Nga nâng cấp máy bay không người lái Shahed, dùng chiến thuật đặc biệt ở Ukraine

Video: Nga không kích quy mô lớn vào các mục tiêu quân sự của Ukraine.

Chiếc Shahed-136 do Iran phát triển – còn được Nga gọi là Geran-2 – ngày càng xuất hiện nhiều trên chiến trường hiện đại. Với chi phí thấp, tầm bay xa và khả năng mang tải trọng lớn, các phiên bản của loại UAV này được Nga sử dụng rộng rãi trong các cuộc tấn công chiến thuật lẫn tấn công tầm xa ở Ukraine.

Tuy nhiên, trước những tiến bộ rõ rệt trong khả năng phòng không và tác chiến điện tử của Ukraine, Nga buộc phải nâng cấp Shahed và thay đổi cách sử dụng trên chiến trường.

Ukraine tìm cách vô hiệu hóa drone Shahed

Từ khi Nga sử dụng rộng rãi các UAV Shahed, Ukraine xây dựng hệ thống phòng thủ kết hợp giữa các biện pháp tác chiến điện tử và tiêu diệt vật lý. Năm ngoái, Nga bắt đầu kết hợp Shahed thật với các UAV mồi để đánh lừa hệ thống phòng không Ukraine. Tuy nhiên, kết quả vẫn không khả quan. Ví dụ, trong đợt tấn công ngày 25/1, Nga phóng 61 UAV, nhưng không chiếc nào chạm đến mục tiêu: 15 chiếc bị gây nhiễu điện tử, còn 46 chiếc bị bắn hạ.

Nhìn chung, hệ thống tác chiến điện tử của Ukraine có thể gây nhiễu khoảng một nửa số UAV bay vào không phận, đặc biệt là những chiếc bay thấp. Với những chiếc còn lại, Ukraine điều chỉnh biện pháp tùy theo độ cao bay: các trực thăng Mi-24 và tiêm kích MiG-29 được sử dụng để truy đuổi và tiêu diệt Shahed ở tầm cao, trong khi các nhóm chiến đấu cơ động trên mặt đất dùng súng máy gắn trên xe để hạ UAV bay thấp.

Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, hiệu quả các cuộc tấn công bằng Shahed gia tăng. Trong đợt không kích ngày 25/6, Nga phóng 71 UAV (bao gồm cả Shahed và mồi nhử); trong số này, 32 bị bắn hạ, 20 bị gây nhiễu, nhưng vẫn có 19 chiếc đến được mục tiêu. Diễn biến này cho thấy Nga bắt đầu áp dụng các công nghệ và chiến thuật mới để xuyên thủng hàng phòng ngự của Ukraine.

(Ảnh minh họa)

Nga nâng cấp Shahed thế nào?

Theo các báo cáo từ Ukraine, các Shahed mới được gia cố về kết cấu nhằm tăng độ sống sót. Cụ thể, phần khoang động cơ được bọc giáp để giảm thiệt hại do hỏa lực từ súng máy. Thêm vào đó, các thùng nhiên liệu – vốn trước đây được đặt trong cánh – được dời vào thân chính, giúp UAV có thể chịu được một số phát bắn mà vẫn tiếp tục bay.

Một cải tiến đáng kể khác là việc tích hợp bom con (submunitions). Thay vì chỉ đâm vào mục tiêu và phát nổ, một số biến thể UAV mới có thể thả bom con trên đường bay, mở rộng phạm vi tác chiến và giảm yêu cầu về độ chính xác. Điều này khiến chúng trở nên đặc biệt nguy hiểm khi tấn công các nhóm binh sĩ hoặc khu vực phòng thủ nhẹ. Tại các vùng như Sumy và Kharkov, binh sĩ Ukraine ghi nhận hiện tượng UAV không gây tiếng động rơi, nhưng sau khoảng 20 phút thì xảy ra các vụ nổ – cho thấy rõ ràng là bom con đã được thả trước đó.

Triển khai chiến thuật mới

Ngoài các cải tiến vật lý, Nga còn áp dụng chiến thuật mới khi triển khai Shahed. Một trong số đó là chiến thuật “song song độ cao”: phóng hai UAV cùng lúc, một chiếc bay thấp, một chiếc bay cao. UAV bay thấp khiến radar Ukraine chỉ phát hiện được một mục tiêu, trong khi UAV bay cao được "che chắn", có thể tiếp cận mục tiêu mà không bị phát hiện cho đến khi chiếc bay thấp bị tiêu diệt.

Ngoài ra, Nga còn kết hợp Shahed với UAV Lancet – một loại vũ khí nhỏ hơn, khó bị phát hiện và dễ "lảng vảng", luồn lách hơn. Khi nhóm Shahed áp sát mục tiêu, Lancet có nhiệm vụ tìm và tiêu diệt các nhóm phòng không mặt đất của Ukraine, dọn đường cho Shahed tiếp tục nhiệm vụ mà không bị can thiệp.

Ukraine phản ứng

Trước việc ngày càng nhiều UAV Shahed xuyên thủng hệ thống phòng không, Ukraine cũng đang phải điều chỉnh chiến thuật. Các kỹ sư nước này có thể sẽ cải tiến hệ thống radar để nhận diện được các cặp UAV bay ở độ cao khác nhau. Đồng thời, các đội phòng không mặt đất sẽ nâng cấp xe chiến đấu nhằm giảm thiểu tổn thất trước UAV Lancet, và trang bị vũ khí mạnh hơn để gây sát thương lớn hơn cho Shahed.

Ngoài các biện pháp chiến thuật, Ukraine cũng triển khai chiến lược tấn công vào nguồn gốc – gần đây họ đã không kích một nhà máy sản xuất Shahed, nhằm làm gián đoạn chuỗi cung ứng của Nga.

Hiện cuộc chiến công nghệ không người lái giữa Nga và Ukraine vẫn tiếp tục là một cuộc đua chưa có hồi kết. Hai bên liên tục thích ứng và đổi mới – Nga cải tiến UAV, Ukraine cải tiến hệ thống chống UAV. Những cải tiến mới nhất của Shahed là minh chứng cho chu trình đổi mới – phản ứng – đổi mới này.

Phương Anh (Nguồn: Forbes )