Ngân hàng chung tay xử lý tài khoản không chính chủ

Thông tư 17/2024/TT-NHNN và Thông tư 18/2024/TT-NHNN quy định về hoạt động thẻ ngân hàng được xem là động thái quyết liệt nhằm xử lý tài khoản không chính chủ hay còn gọi là tài khoản “rác”, tài khoản “ma”. Việc xử lý tài khoản này của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) rất cần thiết bởi thực tế thời gian qua xảy ra nhiều vụ lừa đảo chuyển tiền qua tài khoản ngân hàng nhưng không đòi lại được.

Nhân viên Ngân hàng Thương mại cổ phần Lộc Phát Việt Nam Chi nhánh Nam Định hướng dẫn khách hàng cập nhật sinh trắc học trên điện thoại thông minh.

Để hạn chế, giảm thiểu các rủi ro liên quan đến vấn đề an ninh, an toàn thông tin trong hoạt động ngân hàng trên không gian mạng, trong thời gian qua, ngành Ngân hàng đã chủ động triển khai các nhóm giải pháp chính, gồm: Hoàn thiện cơ chế, chính sách và chỉ đạo thực hiện; triển khai các giải pháp công nghệ và cơ chế phối hợp; tuyên truyền, cảnh báo phòng, chống tội phạm lừa đảo; phối hợp với các cơ quan chức năng trong phòng, chống lừa đảo qua mạng. Trong đó, ngày 18/12/2023, Thống đốc NHNN đã ban hành Quyết định số 2345/QĐ-NHNN về triển khai các giải pháp an toàn, bảo mật trong thanh toán trực tuyến và thanh toán thẻ ngân hàng (Quyết định 2345), có hiệu lực từ 1/7/2024. Quyết định 2345 giải quyết 2 điểm quan trọng, đó là chấm dứt tình trạng mở tài khoản bằng giấy tờ giả; hai là xóa bỏ việc mở tài khoản bằng giấy tờ thật nhưng không phải do chính chủ mở. Việc xác thực sinh trắc học theo yêu cầu của Quyết định 2345 sẽ xác định đúng tài khoản, đúng người có Căn cước công dân được Bộ Công an cấp. Mục tiêu ban hành Quyết định 2345/QĐ-NHNN hướng tới bảo đảm người giao dịch ngân hàng trực tuyến là chính chủ nhằm bảo vệ khách hàng, góp phần giảm thiểu tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản của khách hàng, cũng như phòng ngừa những vụ việc cho thuê, mượn, mua bán tài khoản thanh toán, ví điện tử sử dụng cho mục đích bất hợp pháp.

Bên cạnh đó, NHNN cũng ban hành Thông tư 18/2024/TT-NHNN quy định về hoạt động thẻ ngân hàng có hiệu lực từ ngày 1/7/2024. Trong đó có quy định về thủ tục phát hành thẻ (Điều 9) và quy định về việc phát hành thẻ bằng phương tiện điện tử (Điều 10). Cụ thể, tổ chức phát hành thẻ phải thu thập các tài liệu, thông tin, dữ liệu nhằm nhận biết khách hàng và thông tin sinh trắc học của chủ thẻ đối với khách hàng cá nhân, thông tin sinh trắc học của đại diện hợp pháp đối với khách hàng tổ chức. Các quy định tương tự cũng được áp dụng với khách hàng đăng ký mở ví điện tử bằng phương tiện điện tử. Theo các chuyên gia, quy định này nhằm xác định chính chủ mở tài khoản, là bộ lọc tốt để tránh xuất hiện tài khoản rác, không chính chủ. Ngoài ra, quy định Thông tư 17/2024/TT-NHNN và Thông tư 18/2024/TT-NHNN của NHNN về việc mở, sử dụng tài khoản thanh toán và hoạt động thẻ ngân hàng nhằm tăng cường an toàn, bảo mật, từ ngày 1/1/2025, chủ tài khoản thanh toán/chủ thẻ ngân hàng không thể thực hiện các giao dịch trực tuyến rút tiền, chuyển tiền, thanh toán hóa đơn, nạp tiền… và giao dịch chuyển/rút tiền tại ATM nếu chưa hoàn thành đối chiếu giấy khai báo và thông tin sinh trắc đúng đắn; Chưa cập nhật, tiện ích bổ sung thông tin mới thay thế cho giấy tờ tùy thân (chứng minh thư nhân dân/căn cước công dân/hộ chiếu/thị thực) đã hết hiệu lực.

Cùng với đó, với những quy định khi Nghị định 52/2024/NĐ-CP có hiệu lực được kỳ vọng sẽ giúp “dọn dẹp” tài khoản ngân hàng mà tội phạm sử dụng với mục đích lừa đảo. Cụ thể, tại Điều 12 Nghị định 52 về việc đóng tài khoản thanh toán sẽ được thực hiện khi chủ tài khoản vi phạm hành vi bị cấm như: mở tài khoản mạo danh, mua, bán cho thuê, cho mượn tài khoản; lấy cắp, mua, bán thông tin tài khoản; sử dụng tài khoản thanh toán để đánh bạc, gian lận, lừa đảo, kinh doanh trái pháp luật và thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật khác. Lãnh đạo một ngân hàng thương mại cho biết: Trước đây, nếu nghi ngờ một tài khoản được dùng vào việc lừa đảo nhưng chưa có kết luận cũng như quyết định chính thức từ cơ quan điều tra thì ngân hàng cũng không được phép hạn chế dòng tiền ra, vào tài khoản đó. Nhưng kể từ ngày 1/7/2024, ngân hàng hoàn toàn có thể “thẳng tay” hơn với các tài khoản này. Ngoài ra, với quy định xác thực sinh trắc học khi chuyển tiền có giá trị lớn còn có thể giúp “dọn dẹp” các tài khoản “ảo”, tài khoản “rác” vốn vẫn là một trong những khó khăn trong quản lý tài khoản khách hàng của các ngân hàng thời gian qua. Lợi dụng tính ẩn danh không biên giới của không gian mạng, các đối tượng tội phạm dễ dàng đóng giả những vai khác nhau, từ công an, viện kiểm sát, nhân viên thuế… để tiếp cận lừa người dân. Việc kẻ xấu mạo danh người từ các cơ quan này để hù dọa lừa người dân chiếm đoạt tài sản dù đã được các phương tiện truyền thông liên tục cảnh báo nhắc nhở nhưng vẫn có nhiều trường hợp bị mắc bẫy.

Tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank) Chi nhánh tỉnh Nam Định, nhằm đảm bảo tất cả khách hàng là người Việt Nam và người nước ngoài đang sử dụng dịch vụ Agribank Plus đều cập nhật được dữ liệu sinh trắc học, Chi nhánh đã liên tục truyền thông hướng dẫn đa kênh báo chí, truyền hình, email, sms, push app… kèm các minh họa cụ thể để khách hàng có thể tự thao tác và thực hiện. Nếu khách hàng không tự thao tác được, các tư vấn viên tại quầy giao dịch hay chuyên viên khách hàng cùng các thiết bị đọc chip chuyên dụng sẵn sàng đáp ứng và hỗ trợ khách hàng. Để đảm bảo các giao dịch thanh toán điện tử hoặc rút tiền tại hệ thống ATM không bị gián đoạn sau ngày 1/1/2025, Agribank Chi nhánh tỉnh Nam Định cũng có nhiều thông báo khuyến cáo khách hàng cần nhanh chóng hoàn tất đối chiếu khớp đúng giấy tờ tùy thân và thông tin sinh trắc học của chủ tài khoản/thẻ. Tại các phòng giao dịch của Agribank tại thành phố Nam Định và các huyện: Hải Hậu, Giao Thủy, Nghĩa Hưng, Nam Trực, Trực Ninh, Xuân Trường, Agribank Chi nhánh tỉnh Nam Định đều bố trí cán bộ, nhân viên hỗ trợ giúp đỡ khách hàng đăng ký và cập nhật dữ liệu sinh trắc học không chỉ các ngày làm việc trong tuần mà còn cả những ngày thứ 7 và chủ nhật. Việc triển khai sinh trắc học của các ngân hàng trong đợt 2 này có nhiều thuận lợi, do Chi nhánh đã có kinh nghiệm triển khai từ đợt thực hiện sinh trắc học cho các giao dịch trực tuyến trên 10 triệu đồng và tổng giá trị giao dịch trên 20 triệu đồng trong ngày.

Ngoài ra, các tổ chức tín dụng trên địa bàn đã tích cực triển khai các quy định liên quan đến hoạt động thanh toán, trong đó việc hướng dẫn, hỗ trợ khách hàng đăng ký, sử dụng dịch vụ xác thực bằng sinh trắc học bước đầu đạt kết quả. Tại Nam Định, tính đến ngày 6/12/2024 có tổng số 672.773 hồ sơ khách hàng đã được đối chiếu thông tin sinh trắc học với Căn cước công dân gắn chip hoặc tài khoản VNeID, trong đó 671.673 khách hàng cá nhân; tỷ lệ khách hàng cá nhân 62,75% (so với số khách hàng cá nhân phát sinh giao dịch trong vòng 12 tháng gần nhất trên kênh online) đã được chi nhánh các TCTD trên địa bàn đối chiếu thông tin sinh trắc học.

Thời gian tới, các ngân hàng sẽ tập trung đầu tư nâng cấp hệ thống, đặc biệt là hệ thống xác thực sinh trắc học, eKYC để kịp thời phòng ngừa, ngăn chặn hoạt động gian lận, giả mạo khi mở và sử dụng tài khoản thanh toán, thẻ ngân hàng; Loại bỏ các tài khoản không chính chủ đảm bảo theo quy định. Tăng cường công tác hậu kiểm việc mở tài khoản, thẻ ngân hàng qua eKYC; kết nối nền tảng trực tuyến hệ thống cơ sở dữ liệu cảnh báo danh sách tài khoản ngân hàng, ví điện tử liên quan đến hoạt động vi phạm pháp luật của Bộ Công an để kịp thời phòng ngừa, ngăn chặn thu hồi tài sản cho khách hàng.

Bài và ảnh: Đức Toàn,