Ngân hàng chung sức xây dựng nông thôn mới

Các tiêu chí khó đã có ngân hàng lo

Theo NHCSXH Việt Nam, tính đến cuối tháng 9/2025, tổng dư nợ tín dụng chính sách trên địa bàn cả nước đạt khoảng 398.100 tỷ đồng, tăng thêm 30.400 tỷ đồng so với cuối năm 2024. Nguồn vốn vay của NHCSXH đã góp phần tạo việc làm cho hơn 601.000 lao động nông thôn; xây dựng trên 1,2 triệu công trình nước sạch, vệ sinh môi trường và tạo dựng hơn 2.900 căn nhà cho hộ nghèo ở các địa phương.

Cùng với NHCSXH, theo thống kê của Agribank, đến đầu quý III/2025, các chi nhánh của ngân hàng này đã cho vay Chương trình MTQG Xây dựng nông thôn mới với dư nợ đạt khoảng trên 740.165 tỷ đồng. Nguồn vốn từ Agribank đã tiếp cận hơn 2 triệu lượt khách hàng thông qua 62.000 tổ vay vốn. Bên cạnh đó, ngân hàng này cũng tích cực cho vay đối với các dự án hạ tầng nông thôn như xây dựng đường, hệ thống thủy lợi, trạm y tế, trường học...

Số liệu của Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho thấy, từ sau khi các địa phương sáp nhập địa giới hành chính (1/7/2025) đến nay, cả nước có khoảng 1.720 xã có khả năng đạt chuẩn nông thôn mới. Tuy nhiên, vẫn có 350 xã có tỷ lệ hộ nghèo trên 50%. Và mặc dù Chương trình MTQG Xây dựng nông thôn mới được xem là “điểm sáng” trong giải ngân vốn ngân sách, nhưng đến cuối tháng 8/2025, cả nước mới chỉ giải ngân được khoảng hơn 15.000 tỷ đồng (đạt 56% kế hoạch).

Điều này cho thấy vai trò của nguồn vốn tín dụng (cả tín dụng chính sách và tín dụng thương mại) và vốn xã hội hóa (doanh nghiệp, người dân đóng góp) vẫn đang là nguồn lực chính để các xã nông thôn mới hoàn thành các tiêu chí khó như tiêu chí hạ tầng, tiêu chí thu nhập bình quân, tiêu chí nhà ở… Ghi nhận từ một số địa phương như TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai, An Giang, Cà Mau… cho thấy rõ thực tiễn này, khi nguồn vốn cho vay của hệ thống NHCSXH đang có sự tăng trưởng mạnh và hỗ trợ hàng trăm xã duy trì thành tích nông thôn mới và xây dựng nông thôn mới nâng cao.

Tại xã Long Điền (Bà Rịa - Vũng Tàu cũ), đến đầu tháng 9/2025 chi nhánh NHCSXH TP. Hồ Chí Minh đã cho vay trên 5,5 tỷ đồng giúp hàng trăm hộ dân tạo công ăn việc làm; xây dựng các công trình nước sạch vệ sinh nông thôn và phát triển sản xuất kinh doanh. Tại Đồng Nai, theo lãnh đạo NHNN chi nhánh Khu vực 2, tín dụng xây dựng nông thôn mới chiếm tới 30% tổng dư nợ tín dụng trên địa bàn với khoảng trên 201.000 tỷ đồng (tính đến tháng 6/2025).

Trong khi đó, tại các tỉnh An Giang, Cà Mau dư nợ cho vay xây dựng nông thôn mới đến cuối tháng 8/2025 đạt gần 129.500 tỷ đồng, chiếm 33,3% tổng dư nợ tín dụng của hệ thống TCTD tại các địa phương này. Còn tại Tây Ninh, cũng tính đến hết tháng 8, đã có khoảng 105.000 lao động nông thôn được vay vốn để có việc làm, cải thiện thu nhập; hơn 150.000 tiếp cận được vốn vay để xây dựng công trình nước sạch - vệ sinh môi trường và hơn 750 hộ nghèo vay được vốn để xây mới, sửa chữa hoặc mua nhà ở xã hội.

Nhiều địa phương cần nguồn lực tài chính lớn để tái định hình khu vực kinh tế nông thôn

Vai trò của vốn vay ngày càng quan trọng

Theo Ban Chỉ đạo Trung ương về các chương trình MTQG, giai đoạn 2021-2025 tổng nguồn vốn huy động cho chương trình xây dựng nông thôn mới trên cả nước là khoảng 3,7 triệu tỷ đồng. Trong đó, vốn ngân sách nhà nước bố trí khoảng 8,8%; vốn lồng ghép từ các chương trình khác 7,4%; vốn huy động từ doanh nghiệp và người dân chiếm 23,1%. Còn lại 60,8% nguồn vốn đã được các NHTM và NHCSXH cung ứng.

Thông tin từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, cuối tháng 9 vừa qua, Quốc hội đã làm việc và thống nhất chủ trương kết hợp hai Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026-2035. Theo đó, chương trình này sau khi kết hợp sẽ được thực hiện tại 34 tỉnh, thành phố với tổng nguồn lực dự kiến huy động cho giai đoạn 2026-2035 là 12,35 triệu tỷ đồng.

Trong giai đoạn 2026-2030, vốn ngân sách trung ương hỗ trợ trực tiếp khoảng 180.000 tỷ đồng, chiếm 3,7%; vốn đối ứng từ ngân sách địa phương khoảng 450.000 tỷ đồng, chiếm 9,1%; vốn lồng ghép từ các chương trình khác 400.000 tỷ đồng; vốn huy động xã hội hóa 500.000 tỷ đồng. Còn lại khoảng 3.400.000 tỷ đồng (chiếm 69%) là nguồn vốn huy động từ hệ thống TCTD.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đánh giá, trong các năm tới mục tiêu giảm nghèo bền vững sẽ tập trung vào các nhóm vấn đề lớn như: hỗ trợ phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội cho các địa bàn nghèo và hỗ trợ giảm các chiều thiếu hụt theo chuẩn nghèo mới. Đối với xây dựng nông thôn mới, Chính phủ và các bộ ngành sẽ ưu tiên phát triển kinh tế gắn với ứng dụng công nghệ cao và thúc đẩy chuyển đổi số.

Trong bối cảnh các địa phương sáp nhập, sắp xếp lại địa giới hành chính, quy hoạch kết cấu hạ tầng ở các xã sẽ có nhiều thay đổi. Các địa phương sẽ cần nhiều nguồn lực tài chính để định hình lại khu vực kinh tế nông thôn; khôi phục các làng nghề truyền thống, phát triển các sản phẩm OCOP, dịch vụ logistics, du lịch cộng đồng...

Như vậy, với nguồn lực vốn mồi từ ngân sách trung ương giai đoạn 2026-2030 chỉ chiếm khoảng 3,7% (vốn đầu tư phát triển khoảng 120.000 tỷ đồng, vốn sự nghiệp khoảng 60.000 tỷ đồng), vai trò của nguồn vốn tín dụng từ NHCSXH và hệ thống NHTM ngày càng lớn đối với mục tiêu tăng thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn lên ít nhất 2,5 lần so với năm 2020 và xây dựng thành công nông thôn mới ở 80% số xã trên địa bàn cả nước (khoảng 2.100 xã).

Thạch Bình