Ngẫm chuyện dạy thêm, học thêm

Một giờ học chính khóa của cô, trò Trường Tiểu học Xuân Lai (Thọ Xuân).

Phải thẳng thắn nhìn nhận rằng, ban đầu việc học thêm là hoàn toàn tự nguyện, nhưng sau dần việc học này trở thành bắt buộc và là “luật bất thành văn”. Nếu học sinh nào không học, điểm số trên lớp cũng có thể bị ảnh hưởng. Từ đó, học sinh bị đẩy vào thế phải chạy đua theo các lớp học thêm mà đáng ra không nhất thiết phải học. Rồi có cả nhận định, một số ít giáo viên dạy học trên lớp chưa thật sự toàn tâm, toàn ý thậm chí còn “giữ bài”, để buộc học sinh phải học thêm với mình. Những học sinh “chăm học thêm” tại nhà của các giáo viên thì đến lớp được ưu ái hơn, kiểm tra bài điểm số thường cao hơn và ngược lại...

Trước những băn khoăn, lo lắng của phụ huynh học sinh, sự quan tâm của dư luận xã hội cũng như yêu cầu từ thực tiễn đặt ra, từ năm 2012, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã ban hành Thông tư số 17/2012/TT-BGDĐT quy định về dạy thêm, học thêm nhằm siết chặt quản lý hoạt động này. Thế nhưng, sau một thời gian dài thực thi thông tư này, hiệu quả mang lại chưa được như kỳ vọng của ngành cũng như sự mong đợi của đại bộ phận phụ huynh học sinh. Chính vì vậy, cuối năm 2024, Bộ GD&ĐT đã ban hành Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT (gọi tắt là Thông tư 29) quy định dạy thêm, học thêm với nhiều điểm mới. Thông tư này có hiệu lực kể từ ngày 14/2/2025.

Khi thông tư đi vào thực tiễn, nhiều ý kiến trái chiều được cả giáo viên và phụ huynh học sinh nhận định một cách khách quan. Về cơ bản, giáo viên đồng thuận với chủ trương, chỉ một bộ phận nhỏ tỏ ra không mặn mà với những quy định mới. Có những học sinh lo lắng khi không được học thêm, nhất là học sinh cuối cấp THCS và THPT. Có những phụ huynh bày tỏ sự phấn khởi, đồng tình cao với những nội dung được đưa ra tại thông tư. Một phụ huynh có con học tại Trường Tiểu học Hoằng Giang (Hoằng Hóa) chia sẻ: “Không dạy thêm, học thêm đối với học sinh tiểu học là rất phù hợp. Trẻ nhỏ cần được tham gia nhiều hoạt động vui chơi, giải trí; cần được rèn luyện phương pháp tự học, tự đọc ngay từ khi còn nhỏ để hình thành thói quen. Nếu cứ học thêm tối, ngày thì rất áp lực cho các cháu. Tôi hoàn toàn ủng hộ chủ trương này”.

Bàn sâu về Thông tư 29, nhiều người tin tưởng và hy vọng rằng, đây sẽ là “làn gió mới” để tạo nên những “gam màu sáng” cho bức tranh đa phức về dạy thêm, học thêm hiện nay. Nhưng rồi, không ít người lại đặt ra câu hỏi, liệu những quy định mới có chấn chỉnh được tiêu cực? Quả đúng như vậy, ngay khi thông tư có hiệu lực, bên cạnh những hiệu ứng tích cực, dư luận xã hội lại gióng lên hồi chuông về những “biến tướng” của việc dạy thêm, học thêm.

Ghi nhận từ thực tiễn cũng như qua phản ánh của phụ huynh học sinh những ngày gần đây cho thấy, quá trình thực hiện Thông tư 29, bắt đầu xuất hiện những chiêu bài “lách luật” của giáo viên để được dạy thêm. Ví như việc giáo viên giới thiệu học sinh chéo cho nhau để dạy thêm tại các trung tâm. Hay một bộ phận giáo viên tổ chức dạy phụ đạo không thu tiền bằng việc ký “cam kết” dạy học miễn phí giữa giáo viên và phụ huynh, học sinh. Song, thực tế phụ huynh vẫn phải đóng tiền cho giáo viên trên danh nghĩa “thù lao bồi dưỡng” cho thầy...

Bộ GD&ĐT ban hành Thông tư 29 với mục đích đưa hoạt động dạy thêm, học thêm đi vào đúng quỹ đạo, từ đó tác động tích cực đến chất lượng giáo dục cũng như đảm bảo lợi ích của học sinh, giữ vững hình ảnh đẹp và sự tôn nghiêm của nghề giáo. Thế nhưng, những “biến tướng” xuất hiện lại tạo nên “làn sóng niềm tin” đối với ngành cũng như ảnh hưởng đến những giáo viên đã, đang nghiêm túc thực hiện quy định, tâm huyết, trách nhiệm với học sinh.

Phải thấy rằng, nhu cầu học thêm là có thật và tồn tại như một quy luật khách quan, khi có cầu ắt sẽ có cung. Tuy nhiên, làm thế nào để nhận diện hoạt động dạy thêm thực sự đàng hoàng, đúng tôn chỉ mục đích được xã hội quan tâm ủng hộ hay hoạt động dạy thêm sai với bản chất, không mang ý nghĩa nhân văn cao cả bị xã hội lên án. Rồi cả việc tìm ra những “hạt sạn” để có các biện pháp thanh lọc. Đây là việc làm đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ nhiều phía từ ngành giáo dục, các nhà trường và phụ huynh học sinh. Và, nhiệm vụ cấp thiết lúc này là phải thực hiện tốt “4 đề cao” mà ngành giáo dục đưa ra: Đề cao vai trò của cán bộ quản lý giáo dục các cấp; đề cao tinh thần tự tôn tự trọng, tinh thần hết lòng vì học sinh của giáo viên; đề cao tính tự giác, tự học của học sinh và đề cao mối quan hệ nhà trường, gia đình và xã hội.

Bài và ảnh: Lê Phong