Ngân hàng phải thu hồi toàn bộ khoản vay ưu đãi nếu không đủ điều kiện hưởng cấp bù lãi suất

Dự thảo nhấn mạnh việc cấp bù lãi suất phải bảo đảm các nguyên tắc: công khai, minh bạch, đúng đối tượng, đúng mục đích và phòng ngừa trục lợi chính sách. Các khoản vay được hưởng cấp bù phải đáp ứng đầy đủ điều kiện theo quy định và có chứng từ hợp pháp. Những khoản vay đã quá hạn nợ gốc, có lãi chậm trả hoặc đã được cơ cấu lại thời hạn trả nợ sẽ không thuộc diện được cấp bù, trừ trường hợp rủi ro bất khả kháng theo quy định pháp luật.

Theo dự thảo, ngân hàng thương mại có trách nhiệm lập báo cáo quyết toán hằng năm, xác định chính xác số tiền được cấp bù cho từng khoản vay. Công thức tính mức cấp bù được chuẩn hóa trên cơ sở mức lãi suất hỗ trợ và dư nợ thực tế theo số ngày được hỗ trợ. Ngân hàng Nhà nước chịu trách nhiệm kiểm tra, xét duyệt và tổng hợp, trình Bộ Tài chính đối chiếu với Kho bạc Nhà nước.

Ngân hàng phải thu hồi toàn bộ khoản vay ưu đãi nếu không đủ điều kiện hưởng cấp bù lãi suất

Một điểm đáng chú ý là cơ chế thu hồi được siết chặt. Trường hợp phát hiện khoản vay không đủ điều kiện hưởng cấp bù, ngân hàng thương mại bắt buộc phải thu hồi toàn bộ số tiền đã hỗ trợ. Nếu việc thu hồi diễn ra khi chính sách vẫn còn hiệu lực, số tiền sẽ được bù trừ trong kỳ quyết toán. Nếu chính sách đã hết hiệu lực, ngân hàng phải hoàn trả trực tiếp về ngân sách nhà nước theo đúng quy định pháp luật.

Dự thảo Nghị định được xây dựng theo hướng tinh giản thủ tục hành chính, đơn giản hóa hồ sơ thanh toán và quyết toán. Đồng thời, tăng cường trách nhiệm của ngân hàng thương mại và phân định rõ vai trò giữa các cơ quan quản lý để nâng cao hiệu quả giám sát, công khai và minh bạch trong sử dụng ngân sách.

Về phân công trách nhiệm, Bộ Tài chính chịu trách nhiệm tổng hợp, bố trí kinh phí; Ngân hàng Nhà nước thực hiện phân bổ, kiểm tra, giám sát; các ngân hàng thương mại chịu trách nhiệm xác định đúng đối tượng, báo cáo trung thực, cung cấp hồ sơ khi được yêu cầu và thực hiện thu hồi, hoàn trả ngân sách nếu phát sinh sai sót. Khách hàng vay vốn có nghĩa vụ cung cấp thông tin đầy đủ, sử dụng vốn đúng mục đích và hoàn trả khoản hỗ trợ nếu bị phát hiện vi phạm.

Đối với các hồ sơ đã gửi trước thời điểm Nghị định mới có hiệu lực, việc xử lý tiếp tục thực hiện theo các quy định hiện hành. Các hồ sơ phát sinh sau thời điểm hiệu lực, bao gồm cả trường hợp thu hồi tiền cấp bù, sẽ áp dụng theo quy định mới, ngoại trừ một số chương trình hỗ trợ đặc thù theo quy định riêng của Chính phủ.

Dự kiến, Nghị định sẽ được ban hành trong tháng 1/2026 và bắt đầu có hiệu lực từ tháng 3/2026.

Nguyễn Tùng