Ngân hàng dẫn dắt 'Bình dân học vụ' số

Số hóa thanh toán và kết nối tăng mạnh

Theo thống kê của NHNN, trong 9 tháng đầu năm 2025, thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) trên cả nước tăng trưởng trên 43,3% về số lượng giao dịch và hơn 24,2% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024. Giao dịch qua internet và di động lần lượt tăng 51,2% và gần 37,8% về số lượng. Trong khi đó, thanh toán qua QR Code bứt phá mạnh mẽ với mức tăng trưởng lần lượt 61,6% (về số lượng) và gần 150,7% (về giá trị).

Ở chiều ngược lại, theo thống kê của Vụ Thanh toán (NHNN), giao dịch rút tiền mặt qua ATM giảm gần 17% (về số lượng giao dịch). Điều này cho thấy người dân đang chuyển mạnh sang kênh thanh toán trực tuyến nhờ sự hỗ trợ ngày càng “sát sườn” của các ứng dụng ngân hàng số tích hợp trên máy tính, điện thoại di động.

Những số liệu như kể trên là minh chứng rõ nét những kết quả tích cực mà ngành Ngân hàng đã đóng góp trong phong trào phổ cập “bình dân học vụ số” – một chủ trương đã được Chính phủ trực tiếp phát động từ với kỳ vọng trở thành một phong trào “toàn dân, toàn diện, bao trùm, sâu rộng”.

Thực tế, ghi nhận từ NHNN cho thấy, đến cuối tháng 10/2025, sau khi Chính phủ phát động phong trào bình dân học vụ số, Thống đốc NHNN đã chỉ đạo toàn hệ thống TCTD triển khai phong trào này với yêu cầu gắn đào tạo kỹ năng số với công việc thực tế, đẩy mạnh dịch vụ công trực tuyến và chuẩn hóa quy trình số ở các ngân hàng, từ đó lan tỏa tới người dân – doanh nghiệp.

Các thống kê của NHNN cho thấy, hoạt động kết nối dữ liệu định danh qua hệ thống ngân hàng hiện đã khá phổ biến. Tính đến đầu tháng 10/2025 hơn 132,4 triệu hồ sơ cá nhân và 1,4 triệu hồ sơ tổ chức đã được đối chiếu sinh trắc học. Hiện đã có 57 TCTD và 39 tổ chức trung gian thanh toán đã triển khai tích hợp căn cước công dân trên điện thoại di động; 28 ngân hàng và 4 tổ chức trung gian thanh toán đã liên kết tài khoản an sinh xã hội với tài khoản ngân hàng qua VNeID để chi trả tự động.

Từ phía các TCTD, theo báo cáo của một số NHTM, như BIDV, Vietcombank, Agribank, VietinBank, TPBank, HDBank, SHB, MB… hiện nay các ứng dụng, nền tảng hỗ trợ số hóa doanh nghiệp; kết nối hỗ trợ thanh toán thu hộ, chi hộ dịch vụ công đều đã khá hoàn thiện và lan tỏa ở hầu hết các lĩnh vực.

Chẳng hạn, lượng khách hàng giao dịch qua kênh số của BIDV đến tháng 9/2025 đã đạt trên 16 triệu khách hàng với hơn 7 triệu giao dịch/ngày, ứng dụng SmartBanking X của ngân hàng này đã có thể tích hợp 2.500 dịch vụ của 1.500 khách hàng, đối tác. Nền tảng VCB Digibank của Vietcombank hiện đã phục vụ gần 13 triệu khách hàng, xử lý hơn 6 triệu giao dịch/ngày và ứng dụng VCB DigiShop của ngân hàng đã giúp hàng chục nghìn hộ kinh doanh áp dụng hóa đơn điện tử đồng thời gom các tiện ích thu – chi, thanh toán vào cùng một ứng dụng tích hợp.

NHTM chủ động cử nhân viên đến trực tiếp các sạp chợ hỗ trợ tiểu thương, hộ kinh doanh sử dụng các ứng dụng thanh toán số

Điểm tựa mở rộng tài chính số bao trùm

Theo đánh giá của nhiều chi nhánh NHTM và Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) tại khu vực TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai, các chương trình phổ cập thanh toán số, kỹ năng thao tác, sử dụng các thiết bị, ứng dụng di động của các ngân hàng đang có tốc độ lan tỏa nhanh ở các khu vực nông thôn với những mô hình “chợ không tiền mặt 4.0”, “phố không tiền mặt” và các hoạt động thu hộ viện phí, học phí, dịch vụ công thiết yếu cho cả cá nhân, hộ kinh doanh và doanh nghiệp nhỏ.

Từ góc độ hạ tầng công nghệ, theo nhận định của các chuyên gia, hiện nay hệ thống NHTM và fintech trung gian thanh toán là nhóm doanh nghiệp đi đầu trong khả năng tích hợp, kết nối các ứng dụng, chia sẻ dữ liệu cũng như các giải pháp bảo mật, bảo vệ thông tin. So với các ngành khác, năng lực phối hợp, hợp tác liên ngành của hệ thống TCTD hiện nay được đánh giá là khá cao và có sự chủ động, sẵn sàng từ thanh toán; thu hộ, chi hộ đến các chương trình giáo dục số cho khách hàng ở tất cả các thành phần kinh tế.

Về góc độ an toàn, bảo mật thông tin, ngành Ngân hàng thời gian qua đã dành hơn 16% ngân sách công nghệ thông tin cho công tác an toàn thông tin. Hệ thống cảnh báo đã xử lý khoảng 600.000 tài khoản nghi vấn, cảnh báo trên 440.000 giao dịch đáng ngờ, ngăn chặn trên 1.600 tỷ đồng có nguy cơ thất thoát… Những con số này tạo nền tảng để người dân ngày càng tin dùng kênh số và các ứng dụng số hóa có sự kết nối từ các TCTD.

Ngoài ra, cũng cần nhìn nhận rằng đối với lĩnh vực tài chính số bao trùm, các chương trình giáo dục số của các ngân hàng như Agribank, NHCSXH đang có vai trò rất quan trọng. Agribank đặt mục tiêu đến năm 2026, đào tạo thành công 500 đại sứ số, hạt nhân số ở vùng sâu, vùng xa. Trong khi, hệ thống NHCSXH cũng đã triển khai rộng rãi chương trình giáo dục số cho khách hàng khu vực nông thôn và hợp tác Mastercard trong phát triển các sản phẩm, dự án giáo dục số tại các chi nhánh mang kỹ năng số tới hàng triệu hộ nghèo, phụ nữ, doanh nghiệp siêu nhỏ. Bên cạnh đó, cũng cần kể đến sự lan tỏa của chương trình thí điểm Mobile Money do NHNN chỉ đạo thực hiện với gần 10,9 triệu tài khoản viễn thông được phép kết nối thanh toán các khoản giao dịch nhỏ, giúp hàng chục triệu người dân ở nông thôn, miền núi tiếp cận, sử dụng các ứng dụng tài chính số một cách tiện lợi, an toàn.

Thạch Bình