) tăng 21,2% lên 14.232 tỷ đồng, riêng mảng ngoài lãi tăng hơn 1,5 lần cùng kỳ. Kinh doanh ngoại hối và chứng khoán đầu tư tăng lần lượt 816,5% và 172,2%, đem về tổng cộng hơn 1.600 tỷ đồng. Mảng dịch vụ và hoạt động khác cũng tăng trưởng tích cực, đóng góp thêm 2.842 tỷ đồng.

HDBank cũng ghi nhận thu nhập ngoài lãi đạt 5.366 tỷ đồng, tăng gần 179% so với cùng kỳ. Trong khi đó, VIB cho biết nguồn thu ngoài lãi chiếm hơn 19% tổng thu nhập hoạt động 9 tháng đầu năm, chủ yếu đến từ dịch vụ thẻ tín dụng, chuyển tiền quốc tế, bảo hiểm và các tiện ích ngân hàng số.

Trong bối cảnh NIM chịu áp lực do chi phí huy động tăng và cạnh tranh tín dụng gay gắt, các NHTM đang đẩy mạnh chiến lược đa dạng hóa nguồn thu, đặc biệt là thu nhập ngoài lãi

Ngay cả nhóm ngân hàng nhỏ cũng bắt nhịp xu thế. KienlongBank đang tái cơ cấu nguồn thu theo hướng bền vững, tập trung vào dịch vụ và phi tín dụng; kết quả lãi từ đầu tư chứng khoán tăng gấp ba lần so với cùng kỳ.

Ở khối NHTM nhà nước, VietinBank có lãi thuần từ chứng khoán kinh doanh đạt 667 tỷ đồng, gấp hơn tám lần năm 2024. Vietcombank cũng ghi nhận mảng kinh doanh ngoài lãi đóng góp 3.395 tỷ đồng, tăng 4,2%...

Theo đại diện các ngân hàng, hiện các ngân hàng đang đẩy mạnh hoạt động ngoài tín dụng, một mặt nhằm đa dạng hóa nguồn thu, giảm dần sự phụ thuộc vào tín dụng để hướng tới tăng trưởng bền vững; mặt khác cũng nhằm phân tán rủi ro, đặc biệt là rủi ro nợ xấu trong bối cảnh nền kinh tế vẫn đối mặt với nhiều khó khăn do tác động thị trường toàn cầu.

Đa dạng hóa nguồn thu - hướng đi tất yếu

Theo SSI Research, trong 9 tháng đầu năm 2025, NIM tiếp tục thu hẹp do chi phí vốn tăng và cạnh tranh tín dụng gay gắt, nhưng thu nhập ngoài lãi lại tăng tốc mạnh, giúp các ngân hàng duy trì tăng trưởng lợi nhuận. Doanh thu từ giao dịch ngoại hối tăng 23%, còn lợi nhuận từ chứng khoán tăng gấp 33 lần, chủ yếu nhờ đóng góp của các công ty chứng khoán trực thuộc ngân hàng như TCBS (Techcombank) và VPBankS (VPBank)

Ông Lê Khánh Tùng, Trưởng phòng Nghiên cứu ngành dịch vụ tài chính của HSC phân tích, trong 1-3 năm qua, tỷ lệ đóng góp lợi nhuận từ công ty chứng khoán trực thuộc ngân hàng ngày càng cao. Tiêu biểu là Techcombank (TCBS) và VPBank (VPBankS), nơi công ty chứng khoán đóng góp từ 16-21% lợi nhuận sau thuế của ngân hàng (tính đến nửa đầu năm 2025).

Không dừng lại ở đó, nhiều ngân hàng đang mở rộng hoạt động đầu tư ra ngoài tín dụng truyền thống. PGBank đã thông qua chủ trương mua cổ phần công ty chứng khoán, bảo hiểm hoặc quản lý quỹ để trở thành công ty con hoặc công ty liên kết. Sacombank dự kiến đầu tư tối đa 1.500 tỷ đồng để sở hữu trên 50% một công ty chứng khoán. Song song với đó, các chính sách mới như Nghị quyết 05 về thí điểm thị trường tài sản số và Luật Công nghiệp số đang mở ra một không gian tăng trưởng mới. Khoảng 10 công ty chứng khoán và 3 ngân hàng tư nhân lớn đã tiên phong tham gia thị trường tài sản số, với quy mô giao dịch có thể đạt 700 triệu USD/ngày nếu thí điểm thành công, tương đương 50% giá trị thị trường cổ phiếu hiện nay.

Ngoài ra, trong chiến lược mở rộng nguồn thu, chuyển đổi số tiếp tục đóng vai trò trung tâm. Ông Vũ Thành Trung, Phó Chủ tịch HĐQT MB cho biết: “Các nền tảng số chủ lực như App MBBank, BIZ MBBank và dịch vụ Banking-as-a-Service (BAAS) đã đóng góp mạnh mẽ vào tăng trưởng khách hàng, CASA và doanh thu”.

Với VIB, việc đầu tư mạnh vào ngân hàng số và hệ sinh thái thẻ tín dụng đã giúp ngân hàng này đạt hơn 1 triệu thẻ lưu hành, với tổng chi tiêu 104.000 tỷ đồng sau 9 tháng, tăng 15% so với cùng kỳ. Cùng với các sản phẩm thanh toán hóa đơn, chuyển tiền, bảo hiểm, nền tảng số đang trở thành “động cơ doanh thu” mới. Nhờ chuyển đổi số và đa dạng hóa dịch vụ, các ngân hàng đang từng bước giảm phụ thuộc vào tín dụng, đồng thời tăng khả năng chống chịu trước biến động kinh tế.

VDSC đánh giá, quý IV/2025 sẽ là “bài kiểm tra sức bền” của ngành Ngân hàng. Những ngân hàng có tỷ lệ CASA cao, danh mục tín dụng đa dạng và chiến lược tăng trưởng bền vững sẽ tiếp tục duy trì đà tăng trưởng ổn định, trong khi nhóm phụ thuộc vào tín dụng truyền thống sẽ đối mặt sức ép lợi nhuận trong nửa đầu năm 2026.

Theo các chuyên gia, việc tăng thu ngoài lãi không còn là “sự lựa chọn”, mà đã trở thành chiến lược sống còn giúp ngân hàng giảm rủi ro chu kỳ, củng cố năng lực tài chính và nâng cao hiệu quả hoạt động. Khi thị trường tài sản số, bancassurance, kinh doanh vàng… được mở rộng, cùng làn sóng chuyển đổi số lan tỏa mạnh mẽ, bức tranh lợi nhuận ngành Ngân hàng hứa hẹn sẽ thêm đa sắc, bền vững hơn.

Hạ Chi