Ngăn chặn thuốc và thực phẩm giả: Tăng kiểm tra đột xuất, tăng chế tài xử phạt

Công an Thanh Hóa thu giữ thuốc giả.

Ngày 7/5, Bộ Y tế đã có cuộc họp với các bộ, ngành và địa phương về quản lý thuốc, mỹ phẩm, thực phẩm sau khi một loạt vụ việc tại một số địa phương được cơ quan công an phanh phui. Theo Bộ Y tế, từ đầu năm đến nay đã ghi nhận hàng loạt vụ sản xuất, buôn bán hàng giả quy mô lớn, bị cơ quan công an phát hiện và khởi tố. Đặc biệt, quý I/2025 đã có liên tiếp các vụ việc sản xuất, kinh doanh hàng giả với quy mô lớn, mức độ nghiêm trọng được cơ quan Công an phát hiện, khởi tố như: Vụ việc sản xuất, buôn bán sữa giả, thuốc chữa bệnh giả, thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả, mì chính, hạt nêm, dầu ăn giả với quy mô lớn, trong thời gian dài, gây bức xúc dư luận.

Ông Nguyễn Hùng Long - Phó Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cho biết, qua hậu kiểm đã phát hiện nhiều vi phạm như sản phẩm chưa công bố, giả nhãn hiệu, nguồn gốc và chất lượng. Hiện cơ chế quản lý khá thông thoáng, chỉ 3 nhóm thực phẩm bắt buộc đăng ký công bố, còn lại chủ yếu tự công bố nên dễ bị lợi dụng. Nhiều công ty gắn mác hàng nhập khẩu từ Mỹ, châu Âu nhưng thực chất là hàng trong nước, chất lượng chỉ đạt 10-30% so với công bố. Không những thế doanh nghiệp còn làm giả tem nhãn thương hiệu nổi tiếng, lập nhiều công ty phân phối, thuê bác sĩ, người nổi tiếng quảng cáo sai công dụng. Hàng giả chủ yếu tiêu thụ qua mạng xã hội, sàn thương mại điện tử, gây khó khăn cho kiểm soát vì quy mô lớn và tính ẩn danh.

Theo ông Tạ Mạnh Hùng - Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế), mặc dù các đơn vị chức năng của Bộ Y tế đã chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng ở các bộ, ngành khác triển khai nhiều hoạt động đấu tranh phòng chống thuốc giả, thuốc kém chất lượng nhưng các hành vi vi phạm liên quan sản xuất, buôn bán thuốc giả, thuốc kém chất lượng vẫn chưa được xử lý triệt để.

Công tác quản lý chất lượng, đấu tranh chống thuốc giả vẫn có khó khăn, bất cập do quy định về xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả, sản phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ… còn chưa bảo đảm đủ tính nghiêm khắc, răn đe. Trong khi đó, không ít cơ sở bán lẻ thuốc chưa tuân thủ đầy đủ các quy định về bảo quản, mua bán thuốc, tạo điều kiện cho việc thuốc kém chất lượng, thuốc giả thâm nhập vào hệ thống kinh doanh.

Trước thực trạng này, đại diện Cục Quản lý Dược đề xuất các bộ, ngành, địa phương rà soát các quy định của pháp luật về xử lý, xử phạt hành vi sản xuất, buôn bán thuốc giả, thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ; tăng chế tài xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi sản xuất, buôn bán thuốc giả, thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ (trường hợp chưa phải xử lý hình sự); áp dụng các hình phạt bổ sung đối với các tổ chức, cá nhân mua bán thuốc mà không hóa đơn chứng từ, buôn bán thuốc giả, thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ; rà soát các quy định về chức năng, trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương nhằm nâng cao trách nhiệm và hiệu quả quản lý của các cơ quan, đơn vị trong công tác quản lý, kiểm tra giám sát hoạt động sản xuất kinh doanh thuốc, phòng chống sản xuất, buôn bán thuốc giả, thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ, thuốc không đạt chất lượng.

Về các giải pháp phòng chống thực phẩm giả, ông Nguyễn Hùng Long cho biết, thời gian tới, Bộ Y tế phối hợp với các bộ, ngành tiếp tục hoàn thiện chính sách pháp luật về an toàn thực phẩm (ATTP); nghiên cứu đề xuất tăng mức chế tài xử phạt đối với vi phạm ATTP; thiết lập hệ thống dữ liệu quốc gia về ATTP liên thông từ Trung ương đến địa phương để quản lý và giám sát hiệu quả các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm.

Đồng thời, đại diện Cục ATTP cũng đề nghị Bộ Công an sớm đưa ra kết luận về các vụ việc sản xuất, buôn bán thực phẩm giả; Bộ Công thương tăng cường chỉ đạo kiểm tra, xử lý vi phạm đối với việc sản xuất, kinh doanh thực phẩm giả, gian lận thương mại trên thị trường là thực phẩm theo phân công trách nhiệm quản lý nhà nước về ATTP; các địa phương xử lý nghiêm vi phạm và chuyển ngay cơ quan cảnh sát điều tra nếu có dấu hiệu hình sự...

Kết luận hội nghị, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên yêu cầu siết quản lý đăng ký, tự công bố sản phẩm, đặc biệt là cơ chế thu hồi giấy phép đối với doanh nghiệp không khắc phục vi phạm. Việc khắc phục cần được kiểm tra, đánh giá rõ ràng.

"Cần kiểm tra đột xuất để kịp thời phát hiện và xử lý vi phạm, đồng thời kiểm tra diện rộng mỗi quý một lần. Ngay trong tháng 5 này, các địa phương cần triển khai cao điểm các đoàn kiểm tra. Dược sĩ không được phép kê đơn, nhưng nhiều nơi vẫn tùy tiện bán thuốc vì lợi nhuận. Đề nghị địa phương cử cán bộ đóng vai người dân đi mua thuốc để kiểm tra thực tế" - Thứ trưởng Bộ Y tế đề nghị, đồng thời cũng kêu gọi các nhà khoa học trong ngành y, dù đang công tác hay đã nghỉ hưu, từng làm quản lý hay chuyên môn, không tham gia hoạt động quảng cáo sai quy định, vi phạm pháp luật. Cần thu hồi ngay thuốc giả và truy tìm tận nơi sản xuất, kinh doanh để xử lý hình sự nếu cần. Đối với kinh doanh thuốc trên môi trường điện tử, cần áp dụng biện pháp quản lý chặt chẽ, đặc biệt trong việc phát hiện và xử lý thuốc giả. Nâng mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý thực phẩm chức năng, xử phạt thật nặng để răn đe. Bên cạnh đó, cần rà soát, hoàn thiện thể chế và làm rõ trách nhiệm quản lý nhà nước tại địa phương, các bộ, doanh nghiệp, nhằm ngăn chặn vi phạm hiệu quả hơn.

Kim Thu