Ngăn chặn các loại thuốc lá mới

Hậu quả lâu dài và nghiêm trọng với sức khỏe

Nicotine đã được chứng minh làm suy yếu não bộ của thanh thiếu niên với những hậu quả ngắn hạn và lâu dài, nghiêm trọng đó là nghiện, rối loạn nhận thức và cảm xúc, giảm khả năng học tập, rối loạn tâm thần. Những thay đổi do nicotine gây ra trong hệ thần kinh khiến người dùng ở nhóm tuổi này dễ bị nghiện nicotine hơn và vì thế ảnh hưởng đến sức khỏe sẽ đến sớm và trầm trọng hơn. Phơi nhiễm nicotine cũng đặc biệt gây hại cho sức khỏe bà mẹ và bào thai trong thời kỳ thai nghén, gây ra đẻ non, thai chết lưu, tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch.

Công an xã Nam Dương (Lục Ngạn) tuyên truyền về tác hại của thuốc lá điện tử cho học sinh THCS trên địa bàn.

WHO cảnh báo thuốc lá điện tử (TLĐT) và các dạng thuốc lá mới đang mở đầu cho xu hướng lạm dụng và nghiện các hóa chất nhân tạo tổng hợp, bao gồm nicotin, các loại ma túy thế hệ mới và rất nhiều hóa chất khác, không chỉ gây nên gánh nặng khổng lồ mới về y tế, kinh tế, an ninh trật tự mà ảnh hưởng đến giống nòi cùng nhiều lĩnh vực khác. Nếu không được ngăn chặn kịp thời, do khả năng gây nghiện cao, mức độ lan nhanh trong cộng đồng, TLĐT sẽ tạo ra một thế hệ mới nghiện nicotine và các chất gây nghiện khác. Tại Việt Nam, tỷ lệ học sinh từ lớp 6 đến lớp 12 đang sử dụng TLĐT năm 2023 là 7,0%. Tỷ lệ sử dụng TLĐT trong học sinh ở nhóm tuổi 13-17 tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023. Ở nhóm 13-15 tuổi, tỷ lệ đã tăng hơn gấp đôi, từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023.

Nhiều người trẻ nhập viện tâm thần vì sử dụng thuốc lá điện tử

Tại Bắc Giang, sau 10 năm thực thi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá (PCTHCTL) 2013-2023, kết quả khảo sát trên địa bàn tỉnh của Sở Y tế cho thấy có 95,1% người dân tại cộng đồng hiểu biết về tác hại của thuốc lá; nhận thức về tuân thủ Luật đã được nâng cao với 68,4% người dân tham gia khảo sát biết về quy định của luật này. Hành vi hút thuốc lá nơi công cộng không còn phổ biến như trước, nhất là tại cơ quan, trường học, bệnh viện.

Việc PCTHCTL được các cấp, ngành, cơ quan, đơn vị, tổ chức đoàn thể vào cuộc đồng bộ bằng việc tăng cường tuyên truyền, phổ biến các tác hại của khói thuốc lá đối với sức khỏe; xây dựng và nhân rộng các mô hình công sở, trường học, cơ quan, đơn vị xanh, không khói thuốc; đưa vào quy chế văn hóa công sở; hương ước, quy ước xây dựng nếp sống văn hóa ở khu dân cư. Sở Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo các nhà trường phối hợp với tổ chức Đoàn, cơ quan công an đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, phổ biến tác hại của thuốc lá, đặc biệt là tác hại của các loại thuốc lá mới và các chất gây nghiện trong thanh thiếu niên, học sinh.

Từ năm 2023 đến nay, Bệnh viện Tâm thần tỉnh đã tiếp nhận và điều trị cho hàng chục bệnh nhân bị ảnh hưởng sức khỏe tâm thần do sử dụng thuốc lá điện tử. Bệnh nhân chủ yếu trong độ tuổi 17-25 với các biểu hiện của chứng trầm cảm hoặc kích động; thay đổi về tri giác; tư duy chậm, hoang tưởng; rối loạn hành vi; mất ngủ, mất tập trung, trí nhớ giảm sút.

Cho đến nay, TLĐT chưa được cấp phép sản xuất, nhập khẩu, lưu hành tại Việt Nam. Mặc dù vậy, với việc thiết kế bao bì, hương vị hấp dẫn giới trẻ dưới nhiều hình thức và đặc biệt là chiến lược tiếp thị cũng như thông tin về sản phẩm gây ngộ nhận rằng TLĐT ít độc hại hơn thuốc lá điếu truyền thống và sử dụng công cụ mạng xã hội để quảng bá, TLĐT và các loại tinh dầu dùng kèm vẫn được giới trẻ dễ dàng mua và sử dụng. Từ cuối năm 2023 đến nay, cơ quan công an các địa phương trong tỉnh đã phát hiện nhiều vụ mua bán TLĐT có chứa chất ma túy. Người sử dụng TLĐT dạng này đã phải chịu hậu quả nặng nề về sức khỏe.

Theo Bệnh viện Tâm thần tỉnh, từ năm 2023 đến nay, Bệnh viện đã tiếp nhận và điều trị cho hàng chục bệnh nhân bị ảnh hưởng sức khỏe tâm thần do sử dụng TLĐT. Bệnh nhân chủ yếu trong độ tuổi 17-25 với các biểu hiện của chứng trầm cảm hoặc kích động; thay đổi về tri giác; tư duy chậm, hoang tưởng; rối loạn hành vi; mất ngủ, mất tập trung, trí nhớ giảm sút. Một số trường hợp sử dụng TLĐT khi nhập viện điều trị xét nghiệm nhanh cho kết quả dương tính với ma túy. Từ tháng 1/2021 đến tháng 3/2024, lực lượng quản lý thị trường tỉnh phối hợp kiểm tra, phát hiện, tiêu hủy nhiều hàng hóa vi phạm, trong đó có hơn 1,3 nghìn điếu TLĐT và sản phẩm tinh dầu các loại. TP Bắc Giang và thị xã Việt Yên là hai địa bàn phát hiện, xử lý nhiều vụ.

Giảm tỷ lệ người hút thuốc lá

Theo đánh giá của ngành Y tế, mặc dù việc thực thi Luật PCTHCTL đã đạt nhiều kết quả song tỷ lệ người sử dụng thuốc lá tại Bắc Giang vẫn còn khá cao đặc biệt là ở nam giới. Để thực hiện Chiến lược quốc gia về PCTHCTL đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 568/QĐ-TTg ngày 24/4/2023, UBDN tỉnh Bắc Giang đã ban hành Kế hoạch số 83/KH-UBND ngày 13/4/2024.

Kế hoạch đặt ra mục tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá, tỷ lệ tiếp xúc thụ động với khói thuốc lá nhằm giảm bệnh tật và tử vong do sử dụng các sản phẩm thuốc lá gây ra. Đặc biệt nhấn mạnh việc ngăn ngừa sử dụng các sản phẩm TLĐT, thuốc lá nung nóng, shisha và các sản phẩm thuốc lá mới khác trong cộng đồng.

Hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá 31/5/2024, Tuần lễ quốc gia không thuốc lá 25-31/5/2024, ngày 23/5/2024, Ban Chỉ đạo (BCĐ) Bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân tỉnh tiếp tục chỉ đạo tăng cường thực thi Luật PCTHCTL. BCĐ tỉnh đề nghị các sở, ban ngành, đoàn thể, địa phương nghiêm túc thực hiện Kế hoạch số 83 của UBND tỉnh; đưa chỉ tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá vào chỉ tiêu phát triển KT-XH của địa phương theo từng thời kỳ; lồng ghép hoạt động PCTHCTL vào các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chương trình, dự án khác của địa phương.

Lồng ghép hoạt động PCTHCTL trong các phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, xây dựng đô thị văn minh”; phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”; nhân rộng các mô hình xã, phường, thị trấn, cơ quan, đơn vị, trường học không khói thuốc. Phát huy vai trò của mạng lưới cộng tác viên về PCTHCTL tại cộng đồng trong việc vận động, hướng dẫn người dân nghiêm túc thực hiện các quy định của pháp luật và tích cực tham gia PCTHCTL. Đẩy mạnh hoạt động thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm. Tiếp tục tăng cường công tác quản lý TLĐT, thuốc lá nung nóng theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Tùng Lâm